Από τι εξαρτάται το «προσδόκιμο υγιούς ζωής» και τι μπορεί να το αλλάξει

To προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί παγκοσμίως τον τελευταίο αιώνα χάρη στην πρόοδο της υγειονομικής περίθαλψης και της ιατρικής, καθώς και στη βελτίωση της εκπαίδευσης και του βιοτικού επιπέδου.

Διεθνώς τα άτομα που έχουν ξεπεράσει τα 100 χρόνια ξεπερνούν το μισό εκατομμύριο, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ. Ομως το «προσδόκιμο υγιούς ζωής» είναι μάλλον ένα καλύτερο μέτρο για το τι πραγματικά θέλουν οι άνθρωποι.

Το προσδόκιμο υγιούς ζωής – ο αριθμός των ετών που αναμένεται να ζήσει κάποιος με καλή υγεία – δεν είναι ένα τέλειο μέτρο, καθώς βασίζεται στα ποσοστά υγείας και θνησιμότητας τώρα και όχι στις προβλέψεις για το πώς θα μπορούσαν να αλλάξουν. Αλλά εξακολουθεί να είναι χρήσιμο. Τι μπορεί να μας πει;

Πρώτον, ενώ αυξάνεται σε παγκόσμιο επίπεδο, δεν συμβαδίζει με τις βελτιώσεις στο συνολικό προσδόκιμο ζωής, σύμφωνα με μια μελέτη 195 χωρών μεταξύ 1995 και 2017, παρατηρούν οι «Financial Times».

Δεύτερον, μπορεί οι γυναίκες να ζουν περισσότερο από τους άνδρες, αλλά ο αριθμός των ετών που μπορούν να περιμένουν να ζήσουν με καλή υγεία είναι παρόμοιος. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, για παράδειγμα, το προσδόκιμο ζωής για τις γυναίκες το 2020 ήταν κατά μέσο όρο 5,7 χρόνια μεγαλύτερο από ό,τι για τους άνδρες, αλλά η διαφορά στο προσδόκιμο ζωής σε υγιή κατάσταση ήταν μόνο ένα έτος.

Τρίτον, όπως και με τη συνολική μακροζωία, η συσχέτιση μεταξύ του προσδόκιμου υγιούς ζωής και του κατά κεφαλήν Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος γίνεται αρκετά χαλαρή όταν οι χώρες έχουν περάσει ένα ορισμένο επίπεδο ανάπτυξης. Η Ελλάδα και η Γερμανία έχουν παρόμοιους αριθμούς προσδόκιμου υγιούς ζωής, για παράδειγμα, παρότι η Γερμανία έχει πιο προηγμένη οικονομία και είναι πιο εύπορη.

Υπάρχουν επίσης κάποιες έντονες διαφορές μεταξύ γειτόνων. Το 2020, ένας άνθρωπος που γεννήθηκε στη Φινλανδία ή τη Δανία θα μπορούσε να περιμένει να ζήσει το 74% της ζωής του χωρίς περιορισμούς στην υγεία του, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο σε σύγκριση με το 90% που προσφέρεται στη Σουηδία. Πολιτιστικοί παράγοντες παίζουν ρόλο, από τη μεσογειακή διατροφή στην Ελλάδα μέχρι τη χρήση αλκοόλ στη Φινλανδία.

Μεγάλες διαφορές

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο βρισκόταν στη μέση των χωρών της ΕΕ πριν από το Brexit, τα πράγματα δεν φαίνονται καλά. Στα χρόνια πριν από την πανδημία, το προσδόκιμο υγιούς ζωής είχε μείνει στάσιμο για τους άνδρες στα 62,9 έτη και είχε αρχίσει να μειώνεται ελαφρώς για τις γυναίκες στα 63,3 έτη. Οι διαφορές μεταξύ πλουσίων και φτωχών είναι επίσης τεράστιες.

Στην Αγγλία, οι γυναίκες που ζουν στις πιο υποβαθμισμένες περιοχές έχουν προσδόκιμο υγιούς ζωής κατά τη γέννηση 51,4 έτη σε σύγκριση με 71,2 έτη για τις γυναίκες που ζουν στις λιγότερο υποβαθμισμένες περιοχές. Υπάρχουν πολλοί πιθανοί λόγοι για τους οποίους η υγεία έχει επιδεινωθεί, από την αύξηση της παχυσαρκίας και της κατάχρησης αλκοόλ έως τον αντίκτυπο των περικοπών των κυβερνητικών δαπανών μετά το 2010 και τον ευρύτερο αντίκτυπο μιας δεκαετίας χωρίς πραγματική αύξηση των μισθών.

Η βρετανική κυβέρνηση έχει θέσει έναν φιλόδοξο στόχο: να αυξήσει το προσδόκιμο υγιούς ζωής κατά πέντε χρόνια έως το 2035. Τέτοιες ραγδαίες βελτιώσεις είναι δυνατές: αυξήθηκε κατά τέσσερα χρόνια την πρώτη δεκαετία της χιλιετίας. Αλλά εκείνη ήταν μια εποχή διαρκούς οικονομικής ανάπτυξης και υψηλότερων κοινωνικών δαπανών. Είναι δύσκολο να φανταστώ ότι έτσι θα είναι η επόμενη δεκαετία, ακόμη και για έναν αισιόδοξο σαν εμένα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ «ΤΑ ΝΕΑ»