Τα μυστικά της μακροζωίας: πώς να ζήσετε μέχρι τα 100

Οι ειδικοί προβλέπουν ότι ο αριθμός των αιωνόβιων, δηλαδή των ανθρώπων που ζουν τουλάχιστον 100 χρόνια, θα συνεχίσει να αυξάνεται τις επόμενες δεκαετίες. Ενώ η γενετική παίζει μεγάλο ρόλο στην υγιή γήρανση, η σωματική δραστηριότητα, η κοινωνική υποστήριξη, η διατροφή και ο τόπος διαμονής μπορούν επίσης να επηρεάσουν τις πιθανότητές σας να ζήσετε μια πολύ μακρά ζωή.

Η αδελφή Αντρέ, μια γαλλίδα καθολική καλόγρια που γεννήθηκε ως Λουσίλ Ραντόν, η οποία ήταν ο γηραιότερος εν ζωή άνθρωπος στον κόσμο, πέθανε πρόσφατα σε ηλικία 118 ετών. Τώρα οι δύο γηραιότεροι εν ζωή άνθρωποι πιστεύεται ότι είναι η Μαρία Μορέρα, μια 115χρονη Ισπανίδα που γεννήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, και η Φούζα Τατσούμι, που ζει στην Οσάκα της Ιαπωνίας, επίσης 115 ετών αλλά 52 ημέρες νεότερη από τη Moρέρα, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων της ομάδας Gerontology Research Group.

Με βάση μια εκτίμηση του 2022 από τα Ηνωμένα Εθνη, υπάρχουν 593.000 αιωνόβιοι σε όλο τον κόσμο – μια ταχέως αναπτυσσόμενη ηλικιακή ομάδα. Ο ΟΗΕ προβλέπει ότι μέχρι το 2050 θα υπάρχουν 3,7 εκατομμύρια εκατοντάχρονοι εν ζωή.

Οι ειδικοί που μελετούν την παράταση της διάρκειας ζωής του ανθρώπου θεωρούν ότι ο λόγος για τον οποίο κάποιος μπορεί να ζήσει πάνω από 100 χρόνια ξεκινά από το DNA του – τα γονίδια που έχει κληρονομήσει από τους γονείς του. «Δεν μπορείς να φτάσεις τόσο μακριά χωρίς να έχεις ήδη κερδίσει τη γενετική λοταρία κατά τη γέννηση» λέει στην «Ουάσιγκτον Ποστ» ο Τζέι Ολσάνσκι, καθηγητής Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόι, στο Σικάγο. «Ετσι, ο κανόνας Νο 1 είναι η γενετική».

Οσο περισσότερο ζουν οι γονείς σας, τόσο πιο πιθανό είναι να ζήσετε μια πιο υγιή, μεγαλύτερη ζωή, υποστηρίζουν οι ειδικοί. Ο Λουίτζι Φερούτσι, επιστημονικός διευθυντής στο Εθνικό Ινστιτούτο Γήρανσης των ΗΠΑ, τονίζει ότι τα παιδιά των αιωνόβιων συνήθως ζουν υγιέστερα και περισσότερο από τους συνομηλίκους τους. «Πιθανότατα δεν πρόκειται για ένα μόνο γονίδιο αλλά για ένα προφίλ, έναν συνδυασμό γονιδίων» προσθέτει.

Αλλαγές στη συνταξιοδότηση

Ο Νιρ Μπαρζιλάι, διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών Γήρανσης στο Κολέγιο Ιατρικής Αλμπερτ Αϊνστάιν στο Μπρονξ, έχει μελετήσει τη ζωή εκατοντάδων αιωνόβιων, τους ανθρώπους που έχουν παντρευτεί και τα παιδιά τους. Τα παιδιά των αιωνόβιων είναι «περίπου 10 χρόνια πιο υγιή» από τους συνομηλίκους τους, παρατηρεί. Συλλέγει στοιχεία για 10.000 αιωνόβιους, τα παιδιά τους και μια ομάδα ελέγχου από τον γενικό πληθυσμό προκειμένου να εντοπίσει τα διαφορετικά γονίδια που συμβάλλουν στη μακροζωία. Οι άνθρωποι που έχουν μια συγκεκριμένη μετάλλαξη στην αυξητική τους ορμόνη, για παράδειγμα, είναι «πολύ πιθανό να ζήσουν περισσότερο» επειδή τα κύτταρά τους ξοδεύουν περισσότερη ενέργεια για τη διατήρηση των υπαρχόντων κυττάρων, όχι για την ανάπτυξη νέων, σημειώνει ο Μπαρζιλάι. Το σχέδιο είναι να χρησιμοποιηθεί η τεχνητή νοημοσύνη ώστε να βοηθήσει στην εύρεση των γονιδίων και στην ανάπτυξη φαρμάκων από αυτά. «Θέλουμε πραγματικά να βρούμε όλα τα γονίδια μακροζωίας» καταλήγει.

