Κλιματική αλλαγή: Οι παγετώνες μετατρέπονται σε όπλα μαζικής καταστροφής

Ορεινοί παγετώνες που λιώνουν καθώς η θερμοκρασία ανεβαίνει απειλούν με αιφνίδιες και σαρωτικές πλημμύρες 15 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, προειδοποιεί νέα μελέτη.

Το νερό από την τήξη ορεινών παγετώνων συχνά συσσωρεύεται σε ρηχές λίμνες από όγκους βράχων που σταματούν τη ροή. Πλημμύρες μπορεί να εκδηλωθούν όταν η λίμνη υπερχειλίσει, σπάσει το φυσικό φράγμα και στείλει έναν ορμητικό χείμαρρο σε ορεινές κοιλάδες.

Η μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature εκτιμά για πρώτη φορά το μέγεθος των κοινοτήτων που απειλείται, και διαπιστώνει ότι περισσότερο από το ήμισυ των ευάλωτων πληθυσμών βρίσκεται στο Πακιστάν, την Ινδία, την Κίνα και το Περού.

Ο κίνδυνος κατέστη εμφανής πέρυσι στο Πακιστάν, όταν το λιώσιμο των παγετώνων συνδυάστηκε με ασυνήθιστα ισχυρούς μουσώνες και προκάλεσε εφιαλτική πλημμύρα που κάλυψε το ένα τρίτο της χώρας.

Παγετώδης λίμνη στο όρος Έντιθ στον Καναδά (Mykola Swarnyk / Wikimedia Comons)

«Η μελέτη μας δεν εστιάζεται μόνο στον αριθμό και τον αριθμό των παγετωδών λιμνών. Καμία καταστροφή δεν είναι φυσική, αυτό που προκαλεί την καταστροφή είναι η παρουσία ανθρώπων, ιδιαίτερα ευάλωτων ανθρώπων» δήλωσε ο Στούαρτ ντάνινγκ του Πανεπιστημίου του Νιουκάσλ στη Βρετανία.

Η κλιματική αλλαγή μεγεθύνει το πρόβλημα: από το 2006 μέχρι το 2016, οι παγετώνες όλου του κόσμου έχαναν περίπου 332 δισεκατομμύρια τόνους πάγου κάθε χρόνο. Και από το 1990, ο αριθμός και ο όγκος των παγετωδών λιμνών αυξήθηκε κατά περίπου 50%.

Στα ψηλά βουνά της Ασίας, 9 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κοντά σε 2.000 ορεινές λίμνες. Το 2021, περισσότερα από 100 άτομα σκοτώθηκαν σε αιφνίδια πλημμύρα στα βόρεια βουνά της Ινδίας.

O παγετώνας του Μπαλτόρο είναι από τους μεγαλύτερους του Πακιστάν (Guilhem Vellut / CC-BY-SA-2.0)

Τα Ιμαλάια λιώνουν

Συγκριτικά με τους ορεινούς παγετώνες της Βόρειας Αμερικής και των Άλπεων, οι παγετώνες της Ασίας δεν παρακολουθούνται συστηματικά, αφού για τους περισσότερους δεν υπάρχουν παρατηρήσεις για το πώς αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου.

Στα Ιμαλάια, πηγή νερού για μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Ασίας, ο καλύτερα μελετημένος παγετώνας είναι ο Τσχότα Σίγκρι, του οποίου η μάζα παρακολουθείται εδώ και 20 χρόνια.

Οικογένεια βρήκε καταφύγιο σε κτήριο που μετατράπηκε σε νησί στο Τζαφεραμπάντ του Πακιστάν το 2022 (Reuters)

Η Ινδία έζησε πέρυσι μεγάλους καύσωνες και οι επιστήμονες έσπευσαν στον Τσχότα Σίγκρι για μετρήσεις.

Τα ευρήματά τους αποκαλύπτουν ότι ο παγετώνας έζησε τη χειρότερη χρονιά στην καταγεγραμμένη ιστορία του, χάνοντας τριπλάσια ποσότητα πάγου σε σχέση με τον ετήσιο μέσο όρο της εικοσαετίας 2002-2020.

«Οι επιπτώσεις είναι ήδη ορατές καθώς ο παγετώνας λεπταίνει και υποχωρεί» δήλωσε ο Φαρκούκ Αζάμ, παγετωνολόγος του Ινδικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας που παρακολουθεί τον Τσχότα Σίγκρι. Αυτό «θα έχει επιπτώσεις στη διαθεσιμότητα νερού στο μέλλον».

Σύμφωνα δε με δορυφορικές παρατηρήσεις, οι παγετώνες υποχωρούν σε ολόκληρη την οροσειρά των Ιμαλαΐων.

Σύμφωνα με περυσινή μελέτη, η έκταση των Ιμαλαΐων που καλύπτεται από πάγο συρρικνώθηκε κατά περίπου 11% από το 1990 έως το 2015.

Στο ίδιο διάστημα, οι παγετώδεις λίμνες της οροσειράς αυξήθηκαν κατά περίπου 9% σε αριθμό και κατά 14% σε έκταση.

Σ’υμφωνα με άλλη περυσινή μελέτη, περισσότερες από 200 ορεινές λίμνες στα Ιμαλάια αποτελούν «πολύ υψηλό κίνδυνο» για τις κοινότητες σε χαμηλότερα υψόμετρα.