Νταβός 1988: Παπανδρέου και Οζάλ συμφωνούν σε «μη πόλεμο»

Η επιθετική ρητορική του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προς τη χώρα μας, δεν είναι κάτι που μας ξενίζει. Πρόκειται για μια συνηθισμένη τακτική των γειτόνων μας που συμβαίνει αρκετά συχνά.

Κατά καιρούς η Τουρκία απειλεί με πόλεμο την Ελλάδα και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει όσο την χώρα κυβερνούν πολιτικοί, σαν τον Ερντογάν, που βλέπουν τον εαυτό τους ως… πορθητές.

Ελάχιστες είναι οι φορές που ‘Ελληνες και Τούρκοι πολιτικοί έχουν συμφωνήσει στην εξομάλυνση των σχέσεων τους.

Η τελευταία αξιοσημείωτη τέτοια κίνηση έγινε σαν σήμερα 3ο Ιανουαρίου το 1988, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Τουρκούτ Οζάλ, συμφώνησαν στο Νταβός της Ελβετίας «μη  πόλεμο». Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε αργότερα, ο Οζάλ, αποσκοπούσε περισσότερο στην οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας παρά στο να σταματήσει να απειλεί την Ελλάδα με πόλεμο.

Η συμφωνία των δύο

Οι δύο άνδρες συμφώνησαν να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να μην προκύψει άλλη κρίση μεταξύ των δύο χωρών.

Αθήνα και Άγκυρα θα απείχαν από έρευνες στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, μέχρι να επιλυθεί το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας των δύο χωρών.

Συμφώνησαν να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να μην προκύψει άλλη κρίση μεταξύ των δύο χωρών, να συναντούνται, τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο, και να εγκαταστήσουν απευθείας τηλεφωνική γραμμή. Αποφάσισαν επίσης την σύσταση δύο πολιτικών επιτροπών, της Πολιτικής Επιτροπής και της Επιτροπής Συνεργασίας (οικονομική), οι οποίες θα συναντώνται αντιστοίχως στις δύο χώρες συγχρόνως.

Η πρώτη, η Πολιτική Επιτροπή θα κατέβαλλε προσπάθεια να καταγράψει τα προβλήματα και να διερευνήσει τις δυνατότητες προσέγγισης προς την κατεύθυνση οριστικών λύσεων. Η δεύτερη, η Οικονομική Επιτροπή, θα εξέταζε τους τομείς συνεργασίας, όπως την οικονομική συνεργασία, μικτές επιχειρήσεις, το εμπόριο, τον τουρισμό, τις επικοινωνίες και τις πολιτιστικές ανταλλαγές.

Δύο ημέρες αργότερα υπογράφηκε η συμφωνία της 1ης Φεβρουαρίου με την οποία ξεκινούσε ο διάλογος για την βελτίωση των σχέσεων των δύο χωρών.

Από την περιβόητη συνάντηση στο Νταβός

Αμέσως μετά τη συνάντηση του στο Νταβός, ο Ανδρέας Παπανδρέου δήλωσε: «Πετύχαμε το καλύτερο δυνατό».

Παπανδρέου και Οζάλ, δημιούργησαν ένα είδος προληπτικού μηχανισμού για την αμεσότερη αντιμετώπιση θεμάτων και καταστάσεων που θα ήταν δυνατόν να οδηγήσουν σε κρίση. Καθόρισαν επίσης ποια μεθόδευση θα έπρεπε να ακολουθήσουν ώστε να επιτευχθεί κάποια προσέγγιση απόψεων, έστω και αν αρχικώς είναι διαμετρικώς αντίθετες.

Το Κυπριακό δεν συζητήθηκε στη συνάντηση, απλώς ο Ανδρέας έκανε μια επιτροχάδην αναφορά- γεγονός το οποίο έδωσε την ευκαιρία στους αντιπάλους του Παπανδρέου να ομιλούν για «προδοσία» κτλ.

Τι είχε προηγηθεί

Είχε προηγηθεί μερικούς μήνες πριν (τον Μάρτιο) θερμή ελληνοτουρκική κρίση με αφορμή την πρόθεση του Ανδρέα Παπανδρέου να διερευνήσει την ύπαρξη κοιτασμάτων πετρελαίου στο Αιγαίο.

Η πρωτοβουλία προκάλεσε την αντίδραση των Τούρκων που απείλησαν με πόλεμο και έβγαλαν ανοικτά της Λέσβου το ωκεανογραφικό «Σισμίκ», συνοδευόμενο από τουρκικές φρεγάτες και αντιτορπιλικά. Η σύρραξη απετράπη την τελευταία στιγμή με την αποχώρηση των τουρκικών δυνάμεων.

Το «Mea Culpa»

Στην συνάντηση Παπανδρέου – Οζάλ το Κυπριακό δεν συζητήθηκε στη συνάντηση, απλώς ο Ανδρέας έκανε μια επιτροχάδην αναφορά- γεγονός το οποίο έδωσε την ευκαιρία στους αντιπάλους του Παπανδρέου να ομιλούν για «προδοσία» κτλ.

Μια ακόμη συνάντηση τους χρόνια μετά το Νταβός

Τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς ο Ανδρέας Παπανδρέου από το βήμα της βουλής είπε την περίφημη φράση «mea culpa» (λάθος μου) σχολιάζοντας τη συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Νταβός ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, έπειτα από πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης που είχε υποβάλει η Νέα Δημοκρατία.

«Επήγαμεν στο Νταβός και από την πρώτη στιγμή συμφωνήσαμε ότι το μόνο που μπορούμε να εγγυηθούμε είναι αυτό που ονομάζουμε “μη πόλεμος” δε θα υπάρξει προσφυγή στα όπλα. Πρέπει δε να πω το εξής, ότι τόσο μου είναι το αδύνατον να καταλάβω πώς μπήκε αυτή η κουβέντα ότι βάζουμε το κυπριακό στο ράφι όταν με τον κ. Κυπριανού τότε πρόεδρος της κυπριακής Δημοκρατίας συμφωνήσαμε πριν πάω στο Νταβός τι ακριβώς θα πρότεινα στον Οζάλ για την επίλυση του Κυπριακού. Ο κ. Οζάλ δεν έχει απορρίψει την πρόταση που είχαμε κάνει. Δεν είναι ράφι αυτό κύριοι. Mea Culpa. Σας ευχαριστεί;», είπε ο Ανδρέας Παπανδρέου απευθυνόμενος στην αντιπολίτευση και πρόσθεσε: «Εγώ όταν βάζω τα βιβλία στο ράφι κ. Μητσοτάκη τα ξαναβγάζω. Εσείς τα αφήνετε».