Διονύσιος Σολωμός: Ο καρπός ενός απαγορευμένου έρωτα με τη μυστηριώδη ζωή

Ο Διονύσιος Σολωμός γεννήθηκε στις 8 Απριλίου του 1798 στη Ζάκυνθο. Ο πατέρας του ήταν παντρεμένος με τη Μαρνέττα Κάκνη, με την οποία είχε αποκτήσει και δύο παιδιά, τον Ροβέρτο και την Έλενα. Ο Διονύσιος Σολωμός ήταν ο καρπός του έρωτα του πατέρα του, κόντε Νικολάου Σολωμού με τη νεαρή υπηρέτρια του αρχοντικού του, Αγγελική Νίκλη, με την οποία απέκτησε το 1801 -εκτός του Διονυσίου- και τον Δημήτριο. Λίγες ημέρες προτού πεθάνει ο πατέρας του, όταν ο Διονύσιος Σολωμός ήταν μόλις 9 χρόνων, ο Νικόλαος Σολωμός παντρεύτηκε και επίσημα τη μητέρα του. Έτσι ο Διονύσιος και ο αδελφός του μεγάλωσαν όπως όλα τα παιδιά της ανώτερης τάξης των Επτανήσιων.

Όταν η μητέρα του αποφάσισε να ξαναπαντρευτεί, ο ίδιος αποφάσισε να φύγει για σπουδές στην Ιταλία και τότε ήταν που ξεκίνησε να γράφει και τα πρώτα του ποιήματα στην ιταλική γλώσσα, γοητευμένος και εμπνευσμένος από την κουλτούρα και τη ρομαντική λογοτεχνία της χώρας. Χωρίς να γνωρίζει καλά την ελληνική γλώσσα ξεκινά να γράφει στίχους αλλά  στα ιταλικά.

Οι πρώτοι στίχοι στα Ιταλικά, η συνάντηση με τον Τρικούπη και τα δημοτικά τραγούδια

Γρήγορα το έργο του αναγνωρίστηκε, ενώ πλέον ο ίδιος είχε αρχίσει να γοητεύεται και από τον γαλλικό διαφωτισμό. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα εντάχθηκε πολύ γρήγορα στους λογοτεχνικούς κύκλους. Τότε είναι που τον κυριεύει η ιδέα, να συλλέξει δημοτικά τραγούδια από όλα τα μέρη της Ελλάδας, προκειμένου να τα μελετήσει και να ανακαλύψει υλικό που θα εξέλισσε και τη δικό του έργο. Ωστόσο, σε αυτό το σημείο αντιμετώπισε σημαντικές δυσκολίες, καθώς όχι μόνο δεν μπορούσε να κάνει καλή χρήση της ελληνικής γλώσσας, αλλά και δεν έβρισκε ποιητικά έργα στη δημοτική γλώσσα, προκειμένου να τα χρησιμοποιήσει ως πρότυπο.

Άρχισε να μελετά τα δημοτικά τραγούδια και την κρητική λογοτεχνία, ενώ δειλά – δειλά, έγραφε και τα πρώτα του ποιήματα στα ελληνικά. Ωστόσο η στιγμή που άλλαξε τη ροή του συγγραφικού του έργου, ήταν η συνάντησή του με τον Σπυρίδωνα Τρικούπη, το 1822.

Προσκεκλημένος του λόρδου Γκίλφορντ στη Ζάκυνθο, ο Τρικούπης θέλησε να γνωρίσει τον Σολωμό. Στη δεύτερη συνάντησή τους ο Σολωμός τού διάβασε το ιταλικό «Ωδή για την πρώτη λειτουργία».

Ο Τρικούπης παρέμεινε σιωπηλός και λίγο μετά του αποκρίθηκε: «Η ποιητική σας ιδιοφυΐα σάς επιφυλάσσει μια διαλεχτή θέση στον ιταλικό Παρνασσό. Αλλά οι πρώτες θέσεις εκεί είναι πιασμένες. Ο ελληνικός Παρνασσός δεν έχει ακόμη τον Δάντη του». Μάλιστα ήταν εκείνος που βοήθησε τον Σολωμό στη μελέτη των ελληνικών ποιημάτων, προκειμένου να εξελίξει τη χρήση της ελληνικής γλώσσας.

Η ελληνική γλώσσα και ο Ύμνος στην Ελευθερία

Ο ποιητής αντιμετώπιζε αρκετά προβλήματα με την ελληνική γλώσσα. Προσπαθούσε να τη βελτιώσει ενώ ζει στη Ζάκυνθο.Το 1821 εμπνεόμενος από τους αγώνες της επανάστασης αποφασίζει να γράψει στη μητρική του γλώσσα. Και γράφει τον Ύμνο στην Ελευθερία, απόσπασμα του οποίου αποτελεί τον Εθνικό μας Ύμνο. Το ποιήμα ολοκληρώθηκε το 1823 και εκδίδεται το 1824.

Αποτελείται από 158 τετράστιχες στροφές από αυτές οι 24 πρώτες στροφές καθιερώθηκαν ως Εθνικός Ύμνος, το 1865. Από αυτές οι δύο πρώτες είναι εκείνες που ανακρούονται και συνοδεύουν πάντα την έπαρση και την υποστολή της σημαίας και ψάλλονται σε επίσημες στιγμές και τελετές. Κατά τη διάρκεια της ανάκρουσης αποδίδονται τιμές χαιρετισμού.

