Από τα όσα είπε, όμως, και από τα πηγαδάκια στο περιθώριο της συνεδρίασης, την Κυριακή βγήκαν συγκεκριμένα συμπεράσματα:
1. Ο προεκλογικός «διμέτωπος» είναι μονόδρομος
Το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ δεν έχει πολλές επιλογές για την κάλπη της απλής αναλογικής. Είναι ο τρίτος πόλος σε μια χώρα που δεν έχει συνηθίσει τρίτους πόλους, σε μια εκλογική αναμέτρηση που ήδη, χωρίς να ξέρουμε καν ποια Κυριακή θα πάμε να ψηφίσουμε, αποπνέει ακραία πόλωση ανάμεσα στην κυβέρνηση και την αξιωματική αντιπολίτευση. Επί της ουσίας, οποιαδήποτε παρέκκλιση του ΠΑΣΟΚ από την συστηματική κριτική στη ΝΔ και στον ΣΥΡΙΖΑ θα απομάκρυνε ένα κομμάτι της βάσης του -διαφορετικό κάθε φορά, αλλά υπαρκτό. Στο κακό σενάριο, ο πασοκικός «διμέτωπος» και η συγκεκριμένη προεκλογική τακτική των λεπτών ισορροπιών, που βασίζεται στην νοοτροπία της διακυβέρνησης της σημερινής και της προηγούμενης κυβέρνησης, θα είναι ανούσιος όταν ανακοινωθεί το επίσημο αποτέλεσμα των εκλογών. Στο καλό σενάριο, όμως, η «θετική επιλογή» απέναντι στην τοξικότητα θα έχει φέρει το ΠΑΣΟΚ σε θέση να μπορεί να βάλει όρους σε οποιονδήποτε ενδεχόμενο εταίρο.
2. Το πρόγραμμα είναι «ασπίδα» στις μετεκλογικές συνεργασίες
Με την σχετικά πρόσφατη εμπειρία της συγκυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, αλλά και το παράδειγμα των ΑΝΕΛ και της συμμαχίας τους με τον ΣΥΡΙΖΑ, στο ΠΑΣΟΚ δείχνουν να αντιλαμβάνονται πως οποιαδήποτε συμμετοχή σε κυβέρνηση ως συμπλήρωμα θέτει σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη της παράταξης. Ο Ανδρουλάκης στην ομιλία του έκανε πολύ σαφές πως δεν θα υπάρξουν παζάρια για «υπουργικές θέσεις», αλλά προσπάθεια συγκλίσεων με βάση το πρόγραμμα του κόμματος. Σ’ αυτήν την περίπτωση, το πρόγραμμα χρησιμοποιείται ως ασπίδα, ως δικλείδα ασφαλείας -έτσι ώστε, αν χρειαστεί, το ΠΑΣΟΚ να μην επαναλάβει τα λάθη του παρελθόντος και η πινελιά του στις επιλογές που θα γίνουν να είναι επαρκώς ισχυρή, ώστε να διαψεύσει το σενάριο του «Σοσιαλ-Καμμένου», είτε με ΝΔ είτε (αν βγαίνουν οι αριθμοί) με τον ΣΥΡΙΖΑ.
3. Το ΠΑΣΟΚ στηρίζεται ακόμα στο know-how
Μπορεί να έχουν περάσει δώδεκα χρόνια από την τελευταία φορά που το ΠΑΣΟΚ είχε τον πρώτο ρόλο σε θέση εξουσίας, όμως έχει ακόμα στελέχη με κυβερνητική εμπειρία -και αυτό σημαίνει ότι μπορεί να έχει ένα πρόγραμμα που είναι και προοδευτικό και ρεαλιστικό. Η κωδικοποίηση που επιχειρήθηκε από τον Ανδρουλάκη, με τις δέκα προτεραιότητες (πολιτική για τη νέα γενιά, μείωση των ανισοτήτων, δημιουργία ενός νέου εθνικού παραγωγικού μοντέλου και ενός νέου μοντέλου εργασίας, αναγέννηση του ΕΣΥ, δημόσια παιδεία, εξασφάλιση αξιοπρεπών συντάξεων, προστασία της πρώτης κατοικίας, διαφάνεια στην λειτουργία του κράτους και ενίσχυση της λειτουργίας των θεσμών) δείχνει πως στην Χαριλάου Τρικούπη κατανοούν πως το πρόγραμμα είναι από τα δυνατά τους σημεία, γι’ αυτό πρέπει να γίνει πιο κατανοητό στις παραγωγικές ομάδες στις οποίες απευθύνεται.
