Όταν η γη σείστηκε για 10 συνεχόμενα λεπτά – Ο σεισμός των 9.5 Ρίχτερ στη Χιλή και η πιθανότητα μεγαλύτερου

Στις 22 Μαΐου του 1960, ένας ολέθριος σεισμός χτυπά τη νότια Χιλή. Οι πολίτες αδυνατούσαν να σταθούν στα πόδια τους, καθώς για δέκα συνεχόμενα λεπτά (χρόνος ρεκόρ) το έδαφος σειόταν βίαια.

Τεράστιες ρωγμές σχηματίστηκαν στους δρόμους και τα κτίρια κατέρρευσαν. Ενδεικτική η περιγραφή ενός κατοίκου που επιβίωσε, ο οποίος  δήλωσε πως αρχικά πίστεψε ότι ο Ψυχρός Πόλεμος είχε κλιμακωθεί σε πυρηνικό.

Ακολούθησε τσουνάμι το οποίο κινούταν με ταχύτητα 640 χιλιομέτρων και μέσα σε 15 ώρες είχε φτάσει στον Ειρηνικό Ωκεανό, πλήττοντας το Χίλο, την μεγαλύτερη πόλη της Χαβάης.

Μέχρι και σήμερα δεν έχει υπολογιστεί ο ακριβής αριθμός των νεκρών, ωστόσο εκτιμάται πως είναι από 4 έως 6 χιλιάδες. Το κόστος της υλικής καταστροφής εκτιμάται στα 500.000.000 δολάρια, ποσό που αγγίζει το μισό του κρατικού υπολογισμού του 1960.

Ο σεισμός «Βαλδίβια» (πήρε το όνομά του από την πόλη με τις περισσότερες καταστροφές), ήταν περίπου 9,5 Ρίχτερ, ο μεγαλύτερος που έχει καταγραφεί ποτέ.

Θα μπορούσαν άραγε να υπάρξουν μεγαλύτεροι από τον «Βαλδίβια»;

Η απάντηση, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι ναι, ωστόσο, οι πιθανότητες είναι μικρές. Θα απαιτούσε το σπάσιμο τεράστιου κομματιού του φλοιού της γης την ίδια στιγμή.

«Δεν υπάρχουν πολλά μέρη στη Γη όπου θα μπορούσε να συμβεί αυτό», αναφέρει η γεωλόγος Wendy Bohon, στο Live Science. Εξήγησε πως μία σεισμική δόνηση 9.5 Ρίχτερ είναι πολύ κοντά στο ανώτατο όριο που μπορεί να προκαλέσει ο πλανήτης Γη και ένας σεισμός μεγέθους 10 Ρίχτερ είναι σχεδόν απίθανος.

«Είναι υπέροχο για το Χόλιγουντ, αλλά δεν είναι ρεαλιστικό για τη Γη, δόξα τω Θεώ», είπε χαρακτηριστικά η Bohon.

Η κατανόηση του μεγέθους

Το μέγεθος είναι μια μέτρηση της ποσότητας ενέργειας που απελευθερώνεται σε έναν σεισμό. Είναι ελαφρώς διαφορετικό από το πόσο έντονος μπορεί να φανεί σε κάποιον, παράγοντας που επηρεάζεται  από την απόσταση κάποιου από το επίκεντρο και τις συνθήκες του εδάφους.

«Ο ίδιος σεισμός θα φανεί πιο δυνατός σε κάποιον που στέκεται σε χαλαρό έδαφος και άμμο παρά σε κάποιον που στέκεται σε σταθερό θεμέλιο» σημείωσε η Bohon.

Η κλίμακα μεγέθους του σεισμού μπορεί κατά λάθος να κρύψει τη διαφορά μεταξύ πολύ μεγάλων σεισμών. Η κλίμακα δεν είναι γραμμική, αλλά λογαριθμική: Για κάθε μονάδα που ανεβαίνει, η κίνηση του εδάφους αυξάνεται 10 φορές και η ενέργεια που απελευθερώνεται αυξάνεται 32 φορές.

