Longtermism: Ο Έλον Μασκ και η σωτηρία της ανθρωπότητας

Χαρακτηριστική περίπτωση συμπλέγματος του μεσσία, ο Έλον Μασκ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι απώτερος στόχος του είναι ο αποικισμός του Άρη και η σωτηρία της ανθρωπότητας σε περίπτωση πτώσης αστεροειδή ή άλλης καταστροφής πλανητικού επιπέδου.

Για την ακρίβεια, ο εκκεντρικός δισεκατομμυριούχος πιστεύει ότι το μέλλον της ανθρωπότητας είναι σημαντικότερο από τα προβλήματα του παρόντος, είτε πρόκειται για την πείνα είτε για τον αναλφαβητισμό.

Ο Μασκ, όπως και άλλοι δισεκατομμυριούχοι της τεχνολογίας, ενστερνίζεται τη νέα φιλοσοφία του longtermism, ή «μακροπροθεσμισμού» σε ελεύθερη απόδοση, σύμφωνα με την οποία πρώτη προτεραιότητά μας πρέπει να είναι όχι να βελτιώσουμε το παρόν αλλά να προνοήσουμε για το μέλλον.

Είναι όμως μια στάση που δεν βασίζεται στην αυστηρή λογική, όπως συχνά το παρουσιάζουν οι υποστηρικτές της, αλλά σε μια ηθική εκτίμηση σύμφωνα με την οποία οι μελλοντικές ανθρώπινες ζωές αξίζουν περισσότερο από τις σημερινές.

Είναι μια στάση που μοιάζει να φτιάχτηκε στα μέτρα μιας οικονομικής ελίτ που υπερεκτιμά την ικανότητά της να προβλέπει το μέλλον και να το διαμορφώνει σύμφωνα με τα γούστα της.

Ο μεσοπροθεσμισμός βασίζεται στη θεωρία ότι οι άνθρωποι που θα ζήσουν στο μέλλον είναι πολύ περισσότεροι από όσους ζουν σήμερα ή έζησαν στο παρελθόν. Επομένως, αν σκεφτούμε λογικά, η προσοχή μας πρέπει να εστιάζεται σε αυτόν τον μελλοντικό πληθυσμό, όχι στα προβλήματα του παρόντος.

«Αυτό ταιριάζει στενά με τη φιλοσοφία μου» τιτίβισε τον Αύγουστο ο Μασκ σχολιάζοντας το βιβλίο «Τι Οφείλουμε στο Μέλλον» του φιλοσόφου της Οξφόρδης Ουίλίαμ ΜακΆσκιλ. Ο συγγραφέας ορίζει τον μακροπροθεσμισμό ως «την ιδέα ότι η θετική διαμόρφωση του μέλλοντος είναι βασική ηθική προτεραιότητα της εποχής μας».

Σε δημοσίευσή του το 2019, ο ΜακΆσκιλ υποστήριζε ότι οι λήπτες αποφάσεων θα πρέπει να προτιμούν «τις επιλογές των οποίων οι επιδράσεις στο μακρινό μέλλον είναι οι καλύτερες».

Σε μια φράση που αργότερα απαλείφθηκε μυστηριωδώς, το άρθρο ανέφερε: «Η ιδέα είναι ότι, για την αξιολόγηση ενεργειών, μπορούμε […] απλά να αγνοήσουμε όλες τις επιδράσεις στα πρώτα 100 (ή και 1.000) χρόνια και να εστιάσουμε κυρίως στις επιδράσεις του απώτερου μέλλοντος».

Η Οξφόρδη όπου εργάζεται ο ΜακΆσκιλ φαίνεται πως είναι η παγκόσμια πρωτεύουσα του μεσοπροθεσμισμού. Εκεί βρίσκεται το «Ινστιτούτο για το Μέλλον της Ανθρωπότητας» με επικεφαλής τον σουηδό φιλόσοφο Νικ Μπόστρομ, ο οποίος έχει μεταξύ άλλων υποστηρίξει ότι ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι στην πραγματικότητα μια προσομοίωση.

Σε άρθρο του το 2009, ο Μπόστρομ υποστήριζε ότι «μια μη υπαρξιακή καταστροφή που προκαλεί την κατάρρευση του ανθρώπινου πολιτισμού είναι, από την οπτική γωνία της ανθρωπότητας ως συνόλου, μια δυνητικά αναστρέψιμη ατυχία: ένα γιγάντιο μακελειό για τον άνθρωπο, μια μικρή αναποδιά για την ανθρωπότητα».

Ναι, η κατάρρευση του παγκόσμιου πολιτισμού είναι ακριβώς αυτό που οι ιστορικοί θα περιέγραφαν ως «μικρή αναποδιά».

Ο Μπόστρομ ξαναχτύπησε με νέα δημοσίευση το 2013, στην οποία ξεκαθάριζε ότι ακόμα και οι ζωές ενός δισεκατομμυριούχων ανθρώπων που ζουν στο παρόν είναι ασήμαντη αξία μπροστά στο απέραντο μέλλον.

«Διαπιστώνουμε ότι η αναμενόμενη αξία της μείωσης του υπαρξιακού κινδύνου κατά μόλις ένα δισεκατομμυριοστό του δισεκατομμυριοστού του ενός τοις εκατό αξίζει εκατό δισεκατομμύρια φορές περισσότερο από ό,τι ένα δισεκατομμύριο ανθρώπινες ζωές» έγραφε.

«Θα μπορούσε συνεπώς να υποστηρίξει κανείς ότι ακόμα και η παραμικρότερη μείωση του υπαρξιακού ρίσκου έχει αναμενόμενη αξία μεγαλύτερη από οποιοδήποτε «κανονικό» καλό, όπως τα άμεσα οφέλη από τη σωτηρία ενός δισεκατομμυρίου ζωών».

Με άλλα λόγια ναι, μπορούμε άνετα να θυσιάσουμε ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους στο βωμό ενός άγνωστου μέλλοντος.

Θα πρέπει μάλλον να ανησυχούμε για το γεγονός ότι μια τέτοια λογική βρίσκει σύμφωνους ανθρώπους σαν τον Μασκ, επιχειρηματίες με συνολική περιουσία εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Ο Μασκ, μαζί με τον Πίτερ Τιλ (PayPal, Palantir) και τον Γιάαν Τάλιν (Skype), υποστηρίζουν το «Ινστιτούτο για το Μέλλον της Ζωής» (FLI), το οποίο επίσης εργάζεται για την αντιμετώπιση υπαρξιακών κινδύνων, ιδιαίτερα του υποθετικού κινδύνου από την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης.

Οι δισεκατομμυριούχοι της ελίτ έχουν την πολυτέλεια να δίνουν προτεραιότητα σε ένα φουτουριστικό αλλά ομιχλώδες μέλλον, ένα μέλλον στο οποίο προβάλλουν το ναρκισσιστικό όραμά τους.

Έχουν εξάλλου την πολυτέλεια να προτάσσουν την αξία του μέλλοντος. Επειδή έχουν εξασφαλίσει ένα άνετο παρόν.