4. Η ιστορική διαδρομή εγείρει κομματικό πατριωτισμό
Την Παρασκευή, στην μάχη Μητσοτάκη-Τσίπρα στην Βουλή, παρακολουθήσαμε να αναβιώνουν σημεία της μεταπολιτευτικής πολιτικής ιστορίας στην οποία πρωταγωνιστής δεν ήταν άλλος από το ΠΑΣΟΚ -η δίκη Κοσκωτά και η αναφορά στον Ακη Τσοχατζόπουλο αποτελούν δύο στιγμές στην πασοκική ιστορία που ακόμα μνημονεύονται όχι μόνο για τα λάθη επιφανών του κόμματος, αλλά και για τον τρόπο που τα αξιοποίησαν οι αντίπαλοί τους. Ο Ανδρουλάκης στην ομιλία του κέντησε ένα ιστορικό πλεκτό για την Δημοκρατική Παράταξη που είχε τα πάντα: την αντιδεξιά παράδοση, την μεταρρυθμιστική παρακαταθήκη, την αυτοκριτική που έχει γίνει από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ αλλά όχι από ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ και τα όσα συνέβησαν από το πρώτο μνημόνιο έως σήμερα. Στο αφήγημα περί «υπεύθυνου ΠΑΣΟΚ», που (κατά Ανδρουλάκη) σε αντίθεση με αυτούς που «είναι ικανοί για τα πάντα» εκείνο είναι έτοιμο «να θυσιάσει τα πάντα», ο Γιώργος Παπανδρέου και ο Ευάγγελος Βενιζέλος χώρεσαν στην ίδια πρόταση και η στάση της Φώφης Γεννηματά κέρδισε δυνατό χειροκρότημα. Η υπεράσπιση της διαδρομής εγείρει κομματικό πατριωτισμό, ειδικά όταν το κόμμα στριμώχνεται -και ως εκ τούτου είναι απαραίτητη προεκλογικά.
5. Η κυριαρχία στην Κεντροαριστερά κρίνει το μέλλον
Η μάχη της κάλπης εξελίσσεται παράλληλα με μια άλλη -αυτή για την ηγεμονία στον προοδευτικό χώρο. Τις προηγούμενες ημέρες ο ΣΥΡΙΖΑ κέρδισε τις κοινοβουλευτικές εντυπώσεις παίζοντας το χαρτί των υποκλοπών λες και ήταν δικό του, με τον Αλέξη Τσίπρα να υπερασπίζεται και την πασοκική πλευρά εντός της Ολομέλειας. Η αντεπίθεση του ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να γίνει προφανώς από την ίδια οδό, όμως η υπενθύμιση της διαδρομής του κόμματος και η αυστηρή κριτική προς τη ΝΔ για θέματα που αφορούν τους πολίτες που στηρίζουν την αντιπολίτευση έχει στόχο να αναδείξει το ΠΑΣΟΚ ως την «άλλη προοδευτική επιλογή». Στόχος είναι να καταγραφεί στην δημόσια συζήτηση πως υπάρχει μια ακόμα εναλλακτική -όχι μόνο απέναντι στη ΝΔ, αλλά και απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ. Αν η τακτική πετύχει και η διαφορά ανάμεσα σε ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ μικρύνει αισθητά στην κάλπη, τότε θα συζητάμε την προοπτική οι ρόλοι των δύο κομμάτων να επανέλθουν στην πρότερη, «κανονική» τους κατάσταση ή τουλάχιστον οι δύο πλευρές να μπορούν να συζητούν με ίσους όρους. Αν δεν πετύχει, τότε και οι τρεις βασικοί κοινοβουλευτικοί παίκτες θα βρεθούν μπροστά σε σημαντικές αλλαγές, τόσο για τις κινήσεις τους στις διερευνητικές όσο και για το ακροατήριο στο οποίο θα απευθυνθούν ενόψει της δεύτερης κάλπης.
Τα 25 λεπτά με την Λαμία που έφεραν την δικαιολογημένη «έκρηξη» του Μεντιλίμπαρ και τα 90 των διαιτητών σε ένα ματς που δεν δικαιολογούνται τόσα λάθη – Το «γιατί» πρέπει να προβληματίσει, και στις δύο περιπτώσεις…
Ο Δανός εξτρέμ αναμένεται να είναι ένα από τα νέα πρόσωπα στην ενδεκάδα και θα αντικαταστήσει τον τιμωρημένο Σουλεϊμάνοφ, στην αυριανή (23/12) εκτός έδρας αναμέτρηση με τον Αστέρα Τρίπολης.
Ο Λάκης Λαζόπουλος ήταν ο σημερινός καλεσμένος στο «Χαμογέλα και Πάλι!» στο ΜΕGA. Ο αγαπημένος καλλιτέχνης πρωταγωνιστεί στην παράσταση «Ένας ήρωας με παντούφλες» στο θέατρο Βέμπο.
Ζούμε σε μια εποχή με γρήγορους και έντονους ρυθμούς, που πολλά πράγματα μπορούν να φέρουν την καθημερινότητά μας άνω κάτω. Για αυτό ο αυτοέλεγχος είναι σημαντικός.
