Ελευσίνα: Ενωσε το παρελθόν με το παρόν και κατέπληξε τους πάντες

H Ελευσίνα είναι από το Σάββατο και επίσημα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Και όλα τα φώτα ήταν για λίγες ώρες στραμμένα πάνω της.

Τι αποκάλυψαν όμως; Η γιγάντια φάλαινα που ευφυέστατα έβαλε ο Μιχάλης Μαρμαρινός να αναδύεται από τον νερό τι έκρυβε μέσα της;

Έκρυβε μυστήριο, εργοστάσια, μαγεία, πρόσφυγες, μουσική, πομπές, χορούς, έμπνευση, όνειρα. Έκρυβε πολιτισμό.

Σε μια εποχή που ο πολιτισμός δοκιμάζεται, που οι νέες γενιές προσπαθούν να βρουν κάπου να πατήσουν προκειμένου να κάνουν πραγματικότητα το όνειρό τους, ο Μαρμαρινός φωτίζει αυτά που θέλουμε να θυμόμαστε, αυτά που μας κάνουν να αισθανόμαστε αμήχανα, αυτά που θέλουμε να ξεχάσουμε.

Οι καλλιτέχνες που διαμαρτύρονται για το προεδρικό διάταγμα και την υποβάθμιση των πτυχίων τους ήταν και αυτοί στην Ελευσίνα.

Λίγο πριν αρχίσει η τελετή έναρξης στάθηκαν εκεί, με τα πανό και τα συνθήματά τους για να δείξουν στους έλληνες και τους ξένους επισκέπτες ότι ο πολιτισμός στη χώρα μας περνάει κρίση.

Η Ελευσίνα ξεγυμνώθηκε και μας κέρδισε

Φεύγοντας τα μεσάνυχτα από την Ελευσίνα, εν μέσω καταιγίδας, σκεφτόμουν ότι ο Μαρμαρινός και η ομάδα του δεν θέλησε να κρύψει κάτω από το χαλί τα προβλήματα της πόλης και κατ’ επέκταση και της χώρας. Σε αντίθεση με τους Ολυμπιακούς Αγώνες η τελετή έναρξης της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας ανάγκασε την πόλη να βάλει τα καλά της αλλά όχι να κρύψει τις αδυναμίες της.

Οι πομπές που έφτασαν το μεσημέρι στην Ελευσίνα τίμησαν τις ιδιαιτερότητες της πόλης. Μέλη πολιτιστικών συλλόγων γέμισαν τους δρόμους της Ελευσίνας θυμίζοντας σε όλους τη εσωτερική μετανάστευση, ενώ αμέσως μετά περπατητές από τον Κεραμεικό έφτασαν στην Ελευσίνα ενώνοντας για πρώτη φορά τις δύο πόλεις. Στο ίδιο πλαίσιο και οι θρυλικοί πια times circis που καταχειροκροτήθηκαν από το κοινό όταν μπήκαν στο χώρο.

Η υπουργός Πολιτισμού, η πρόεδρος της Δημοκρατίας, εκλεκτοί καλεσμένοι και φυσικά ο δήμαρχος της πόλη έδωσαν το σύνθημα και η γιορτή ξεκίνησε.

Το καλύτερο κομμάτι όμως τότε ξεκινούσε.

Ο καιρός μας έκανε τη χάρη και όλοι κοιτούσαμε με ανυπομονησία τη θάλασσα για δούμε το όραμα του Μαρμαρινού.

Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών εκτελούσε την υπέροχη σύνθεση του Άγγελου Τριανταφύλλου με τα πνευστά να έχουν πάρει τον πρώτο λόγο από νωρίς. Ένας γερανός απέναντι μας φωτιζόταν και εξαφανιζόταν συνεχώς, πλοία ερχόντουσαν προς το μέρος μας και αποκρινόντουσαν σε ένα είδος ναυμαχίας σε αργή κίνηση.

Βασικό στοιχεία της βραδιάς η μουσική και τα φώτα. Τα καράβια περνούσαν σε αφηρημένους σχεδιασμούς και τα φώτα τους έφτιαχναν στον ουρανό ένα δικό τους κόσμο μαγικό.

Λόγια που μιλούσαν για το χθες και το τώρα συντρόφευαν τις εικαστικές εικόνες την ώρα που 100 «Chores» της Μαρίνας Σάττι επικαλούνταν την Περσεφόνη.

Μια φάλαινα αναδύθηκε από τον βυθό και πάνω προβλήθηκε όλη η ιστορία της πόλης. Με ειλικρίνεια και τρυφερότητα. Χωρίς να μένει κανείς απ’ έξω.

Εικαστικό παζλ που έπρεπε μόνος σου να συμπληρώσεις

Η τελετή έναρξης, ιδέα του Μιχάλη Μαρμαρινού, ήταν ένα κομμάτι εκείνης τη νύχτας. Το πιο εντυπωσιακό αλλά όχι το μόνο.

Αυτό που κατάφερε η ομάδα υλοποίησης είναι να ενώσει όλα τα κομμάτια της πόλης χωρίς να μας αφήσει ξεκρέμαστους να συζητάμε απλώς τι φανταστικό ήταν αυτό που είδαμε.