Η Bohon προκειμένου να το κάνει πιο κατανοητό χρησιμοποιεί ως παράδειγμα το σπάσιμο μίας δέσμης μακαρονιών. Εάν το σπάσιμο μίας δέσμης ισοδυναμεί με σεισμό μεγέθους 5 βαθμών, θα πρέπει να σπάσετε 32 δέσμες για να απελευθερώσετε την ενέργεια ενός σεισμού μεγέθους 6 Ρίχτερ.

Βάσει της κλίμακας αυτής, ένας σεισμός μεγέθους 7 Ρίχτερ είναι σαν να σπάνε 1.024 δέσμες, ένας των 8 Ρίχτερ είναι σαν να σπάνε 32.768 δέσμες και ένας των 9 Ρίχτερ είναι σαν να σπάνε 1.048.576.

Όπως δείχνει αυτό το παράδειγμα, η διαφορά μεταξύ σεισμού μεγέθους 8 και 9 Ρίχτερ, όσον αφορά την ενέργεια που απελευθερώνεται, είναι πολύ μεγαλύτερη από τη διαφορά μεταξύ μεγέθους 5 και μεγέθους 6. Έτσι, ανεβάζοντας το μέγεθος ενός σεισμού από 9,5 σε 9,6 πρέπει  το ρήγμα μίας περιοχής να σπάσει περισσότερο, από ό,τι για να πάει ένας σεισμός από τα 5.5 στα 5.6 Ρίχτερ.

Λόγω της αβεβαιότητας στις μετρήσεις, εξακολουθεί να υπάρχει επιστημονική συζήτηση για το εάν ο σεισμός του 1960 στη Χιλή ήταν ακριβώς 9,5 Ρίχτερ.

Υπάρχουν, φυσικά, πλανητικές καταστροφές που θεωρητικά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πολύ πιο μαζικούς σεισμούς: μια σύγκρουση με έναν αστεροειδή, για παράδειγμα.

Ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν πως η πτώση αστεροειδών στο τέλος της Κρητιδικής περιόδου που αφάνισε τους δεινοσαύρους πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια προκάλεσε σεισμούς με διψήφιους βαθμούς.

Για την ιστορία, ο μεγαλύτερος αρχαίος σεισμός που έχει υπολογιστεί με βάση γεωλογικά στοιχεία ήταν επίσης στη Χιλή, περίπου πριν από 3.800 χρόνια, και πιθανότατα είχε μέγεθος περίπου 9,5 βαθμών, σύμφωνα με έρευνα του 2022.

Το μέγεθος δεν έχει σχέση με το πόσο θανατηφόρος είναι ένας σεισμός

«Το μέγεθος δεν είναι πάντα ο πιο σημαντικός παράγοντας για το πόσο θανατηφόρος είναι ένας σεισμός. Τουλάχιστον όχι για τους ανθρώπους» αναφέρει η Bohon.

Μικρότεροι σεισμοί έχουν προκαλέσει πολλούς, πολλούς θανάτους, μόνο λόγω του ότι έπληξαν κατοικημένες περιοχές και περιοχές με κτίρια επιρρεπή σε κατάρρευση. Ενώ ο σεισμός των 9,5 Ρίχτερ στη Χιλή σκότωσε περίπου 2.000, ένας σεισμός με εκτιμώμενο μέγεθος 8 βαθμών πιστεύεται ότι σκότωσε περίπου 830.000 ανθρώπους στο Shaanxi της Κίνας το 1556.

Το 2005, ένας σεισμός μεγέθους 7,6 βαθμών σκότωσε περίπου 79.000 ανθρώπους στο Κασμίρ της Ινδίας και το 2010, ένας σεισμός μεγέθους 7 Ρίχτερ σκότωσε περίπου 220.000 ανθρώπους στην Αϊτή.

Ακόμη και ο σεισμός του 1994 στο Northridge, ενός απλού μεγέθους 6,7 βαθμών που συνέβη σε ένα ρήγμα που κανείς δεν είχε παρατηρήσει πριν, σκότωσε 57 ανθρώπους, τραυμάτισε χιλιάδες και προκάλεσε ζημιές αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων επειδή επηρέασε το Λος Άντζελες.

«Είναι τόσα πολλά τα πιθανά ρήγματα που θα μπορούσαν να έχουν καταστροφικούς σεισμούς, αλλά οι άνθρωποι σκέφτονται μόνο το μεγάλο» κατέληξε η Bohon.