Η αξιοπιστία της σύγχρονης διακυβέρνησης

Κλονίζεται η αξιοπιστία κάθε είδους διακυβέρνησης μέσω των ηλεκτρονικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, και όχι μόνο; Σε ένα δύσκολο πολιτικό και επικοινωνιακό περιβάλλον έχει μπει ο κόσμος προκαλώντας αναταραχές σε πολλές κυβερνήσεις αλλά και κλονίζοντας πολλές δημοκρατίες. Οταν παλαιότερα γινόταν συζήτηση για τις εξελίξεις στην ηλεκτρονική και ψηφιακή τεχνολογία συνοδευόταν σχεδόν πάντα από αισιόδοξα σχόλια για τα πλεονεκτήματα που αυτά θα προσέφεραν στη ζωή μας και στο μέλλον της ανθρωπότητας. Δυστυχώς σήμερα οι εξελίξεις έχουν οδηγηθεί σε ανησυχητικά δυσάρεστες κατευθύνσεις με άγνωστα ακόμη τελικά αποτελέσματα.

Ο Μark Owen Jones, γνωστός συγγραφέας που έχει επανειλημμένα ασχοληθεί με ζητήματα διακίνησης μέσω ηλεκτρονικών κοινωνικών δικτύων ψευδών ειδήσεων και «μαύρης» προπαγάνδας, ασχολήθηκε με ένα τελευταίο του βιβλίο με το ζήτημα αυτό στη Μέση Ανατολή. Στο «Middle East: Deception, Disinformation and Social Media» (Η Μέση Ανατολή: Εξαπάτηση, Παραπληροφόρηση και Κοινωνικά Δίκτυα), C. Hurst, 2022, αναλύει εξονυχιστικά το θέμα καταλήγοντας σε απογοητευτικά συμπεράσματα. Διαβάζοντας το βιβλίο του Owen, που αναφέρεται κυρίως στα Εμιράτα, στη Σαουδική Αραβία και στο Μπαχρέιν, πείθεται κάποιος απολύτως πως δεν υπάρχει τίποτα που θα διαβάσει στο Διαδίκτυο στις χώρες αυτές και να είναι αληθινό. Και με παραδείγματα και από άλλες γειτονικές χώρες επιμένει πως σχεδόν οτιδήποτε κυκλοφορεί είναι κατασκευσμένο για να εξαπατεί και να αποπροσανατολίζει. Στις χώρες αυτές ο κόσμος που εκφράζεται στα ηλεκτρονικά δίκτυα είναι τρομακτικός και ανόητος.

Το βιβλίο γίνεται ανησυχητικό όταν περιγράφει σε λεπτομέρειες τις προσπάθειες των κυβερνήσεων, ιδίως στο Μπαχρέιν, στην Αίγυπτο, στη Σαουδική Αραβία και στα Εμιράτα να διαμορφώσουν τον λόγο και τα επιχειρήματα του κόσμου, τι σκέφτονται και τι κάνουν. Περιέργως δεν λέει τόσα πολλά για το Κατάρ. Ισως επειδή ο συγγραφέας διδάσκει στο Hamad bin Khalifa University στην Ντόχα (πρωτεύουσα του Κατάρ)! Οταν όμως περιγράφει τις προσπάθειες των κρατών αυτών μέσω δημοσίων σχέσεων και άλλων εντατικών κινήσεων να βελτιώσουν την εικόνα τους διεθνώς, εύκολα έρχονται στο μυαλό τα γεγονότα στις Βρυξέλλες με το σκάνδαλο που αναφέρεται σε χώρες της περιοχής. Γίνεται όμως φανερό πως η χρήση της τεχνολογίας ανοίγει νέους δρόμους επιρροής και έμμεσης άσκησης εξουσίας διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα και επιβάλλοντας σε πολλά εν πολλοίς ανυποψίαστα ακροατήρια ένα είδος πλύσης εγκεφάλου και πολιτικής τυραννίας.

«Διαχέονται ψεύδη από άτομα που ούτε καν υπάρχουν» είναι μια χαρακτηριστική έκφραση του συγγραφέα, υποδηλώνοντας πως δύσκολα πλέον σήμερα είναι δυνατόν να χτισθεί αξιοπιστία από τις κυβερνήσεις που χρησιμοποιούν τέτοια μέσα για να προωθήσουν τις θέσεις τους. Στις δημοκρατίες, από την άλλη πλευρά, δεν είναι εύκολο να αξιοποιηθούν τέτοιες τακτικές. Οχι ότι δεν γίνονται προσπάθειες. Απλά τα αποτελέσματα δεν είναι τόσο αποτελεσματικά. Εκεί η δημοκρατία υπονομεύεται μέσα από μηχανισμούς παρέμβασης στις επικοινωνίες και αξιοποίησης του κράτους στη συλλογή πληροφοριών για έγκαιρες πολιτικές κινήσεις και παρεμβάσεις. Η αποκάλυψη λ.χ. πως στην Ελλάδα υπήρχαν νόμιμες παρακολουθήσεις ηγετικών στελεχών των ΕΔ, υπουργών της κυβέρνησης κ.ά. (με πολλούς υπουργούς στη Βουλή να μην το αμφισβητούν) θέτει ζητήματα σοβαρής δυσλειτουργίας της δημοκρατίας, αν δεν αποσαφηνισθούν οι λόγοι που τις επέβαλαν…

Από τις εκδόσεις Αρμός κυκλοφορεί το τελευταίο βιβλίο του Ανδρέα Ανδριανόπουλου: «Από την ένταση στον πόλεμο: τα «πώς» και τα «γιατί» της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία», 2022