Γιατί μέχρι να καταλάβεις ακριβώς το νόημα όλων των παραπάνω και ενώ περπατούσες στο παράκτιο μέτωπο «έπεφτες» πάνω στις 21 δράσεις που «συμπλήρωναν» την τελετή.

Μέχρι το εργοστάσιο ΙΡΙΣ και την συναυλία των Στέρεο Νόβα είχες πολλούς λόγους να σταθείς, να θαυμάσεις, να φωτογραφήσεις, να προσπαθήσεις να κατανοήσεις τα σπαράγματα της ιστορίας σε συνδυασμό με τις εικόνες του σήμερα.

Δρώμενα που σαστίζουν

Νεαρά παιδιά της Φιλαρμονικής παίζουν το «Στην Ελευσίνα μια φορά» ανάμεσα σε swing ήχους, ενώ σε γωνιακό κτήριο της Κανελλοπούλου βλέπουμε μοτίβα από όλα τα μέρη της χώρας θεαματικά κρεμασμένα σε μεταξοτυπίες.

Λίγο πιο κάτω σε ένα σπασμένο τοίχο προβάλλονται κυρίες που συζητούν στη δική τους ρούγα δίπλα σε σεμεδάκια και ελληνικό καφέ, μπροστά τους πολίτες πιάνουν το χορό με κάθε ευκαιρία και μέλη ποντιακών συλλογών ξεπηδούν από τα παράθυρα και τραγουδούν τον δικό τους καημό.

Όλα αυτά σβήνουν σιγά σιγά κάτω από την εκκωφαντική φωνή του Στέλιου Καζαντζίδη στο πιο ευφάνταστο δρώμενο της βραδιάς. Σε μια μισοτελειωμένη οικοδομή χωρίς πόρτες και κουφώματα νεαρά παιδιά ενσαρκώνουν με τον δικό τους τρόπο τις εργάτριες, τα γλέντια, τους έρωτες και τον πόνο τους με όχημα το τραγούδι «Να μην με λένε Στέλιο». Χορεύουν, πενθούν, πετούν λουλούδια στον δρόμο, μας αναγκάζουν να τους κοιτάξουμε.

Ακριβώς δίπλα στην οικοδομή το φανοποιείο «Ο τέλειος» ανοίγει τις πόρτες του για εμάς με δεκάδες αυτοκίνητα υπό κατασκευή σαν να περιμένουν να γίνουν κάτι άλλο αλλά μένουν πάντα κολλημένα εκεί. Μέρος μιας ιστορίας που για χρόνια έμεινε ίδια.

Μουσικά φιλιά υπό βροχή

Ο δρόμος μας οδηγεί στο εργοστάσιο ΙΡΙΣ όπου οι Στέρεο Νόβα για 1,5 ώρα μαγεύουν πάνω από δύο χιλιάδες κόσμου. Παζλ και εκεί που προσπαθεί να ενώσει τα κομμάτια του.

Νεαρά παιδιά που δεν είχαν γεννηθεί όταν διαλύθηκε το γκρουπ αλλά γνώρισαν κάθε νότα του Μιχάλη Δέλτα, σαραντάρηδες που βρέθηκαν εκεί απλώς επειδή ήταν το event της χρονιάς και συγκινημένοι 50αρηδες που φιλιόντουσαν κάτω από τη βροχή για τα νιάτα τους που σημάδεψαν οι στίχοι του Κωνσταντίνου Βήτα.

Και όλα αυτά μπροστά από ένα εγκαταλελειμμένο εργοστάσιο που το γκρουπ εκμεταλλεύτηκε στο έπακρον. Φωτισμοί από το βάθος έδιναν διαφορετική υπόσταση σε ένα σκηνικό που θα θαύμαζες ακόμα και αν δημιουργήθηκε για αυτή την βραδιά.

Και οι Στέρεο Νόβα με τσιμεντόλιθους αντί για κεφάλια, στάθηκαν μπροστά σε ένα desk που φώτιζε σαν σε τηλεπαιχνίδι και ένωσαν στην κυριολεξία το παρελθόν με το παρόν.

Μια κυρία δίπλα μας αναρωτιόταν πότε θα βγει και το υπόλοιπο γκρουπ και οι Στέρεο Νόβα είναι μόνο αυτοί οι δύο στη σκηνή, ενώ εμείς αναρωτιόμασταν πώς γίνεται το 1992 να έγραφε ένα νέο παιδί τέτοια μουσική.

Ήχοι από το παρελθόν, που μοιάζουν σημερινοί, τρυφερά λόγια που θέλαμε να είχαμε κάπου πει, αγκαλιές και φιλιά κάτω από ομπρέλες που συνεχώς πλήθαιναν.

Αυτό ήταν η τελετή έναρξης της Ελευσίνας σκέφτομαι. Ένα φιλί κάτω από τη βροχή. Που γεννά τόσα μυστήρια και ενώνει το παρελθόν δύο διαφορετικών ανθρώπων σε ένα δυνητικά κοινό μέλλον.