«Ο αυγοκέφαλος και η κλεψύδρα» – Ο θυελλώδης έρωτας της Μέριλιν Μονρόε και του Άρθουρ Μίλερ

Η χιονοστιβάδα της αναγνώρισης που ακολούθησε το βιβλίο «Ο Θάνατος του Εμποράκου» του 1949 άλλαξε τη φήμη του Άρθουρ Μίλερ για πάντα. «Έζησε τη ζωή ενός καταξιωμένου θεού και του άρεσε» έγραψε ο Ελία Καζάν, ο οποίος, ως σκηνοθέτης του «Εμποράκου» και του «Ήταν όλοι τους παιδιά μου», ήταν ταυτόχρονα ο μηχανικός και ο μάρτυρας της ανύψωσης του Μίλερ.

Τα έργα μπορεί να ήταν μια θεατρική απελευθέρωση, αλλά ο ίδιος ο Μίλερ, που είχε παντρευτεί μόλις είχε τελειώσει το πανεπιστήμιο, ήταν «άκαμπτος με αναστολές», σύμφωνα με τον Καζάν. Η επιτυχία άνοιξε τα μάτια του Μίλερ και ξύπνησε τις ορέξεις του. «Είχε ένα περιπλανώμενο μάτι αλλά μια καρδιά που αιμορραγούσε» παρατήρησε ο Καζάν.

Αυτά γράφει ο Τζον Λαρ, αρθρογράφος του Air Mail και ο πρώτος κριτικός που έχει κερδίσει βραβείο Tony –και συνεχίζει.

Πόθος και φθόνος

Αυτό που έκανε τον Μίλερ αντικείμενο πόθου για το κοινό, τον έκανε επίσης αντικείμενο φθόνου στην πατρίδα του. Βρισκόταν στο στόχαστρο της λατρείας και του μίσους. «Φθείρω το κατώφλι του σκυλόσπιτου» έγραψε ο Μίλερ στον Καζάν, το 1950, για την επικριτική στάση της συζύγου του, Μαίρη Σλάτερι Μίλερ, μητέρας των δύο πρώτων παιδιών του και προπύργιο των μαθητικών του χρόνων.

«Νοσταλγούσε κάτι ανώνυμο, μια κατάσταση που αναγνώρισα στη δική μου ζωή» είπε ο Καζάν. «Τι ήθελε; Δεν ήταν περίπλοκο. Πες το διασκέδαση, μια νέα εμπειρία, ευκολία στο μυαλό και την καρδιά, ανακούφιση από την κριτική, ευτυχία. Η ζωή του, μου είπε, έμοιαζε να είναι γεμάτη συγκρούσεις και εντάσεις, ματαιωμένες επιθυμίες, ακινητοποιημένες παρορμήσεις, μπερδεμένες και ανέκφραστες συγκρούσεις».

Και τότε γνώρισε τη Μέριλιν Μονρόε.

Η αποκαλυπτική επιστολή και η «τιμωρητική» πρώτη του γυναίκα  

Μια τετρασέλιδη επιστολή, που ο Μίλερ δακτυλογράφησε στους γονείς του, στον μεγαλύτερο αδελφό του, Κέρμιτ, και στη μικρότερη αδελφή του, Τζόαν, την εποχή του διαζυγίου του το 1956, στην οποία ανέλυε τον νεκρό γάμο του και το φλερτ του με τη Μονρόε, εξηγεί τα πάντα.

Η επιστολή παραχωρήθηκε από τον ανιψιό του Άρθουρ Μίλερ, τον Ρος Μίλερ, καθηγητή πανεπιστημίου, ο οποίος γνώριζε τον θείο του αρκετά καλά ώστε να μιλήσει στην κηδεία του.

Σε αυτό, ο Μίλερ έλεγε για τη Μαίρη: «Ήταν μια εκδικητική, τιμωρητική γυναίκα. Δεν υπερέβαλα όταν σας είπα ότι αν δεν είχα κάνει αυτή τη ρήξη θα είχα αναζητήσει άλλον τρόπο από το γράψιμο για να βγάλω τα προς το ζην. Δεν μπορώ να γράψω όταν είμαι γεμάτος μίσος και περιβάλλομαι από μίσος».