Η διαμάχη με τα αδέρφια του και τα οικονομικά ζητήματα

Το 1828, έχοντας οικονομικές διαφορές με τον αδελφό του Δημήτριο για κληρονομικά ζητήματα, ο Σολωμός μετακόμισε στην Κέρκυρα. Αρκετοί είναι ωστόσο εκείνοι που υποστηρίζουν, ότι ο Σολωμός σχεδίαζε να φύγει από τη Ζάκυνθο, αναζητώντας ένα πιο πνευματικό περιβάλλον, αλλά και την απαραίτητη απομόνωση για να συνεχίσει το έργο του. Εκεί, ξεκίνησε να μελετά τη γερμανική ρομαντική φιλοσοφία και ποίηση, διαβάζοντας τις ιταλικές μεταφράσεις των έργων σπουδαίων συγγραφέων.

Λίγα χρόνια αργότερα, την περίοδο 1833-1838, άλλη μία διαμάχη ξέσπασε στο οικογενειακό του περιβάλλον. Έχοντας αποκαταστήσει τις σχέσεις με τον αδελφό του, βρέθηκε αντιμέτωπος με τον ετεροθαλή αδελφό του από την πλευρά της μητέρας του Ιωάννη Λεονταράκη, ο οποίος διεκδικούσε δικαστικά, τμήμα της πατρικής περιουσίας, με το επιχείρημα ότι ήταν και αυτός τέκνο του κόντε Νικόλαου Σολωμού, αφού η μητέρα του ήταν έγκυος πριν από τον θάνατό του. Παρόλο που η κατάληξη της περιπέτειας ήταν ευνοϊκή για αυτόν και τον αδελφό του, η δικαστική διαμάχη οδήγησε σε αποξένωση του Σολωμού από τη μητέρα του, επιλέγοντας παράλληλα να απομακρυνθεί από κάθε έκφραση δημοσιότητας. Όχι όμως και από τη συγγραφική του συνέχεια, η οποία εκφράστηκε μέσα από τα ανολοκλήρωτα ποιήματά του, «Ο Κρητικός», «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», «Ο Πόρφυρας», τα οποία κατά πολλούς, είναι και τα καλύτερα έργα του. Το 1849, βραβεύθηκε με το μετάλλιο του Τάγματος του Σωτήρος.

Η προσωπική ζωή με τις κρυμμένες σελίδες

Για την προσωπική ζωή του Διονύσιου Σολωμού έχουν γραφτεί πολλά, χωρίς όμως να υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα. Κάποιοι ερευνητές έχουν αναφερθεί σε ομοφυλοφυλία, καθώς δεν παντρεύτηκε ποτέ και δεν υπάρχει καμία άλλη αναφορά γυναικείας παρουσίας στη ζωή του. Επίσης, η ζωή του στην Ιταλία παραμένει άγνωστη, οπότε αυτή η απουσία αναφορών στην προσωπική του ζωή, ίσως και να οφείλεται περισσότερο στο γεγονός, ότι πολλοί ερευνητές του φοβούνται να αγγίξουν ένα τόσο ευαίσθητο θέμα.

Η εξάρτηση με το αλκοόλ, η εσωστρέφεια και τα τελευταία χρόνια της ζωής του

Τα έργα που ο Σολωμός ξεκινούσε, αλλά άφηνε ανολοκλήρωτα, περιγράφηκαν από τον Κώστα Βάρναλη, με τη φράση «Ο Σολωμός πάντα τα έγραφε, αλλά ποτές του δεν τα έγραψε».

H υγεία του εθνικού μας ποιητή άρχιζε να κλονίζεται ανεπανόρθωτα από το 1851, σημειώνοντας συνεχή εγκεφαλικά επεισόδια. Άρχισε να απομονώνεται και να κλείνεται έντονα στον εαυτό του, ενώ απομακρύνθηκε από φίλους και συγγενείς. Έγινε ιδιαίτερα δύστροπος, ενώ από εκείνον τον χρόνο και έως το τέλος της ζωής του δεν ολοκλήρωσε κανένα από τα έργα που είχε αρχίσει. Επίσης, φημολογείται ότι μία από τις μεγαλύτερες εξαρτήσεις του υπήρξε το αλκοόλ, το οποίο και δεν κατάφερε ποτέ να ελέγξει.

Πέθανε τον Φεβρουάριο του 1857 σε ηλικία 59 ετών και η ταφή του έγινε με πολλές τιμές, ενώ τον χαμό του θρήνησε όλη η Ελλάδα. Το 1856 ο αδελφός του κατάφερε να μεταφέρει τα οστά του στη Ζάκυνθο, όπου και τάφηκαν στην πλατεία του Αγίου Μάρκου.

Το Μουσείο Σολωμού, επισήμως γνωστό ως Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, είναι ένα μουσείο αφιερωμένο στον Διονύσιο Σολωμό και τον Ανδρέα Κάλβο και ρίσκεται στην πλατεία Αγίου Μάρκου, στα βόρεια της Ζακύνθου. Στο ισόγειο στεγάζεται το μαυσωλείο, στο οποίο από τις 17 Ιανουαρίου 1968, φυλάσσονται τα οστά του Διονύσιου Σολωμού, τα οστά του Ανδρέα Κάλβου και της συζύγου αυτού.