Ο Ολσάνσκι μαζί με συναδέλφους του ετοιμάζονται να εγκαινιάσουν τον Φεβρουάριο μια πλατφόρμα όπου οι χρήστες θα μπορούν να ανεβάζουν δεδομένα από μια υπηρεσία γενετικών εξετάσεων προκειμένου να εντοπίσουν αν έχουν γονίδια που «σχετίζονται με εξαιρετική μακροζωία», και έτσι να μπορούν να προγραμματίσουν οικονομικά τη συνταξιοδότησή τους. «Είμαι φορέας, για παράδειγμα, δύο ομάδων γονιδίων που σχετίζονται με τη μακροζωία» λέει ο Ολσάνσκι. «Για λόγους προγραμματισμού, μάλλον πρέπει να καθυστερήσω τη συνταξιοδότησή μου».

Το περιβάλλον και ο τρόπος ζωής

Οι ειδικοί διαφωνούν σχετικά με το πόσο η γενετική επηρεάζει τη διάρκεια ζωής ενός ατόμου σε σχέση με τον τρόπο ζωής του. Αλλά οι περισσότεροι ειδικοί λένε ότι τα καλά γονίδια θα σας οδηγήσουν μόνο μέχρις ενός σημείου. Ο Τζέιμι Τζάστις, επίκουρος καθηγητής Γεροντολογίας στο Πανεπιστήμιο Wake Forest, λέει ότι ορισμένες έρευνες έχουν δείξει πως η γενετική αντιπροσωπεύει περίπου το 25% της μακροζωίας. Το υπόλοιπο 75% σχετίζεται με το περιβάλλον σας – το πού ζείτε, τι τρώτε, πόσο συχνά ασκείστε και το σύστημα υποστήριξής σας μέσω φίλων ή οικογένειας.

Για όσους από εμάς δεν είμαστε προικισμένοι με ένα σύνολο ελπιδοφόρων γονιδίων, ο στόχος δεν είναι να ξεπεράσουμε τα όρια του προσδόκιμου ζωής του ανθρώπου, προσθέτει. Αντίθετα, οι ερευνητές θέλουν να καταλάβουν πώς οι άνθρωποι μπορούν να έχουν πλήρη, υγιή ζωή με τον χρόνο που έχουν. «Ο στόχος δεν είναι απαραίτητα να ζήσουμε μέχρι τα 118 χρόνια. Είναι να ζήσουμε καλά μέσα σε αυτά τα χρόνια. Ποια μεμονωμένα πράγματα κάνουμε ώστε να μπορέσουμε πραγματικά να αξιοποιήσουμε την υγεία μας και να ζήσουμε πιο υγιεινά μέσα στα χρόνια που μας δίνονται;». Φυσικά, καταλήγει, ένα καλό σύστημα δημόσιας υγείας «δεν μπορεί να υποτιμηθεί». Εάν έχετε ένα καλύτερο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, θα έχετε υψηλότερο προσδόκιμο ζωής.

Το πού ζει κάποιος – μια εμπόλεμη ζώνη, ένα μέρος με πρόσβαση σε ποιοτική υγειονομική περίθαλψη, μια χώρα με μεγάλη ρύπανση, ένα ανεπτυγμένο έθνος όπου οι άνθρωποι κάθονται πολύ – παίζει σημαντικό ρόλο στη μακροζωία. Οι ερευνητές διαπίστωσαν πρόσφατα ότι «το άγχος της ζωής επηρεάζει άμεσα ορισμένους από τους βιολογικούς μηχανισμούς της γήρανσης» τονίζει ο Φερούτσι, προσθέτοντας ότι η έκθεσή μας σε διάφορους τύπους ρύπανσης μπορεί επίσης να βλάψει τη συνολική μας υγεία. Οι υγιείς ηλικιωμένοι τείνουν να παραμένουν σωματικά δραστήριοι, να περνούν χρόνο έξω και να έχουν ισχυρούς δεσμούς με τους φίλους και την οικογένειά τους.

Οπως υπογραμμίζει «και μόνο το περπάτημα κάνει τεράστια διαφορά».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ «ΤΑ ΝΕΑ»