Όταν πρωτοσυναντήθηκαν, στο Χόλιγουντ, η Μονρόε και ο Καζάν είχαν ένα μικρό ειδύλλιο – ήταν επίσης η  συνοδός του στο πάρτι του παραγωγού που γινόταν προς τιμήν του Μίλερ. Όμως, λόγω μιας επαγγελματικής συνάντησης, ο Μίλερ έγινε ο αντικαταστάτης του Καζάν.

Όταν ο Καζάν έφτασε τελικά στο πάρτι, μπορούσε να δει «το υπέροχο φως του πόθου στα μάτια τους».

«Δεν έμεινα ποτέ μόνος μαζί της για πέντε λεπτά -αν και η Μαίρη δεν το πίστεψε ποτέ αυτό και είναι ανίκανη να το πιστέψει» έγραψε ο Μίλερ για την πρώτη τους συνάντηση στους γονείς του στις 9 Μαΐου 1956.

«Έζησε τη ζωή ενός καθιερωμένου θεού και του άρεσε»

«Ήταν άγνωστη τότε, είχε εμφανιστεί σε μερικές ταινίες, αλλά δεν ήταν σταρ. Σίγουρα δεν την είχα ακούσει ποτέ. Για όλους τους άλλους, προφανώς, ήταν η σέξι κυρία. Για μένα είχε ένα πρόσωπο βουτηγμένο στα δάκρυα, ήταν τρομαγμένη μέχρι θανάτου και με το ζόρι ξεστόμιζε πάνω από έναν ψίθυρο.

»Για λόγους που δεν κατάλαβα ποτέ, της είπα αυτό που πίστευα – ότι δηλαδή θα γινόταν μια μεγάλη σταρ».

Και πρόσθεσε: «Την είδα τρεις ή τέσσερις φορές σε διάστημα τριών ημερών, αλλά ποτέ μόνη της».

Αυτό ήταν όλο. Η Μονρόε κρατούσε μια φωτογραφία του Μίλερ στο κομοδίνο της- εκείνος επέστρεψε στη Νέα Υόρκη για να ασχοληθεί με τον ταλαιπωρημένο γάμο του, αλλά κράτησε για πάντα στο μυαλό του την παράδοξη λάμψη της Μονρόε. «Μου έγραψε δύο φορές, της απάντησα ότι έπρεπε να ακολουθήσει το δικό της δρόμο» έγραψε ο Μίλερ στους γονείς του.

Η συνάντηση χρόνια μετά

Μέχρι να ξανασυναντηθούν, τον Απρίλιο του 1955 στη Νέα Υόρκη, όπου η Μονρόε είχε μετακομίσει για να σπουδάσει υποκριτική στο Actors Studio, είχε παντρευτεί και χωρίσει τον Τζο Ντι Μάτζιο, είχε γίνει διεθνής σταρ και βρισκόταν στη διαδικασία δημιουργίας της δικής της εταιρείας παραγωγής.

Η σχέση τους ήταν ανάμεσα στα μαθήματα υποκριτικής της Μονρόε, στην ψυχανάλυση που έκανε πέντε φορές την εβδομάδα, στα επιχειρηματικά σχέδια για το πρώτο έργο της εταιρείας της, το The Prince and the Showgirl, στις επαναδιαπραγματεύσεις για το συμβόλαιό της με την Twentieth Century Fox και στην προετοιμασία για την επερχόμενη ταινία της Bus Stop.

«Έχει περισσότερο θάρρος, περισσότερη αξιοπρέπεια, περισσότερη ευαισθησία και αγάπη για την ανθρωπότητα από οποιονδήποτε έχω γνωρίσει ποτέ στη ζωή μου» είπε στους γονείς του, ανακοινώνοντας τον έρωτά του, προσθέτοντας: «Είχαμε λίγο χρόνο μαζί, πραγματικά, και, ενώ θέλω να την παντρευτώ κάποια μέρα, δεν μπορώ να πω τώρα πότε θα γίνει αυτό».

Πενήντα τέσσερις ημέρες αργότερα, στις 29 Ιουνίου 1956, ο Μίλερ και η Μονρόε παντρεύτηκαν. Όπως αποκαλύπτει η επιστολή, ο Μίλερ δεν γνώριζε σχεδόν καθόλου τη γυναίκα του.

