Η κοινή μοίρα Ελλάδας – Τουρκίας

Είμαστε όντως αιχμάλωτοι της γεωγραφίας. Και η γεωγραφία, η φύση, μας το υπενθυμίζει με τον πλέον δραματικό τρόπο. Χιλιάδες νεκροί στις γειτονικές μας Τουρκία και Συρία, ολική καταστροφή σε ορισμένες περιοχές. Μέσα σε ένα λεπτό που διήρκεσε ο πρωτοφανής σεισμός διαλύθηκαν μύθοι, μίση, αντιπάθειες. Κονιορτοποιήθηκαν, μαζί με τα κτίρια που κατέρρευσαν, αφηγήματα, ρητορικές, λεκτικές και άλλες αντιπαραθέσεις. Μόνο συμπάθεια, κατανόηση, αλληλεγγύη, βοήθεια, συμπαράσταση στον γείτονα που πάσχει αυτή την ώρα. Η Πρόεδρος Κατερίνα Σακελλαροπούλου, ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και όλη η πολιτική ηγεσία στο ύψος της στιγμής. Με γενναιοδωρία ψυχής Σακελλαροπούλου και Μητσοτάκης τηλεφώνησαν στον τούρκο πρόεδρο Ερντογάν για να εκφράσουν τη συμπαράσταση και την ετοιμότητα της χώρας να προσφέρει κάθε δυνατή βοήθεια. Οι ευχαριστίες της άλλης, της πληγωμένης πλευράς ανυπόκριτες. Μπροστά στο ανθρώπινο δράμα και το δέος της φύσης υποχωρούν όλες οι σκοπιμότητες. Η τρομακτική δύναμη της φύσης σαρώνει κάθε έννοια συνόρων ή ανθρώπινης ισχύος. «Είμαστε ως προϊόντα τυφλών φυσικών δυνάμεων στο έλεός τους» γράφει ο Μάρτιν Ρις. Και η φύση με τη δύναμή της μας καλεί να τερματίσουμε τον ανθρώπινο παραλογισμό απ’ όποιον εκφράζεται.

Είναι θλιβερό να διαπιστώνει κάποιος ότι χρειάζεται ένα τόσο τραγικό γεγονός για να συνειδητοποιήσουμε την κοινή μοίρα που συνδέει τις δύο χώρες, τους δύο λαούς. Συνέβη το 1999 και τότε με την οργή της φύσης μέσω των σεισμών. Ως εάν η γεωγραφία να λέει ότι δεν μπορείτε να ξεφύγετε από ένα κοινό πεπρωμένο. Το πεπρωμένο της γεωγραφίας. «Ο πόνος ενώνει». Φέρνει λαούς και πολιτικές ηγεσίες πιο κοντά. «Είμαστε όλοι Τούρκοι στον πόνο». Ενώ «είμαστε τόσο ασήμαντοι και ανήμποροι στον κόσμο αυτόν». Το 1999 (Αύγουστος) οι πολιτικές ηγεσίες ήλθαν πράγματι πολύ κοντά, κάτι που οδήγησε σε διάλειμμα ομαλοποίησης των ελληνοτουρκικών σχέσεων (διπλωματία των σεισμών). Με αποφάσεις-σταθμούς όπως αυτές του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ελσίνκι (Δεκέμβριος 1999) και το άνοιγμα της διαδικασίας των διερευνητικών επαφών. Δεν διήρκεσε όμως.

Αλλά καθώς η φύση επαναλαμβάνει το τραγικό της μήνυμα, το μόνο που μπορεί να ελπίζει κάποιος είναι ότι μπορεί αυτή τη φορά να γυρίσει σελίδα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Οτι το χάσμα που άνοιξε ο σεισμός μπορεί να κλείσει το διπλωματικό χάσμα. Συνειδητοποιώντας ότι αυτά που μας χωρίζουν είναι σχετικώς μικρά και γίνονται σημαντικά μόνο ως πολιτικές κατηγορίες έξω από την κοινή ανθρώπινη μοίρα. Οτι μπορούν τελικά να διευθετηθούν, ότι μπορούν οι ηγεσίες των δύο χωρών να έχουν σταθερή τακτική επικοινωνία, στενή συνεργασία σε όλα τα επίπεδα, ιδιαίτερα αυτό της πολιτικής προστασίας. Η Ελλάδα έδειξε το φρόνημα και την ενσυναίσθησή της.

«Το χάσμα π’ άνοιξε ο σεισμός κι ευθύς εγιόμισ’ άνθη».

Ο καθηγητής Π. Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ.