Ο Βερμέερ δεν θα είναι ποτέ πια ο ίδιος μετά την έκθεση του Άμστερνταμ

Οι λάτρεις της τέχνης έχουν μία κοινή, κατά κάποιο τρόπο, αποστολή: Να δουν όσο το δυνατόν περισσότερα έργα του Ολλανδού αρχιτέκτονα του 17ου αιώνα Γιοχάνες Βερμέερ.

Μια εντυπωσιακή έκθεση στο εθνικό μουσείο τέχνης και ιστορίας της Ολλανδίας συγκεντρώνει 28 πίνακες του Βερμέερ από επτά χώρες του κόσμου. Καθόλου άσχημα αν σκεφτεί κανείς ότι μόνο 37 πίνακες αποδίδονται γενικά στον καλλιτέχνη που έζησε από το 1632-1675 στην πόλη Ντελφτ.

Ποτέ άλλοτε δεν έχουν παρουσιαστεί τόσα πολλά έργα του Βερμέερ μαζί σε μια ενιαία έκθεση.

Ο γενικός διευθυντής του Rijksmuseum, Taco Dibbits πιστεύει ότι η έκθεση παρέχει στους επισκέπτες την ευκαιρία να εντρυφήσουν στις εξαίσιες εσωτερικές σκηνές για τις οποίες ο Βερμέερ είναι περισσότερο γνωστός, όπως το «Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι» και η «Γαλατού», αλλά και πρώιμους θρησκευτικούς πίνακες και δύο αστικά τοπία, τα οποία απεικονίζουν τη γενέτειρά του, το Ντελφτ.

«Η Γαλατού»

Ο ιδανικός κόσμος του Βερμέερ

Κοιτάζοντας τη γοητευτική απλότητα του έργου «Η Κυρία και η Υπηρέτρια», ενός από τους τρεις πίνακες που παραχωρήθηκαν για την έκθεση από τη συλλογή The Frick Collection της Νέας Υόρκης, ο Dibbits είπε ότι «ακτινοβολεί αυτή την ηρεμία, αυτόν τον ιδανικό κόσμο».

Η χρήση του φωτός από τον Βερμέερ -που συχνά προέρχεται από ένα παράθυρο που βρίσκεται στα αριστερά του καμβά- τα έντονα χρώματα και η σχολαστική σύνθεση είναι εμφανή σε όλη την έκθεση.

«Ο Βερμέερ έχει αυτή την ιδιότητα του να είναι όλα τέλεια. Όλα είναι στη θέση τους» δήλωσε ο Dibbits. «Υπάρχει τέλεια ευτυχία στις σκηνές του. Υπάρχει ηρεμία, υπάρχει οικειότητα».

«Η Δαντελού»

Δεν ξέρουμε πολλά για τον ζωγράφο

Ο Βερμέερ κέρδισε το παρατσούκλι «Η Σφίγγα του Ντελφτ» επειδή ήταν τόσο λίγα γνωστά γι’ αυτόν – δεν άφησε πίσω του επιστολές ή ημερολόγια και δεν υπάρχουν γνωστά πορτρέτα του. Αλλά η πρόσφατη έρευνα έχει αρχίσει να ξετυλίγει τα μυστήρια του ζωγράφου. Οι μελέτες που διεξάγονται γύρω από την έκθεση διευρύνουν περαιτέρω τις γνώσεις για το έργο του.

«Ερχόμαστε πραγματικά πιο κοντά στον Βερμέερ από ό,τι ήμασταν ποτέ» δήλωσε ο Pieter Roelofs, επικεφαλής της Διεύθυνσης Ζωγραφικής και Γλυπτικής του Rijksmuseum. Οι πρόσφατες έρευνες σημαίνουν ότι «καταλαβαίνουμε πραγματικά περισσότερα για τη ζωή του, για το νοικοκυριό του, για τις άμεσες επαφές του, για τους ανθρώπους για τους οποίους έκανε αυτούς τους πίνακες και τι σημαίνουν».

Δείτε κάποιους πινακές του

Η «Γαλατού» και το μυστήριο που την περιβάλλει

Στο πλαίσιο της προετοιμασίας της έκθεσης, το μουσείο έχει εξετάσει εξαιρετικά προσεκτικά τους δικούς του πίνακες του Βερμέερ, στους οποίους περιλαμβάνεται και η εμβληματική «Γαλατού». Σαρώσεις υψηλής τεχνολογίας που κοιτάζουν μέσα από την επιφάνεια του έργου αποκάλυψαν ότι ο Βερμέερ πείραξε το φόντο καθώς ζωγράφιζε, προφανώς για να εξασφαλίσει ότι η εστίαση έλαμπε αποκλειστικά στη γυναίκα που έριχνε γάλα. Μια βάση για κανάτες που αρχικά δεν βρισκόταν στο φόντο, ζωγραφίστηκε από πάνω.

Η Tracy Chevalier αγάπησε ένα άλλο από τα πιο γνωστά έργα του Βερμέερ – το «Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι» – τόσο πολύ που έγραψε ένα μυθιστόρημα γι’ αυτό, το οποίο με τη σειρά του έγινε ταινία με πρωταγωνιστές τη Σκάρλετ Γιόχανσον και τον Κόλιν Φερθ.

Η Chevalier βρέθηκε σε μια προεπισκόπηση της έκθεσης και παρακολούθησε τον πίνακα αυτό και τους άλλους 27 που εκτίθενται.

«Νομίζω ότι οι επιμελητές κατάλαβαν πραγματικά ότι γι’ αυτόν τον ζωγράφο το λιγότερο είναι περισσότερο. Και το ίδιο αισθάνομαι κι εγώ- ότι δεν χρειάζεσαι πάρα πολλά πράγματα. Έτσι, αυτή η έκθεση έχει μόνο 28 πίνακες, αλλά οι 28 είναι τέλειοι, επειδή έχεις τον χώρο και τον χρόνο να απολαύσεις πραγματικά τον καθένα όση ώρα χρειάζεσαι».

Το γνωστό σε όλους «Κορίτσι με το Μαργαριταρένιο Σκουλαρίκι»

Το «Κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι» χρειάστηκε να κάνει μόνο ένα σύντομο ταξίδι από το μουσείο Mauritshuis της Χάγης και δε θα μείνει μέχρι το τέλος της έκθεσης. Επιστρέφει στην πατρίδα της μετά τις 30 Μαρτίου.

Άλλα αριστουργήματα έκαναν μεγαλύτερο ταξίδι για την έκθεση, η οποία ετοιμάζεται εδώ και περίπου οκτώ χρόνια.

Ο «Αξιωματικός και το κορίτσι που γελάει», η «Κυρία και η υπηρέτρια» και το «Διακοπή της Μουσικής» πέταξαν από την ανατολική ακτή των ΗΠΑ, αφήνοντας τη συλλογή Frick, ενώ το μουσείο της Νέας Υόρκης υποβάλλεται σε αποκατάσταση.

Αυτό άνοιξε το δρόμο για περισσότερα μουσεία να δανείσουν πίνακες στην έκθεση. Περισσότερα έργα προέρχονται από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης και τη Συλλογή Leiden της Νέας Υόρκης. Η Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον, η οποία, μαζί με το Mauritshuis, διοργάνωσε την τελευταία μεγάλη αναδρομική έκθεση του Βερμέερ το 1995-96, έστειλε επίσης πίνακες.

Συνολικά, οι 28 πίνακες προέρχονται από 14 μουσεία και ιδιωτικές συλλογές σε επτά χώρες.

«Γυναίκα με δύο Κυρίους»

Το μεγάλο ταξί των έργων να φτάσουν

Με μια τόσο ολοκληρωμένη αναδρομική έκθεση, οι πίνακες που δεν βρίσκονται στο Άμστερνταμ γίνονται σχεδόν εξίσου αξιοσημείωτοι με εκείνους που βρίσκονται. Μερικά από τα έργα του 17ου αιώνα είναι τόσο εύθραυστα που απλώς δεν μπορούν να ταξιδέψουν. Ένας πίνακας – «Το κονσέρτο» – δεν έφτασε στο Άμστερνταμ επειδή είναι μεταξύ των 13 έργων τέχνης που εξακολουθούν να αγνοούνται μετά την κλοπή τους από το Μουσείο Isabella Stewart Gardner στη Βοστώνη το 1990 σε μια από τις πιο διαβόητες ληστείες έργων τέχνης στον κόσμο.

Η έκθεση στο Άμστερνταμ ανοίγει την Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου και θα διαρκέσει έως τις 4 Ιουνίου. Έχει ήδη γίνει η πιο περιζήτητη έκθεση του Rijksmuseum – ο Dibbits δήλωσε ότι το μουσείο έχει πουλήσει μέχρι στιγμής σχεδόν 200.000 εισιτήρια και έχει επεκτείνει το ωράριο λειτουργίας για να εξυπηρετήσει περισσότερο κόσμο.

Για τους λάτρεις της τέχνης που δεν μπορούν να φτάσουν στο Άμστερνταμ ή να αρπάξουν ένα εισιτήριο, υπάρχει ήδη διαθέσιμη μια ψηφιακή εκπομπή με αφηγητή τον Stephen Fry.

Οι διαδικτυακοί θεατές μπορούν να ζουμάρουν σε μικρολεπτομέρειες φωτογραφιών εξαιρετικά υψηλής ανάλυσης ορισμένων πινάκων του Βερμέερ για να δουν τι κάνει το έργο του να ξεχωρίζει.

«Νομίζω ότι για τον Βερμέερ, το φως είναι χρώμα και το χρώμα είναι φως…» δήλωσε ο Roelofs. «Και νομίζω ότι ένα από τα πράγματα που θα δούμε είναι πώς ξέρει πραγματικά που να εστιάσει – και αυτό τον κάνει πραγματικά εξαιρετικό».

*Περισσότερα στο rijksmuseum.nl/en

«Το κορίτσι με το Μαργαριταρένιο Σκουλαρίκι»