Τα μίντια δεν ήταν μαζί τους

Παρόλο που τα μέσα μαζικής ενημέρωσης διατυμπάνιζαν τις διαφορές τους -ο αυγοκέφαλος και η κλεψύδρα, η ιδιοφυΐα και η θεά, ο μεγάλος αμερικανικός εγκέφαλος και το μεγάλο αμερικανικό σώμα- και οι δύο κατοικούσαν σε κλίμα απώλειας- ο καθένας έβλεπε τη σωτηρία στον άλλον.

Για τον Μίλερ, που είχε ζήσει τόσο καιρό σε μια συναισθηματική έρημο, η Μονρόε ήταν ένα είδος όασης. «Επιτέλους ζωντάνεψα και σκοπεύω να παραμείνω έτσι» είπε στους γονείς του.

Για τη Μονρόε, που ήταν ακυβέρνητη και «πήγαινε για το ναρκωτικό της επιβεβαίωσης» όπως το έθεσε ο Καζάν, ο Μίλερ ήταν μια υψηλή επαφή – ένα είδος άγκυρας, μια πατρική φιγούρα (του έδωσε το παρατσούκλι «μπαμπάς»), ένας δάσκαλος και ένα φυλαχτό της μεταμόρφωσης και της αξίας της. «Αν δεν ήμουν παρά μια χαζή ξανθιά, δεν θα με είχε παντρευτεί» είπε η Μονρόε.

Στην έξαψη του θυελλώδους ειδυλλίου τους, ο Μίλερ είχε γοητευτεί από την εξασκημένη και συναρπαστική ευθυκρισία της Μονρόε. «Με έβλεπε τόσο όμορφη και αθώα ανάμεσα στους λύκους του Χόλιγουντ που προσπάθησα να είμαι κι εγώ έτσι» είπε.

Αλλά μόνο όταν συνόδευσε τη Μονρόε στο Λονδίνο και την είδε να εργάζεται στην προετοιμασία ταινίας Ο Πρίγκηπας και η Χορεύτρια, ο Μίλερ συνάντησε για πρώτη φορά τα βαθιά, χαοτικά, ψυχολογικά ρεύματα αυτού που η ίδια αποκαλούσε «τρόμο πέρα από το φόβο».

«Όταν εμφανίστηκε το τέρας, ο Άρθουρ δεν μπορούσε να το πιστέψει» είπε η Μονρόε. Μπροστά στα μάτια του Μίλερ, η ζωντάνια και η λάμψη της εξαφανίστηκαν και αντικαταστάθηκαν από το θέαμα μιας κατάρρευσης από αϋπνία και ναρκωτικά. «Ήταν σαν ένα σπασμένο βάζο. Είναι ένα όμορφο πράγμα όταν είναι άθικτο, αλλά τα σπασμένα κομμάτια είναι δολοφονικά και μπορούσαν να κόψουν» είπε ο Μίλερ.

«Θα έλεγα ότι από τις πέντε χρονιές είχαμε δύο καλές χρονιές»

Στο σημειωματάριό του, το οποίο είτε ασυνείδητα είτε επίτηδες άφησε ανοιχτό, παραδέχτηκε τα πικρά συναισθήματα που έπρεπε να καταπιέσει προκειμένου να συνυπάρξει με τη σύζυγό του. «Ήταν απογοητευμένος από μένα» είπε η Μονρόε με δάκρυα στα μάτια στον δάσκαλο υποκριτικής της Λι Στράσμπεργκ.

«Νόμιζε ότι ήμουν ένα είδος αγγέλου, αλλά τώρα μάντευε ότι έκανε λάθος. Ότι η πρώτη του γυναίκα τον είχε απογοητεύσει, αλλά εγώ είχα κάνει κάτι χειρότερο».

«Θα έλεγα ότι από τις πέντε χρονιές είχαμε δύο καλές χρονιές» δήλωσε ο Μίλερ. «Αλλά ο εθισμός της στα χάπια και τα ναρκωτικά με νίκησε. Αν υπήρχε ένα κλειδί για την απελπισία της, δεν το βρήκα ποτέ».

Ο δεσμός εμπιστοσύνης μεταξύ τους είχε σπάσει μέσα σε αυτούς τους πρώτους τέσσερις μήνες της περίφημης ένωσής τους.

Η εξιδανικευτική επιστολή του προς τους γονείς του είναι μια σπάνια ιδιωτική επίδειξη της συναισθηματικής αφέλειας του Μίλερ- κάτι που δεν μπορούσε ποτέ να παραδεχτεί δημοσίως.

Δείτε το βίντεο

*Με στοιχεία από airmail.com