Τι μπορεί να κάνει έναν νταή που τραμπουκίζει τους γύρω του να πέσει σε βαθιά κατάθλιψη;

Η απώλεια της κοινωνικής του θέσης, υποστηρίζει μελέτη σε ποντίκια που δημοσιεύεται στην έγκριτη επιθεώρηση Cell.

Πολυάριθμες προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η απώλεια του κοινωνικού status συχνά οδηγεί σε κατάθλιψη, ειδικά στους άνδρες, ένα φαινόμενο που παρατηρείται και σε άλλα είδη όπως ο χιμπατζής.

Μουσούδα με μουσούδα

Θέλοντας να εξετάσουν πώς η πτώση στην κοινωνική ιεραρχία αλλάζει τον εγκέφαλο των κυρίαρχων αρσενικών, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τσετσιάνγκ στην Κίνα υποχρέωσαν κυρίαρχα αρσενικά να αναμετρηθούν με κατώτερα μέλη της ομάδας τους σε στημένους αγώνες που ευνοούσαν τον αδύναμο.

Τόσο στη φύση όσο και στο εργαστήριο, τα ποντίκια δημιουργούν ομάδες με αυστηρή κοινωνική κυριαρχία.

Στο κλειστό περιβάλλον ενός κλουβιού, όπου ο αυτάρχισμός γίνεται πιο έντονος, μια μικρή ομάδα κυρίαρχων αρσενικών διατηρεί προνομιακή πρόσβαση στην τροφή και τα θηλυκά. Επιπλέον, τα αρσενικά στην κορυφή της πυραμίδας μπορούν να ουρούν όπου θέλουν, σε αντίθεση με τα κατώτερα που περιορίζονται σε μια συγκεκριμένη γωνία.

Οι ερευνητές θέλησαν να αποφύγουν την αιματοχυσία, γι΄ αυτό και επινόησαν ένα είδος αναμέτρησης που δεν θα οδηγούσε σε σοβαρούς καβγάδες.

Δέκα φορές την ημέρα για διάστημα τεσσάρων ημερών, κάθε κυρίαρχο αρσενικό τοποθετούταν μέσα σε έναν διαφανή σωλήνα, πρόσωπο με πρόσωπο με ένα κατώτερο αρσενικό που δεν μπορούσε να κάνει όπισθεν επειδή η δική του άκρη του σωλήνα είχε σφραγιστεί.

Στην αρχή, τα κυρίαρχα αρσενικά έμεναν στις θέσεις τους, αρνούμενα να υποχωρήσουν για χάρη του αδύναμου. Κάποια στιγμή όμως αναγκάζονταν να κάνουν όπισθεν για να βγουν από τον σωλήνα. Μέχρι την τέταρτη ημέρα, οποσθοχωρούσαν πια αυτοβούλως μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα.

Για ένα κυρίαρχο αρσενικό, μια τέτοια ντροπιαστική υποχώρηση ισοδυναμεί με απώλεια του κοινωνικού status. Πράγματι, οι χαμένοι έχασαν την προνομιακή πρόσβαση στην πιο ζεστή γωνιά του κλουβιού.

Επιπλέον όμως παρουσίασαν συμπτώματα που παραπέμπουν σε κατάθλιψη, όπως απώλεια της κανονικά ακατάσχετης όρεξής τους για ζαχαρόνερο. Επιπλέον, σταματούσαν γρήγορα να προσπαθούν να μείνουν στην επιφάνεια όταν οι ερευνητές τα έβαζαν σε μια δεξαμενή με νερό, ένα στάνταρτ πείραμα για τη μέτρηση της «απόγνωσης» στα τρωκτικά.

Κέντρο απογοήτευσης

Χρησιμοποιώντας μια οπτική ίνα που είχε εισαχθεί στον εγκέφαλο των πειραματοζώων για να μετρά τη δραστηριότητα των νευρώνων, οι ερευνητές διαπίστωσαν αυξημένη ενεργοποίηση της περιοχής LHb, η οποία αποκαλείται και «κέντρο της απογοήτευσης» στον εγκέφαλο. Στον άνθρωπο, η περιοχή αυτή ενεργοποιείται όταν η πραγματικότητα δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες.

Όταν όμως οι ερευνητές χορήγησαν κεταμίνη, ένα αναισθητικό με ισχυρή αντικαταθλιπτική δράση, τα θλιμμένα αρσενικά παρουσίασαν βελτίωση της διάθεσης, ανέκτησαν το κοινωνικό status και ξανάγιναν τραμπούκοι όπως πριν.

Η Χάιλαν Χιου, επικεφαλής της μελέτης, δήλωσε στον δικτυακό τόπο του Science ότι τα ευρήματα ίσως βοηθήσουν στην κατανόηση της μείζονος κατάθλιψης.

Οι απογοητεύσεις, λέει η ερευνήτρια, προκαλούν ενεργοποίηση της περιοχής LHb, η οποία με τη σειρά της καταστέλλει νευρικά κυκλώματα που συνδέονται με τη λήψη αποφάσεων και τον έλεγχο των συναισθημάτων, με αποτέλεσμα να γίνεται ακόμα πιο δύσκολη η επίτευξη στόχων.

Η μελέτη «είναι έξυπνη και δυνατή» σχολίασε ο Νέιρ Έσελ, νευροεπιστήμονας του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, ο οποίος δεν είναι μέλος της ερευνητικής ομάδας.

«Όταν είσαι πεσιμιστής, μπορεί να λειτουργείς με τρόπο που επιβεβαιώνει αυτό που ήδη πιστεύεις» είπε.

Ο Έσελ επισήμανε πάντως ότι απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να επιβεβαιωθεί το φαινόμενο στον άνθρωπο. Θα πρέπει επίσης να μελετηθεί σε θηλυκά πειραματόζωα και τελικά σε γυναίκες.

Η δρ Χιου, πάντως, θεωρεί ότι τα ευρήματα μάς διδάσκουν ένα σημαντικό μάθημα για τους ψυχικούς κινδύνους των μεγάλων προσδοκιών: «Προσπαθήστε να μην νικάτε όλη την ώρα» είπε.

Headlines