Οι καταστροφικοί σεισμοί που έπληξαν την Τουρκία και τη γειτονική Συρία επικεντρώθηκαν σε μία από τις πιο σεισμικά ενεργές —και πολιτικά ταραγμένες— περιοχές του κόσμου.

Η καταπόνηση που συσσωρεύτηκε επί δεκαετίες καθώς οι αργά κινούμενες τεκτονικές πλάκες της Γης πιέζονταν η μία πάνω στην άλλη απελευθερώθηκε μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, προκαλώντας βίαιες δονήσεις καθώς οι βραχώδεις μάζες ξεπέρασαν ξαφνικά την τριβή και πέρασαν η μία δίπλα στην άλλη.

Τέτοιες σεισμικές τάσεις συσσωρεύονται στην περιοχή της Τουρκίας επειδή η αραβική πλάκα ωθεί την πλάκα της Ανατολίας προς τα δυτικά με ρυθμό περίπου 2 εκατοστών ετησίως, σύμφωνα με τον David Rothery, καθηγητή γεωεπιστημών στο Open University στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η Joanna Faure Walker, επικεφαλής του Ινστιτούτου για τη Μείωση Κινδύνων και Καταστροφών του University College του Λονδίνου, δήλωσε στους Financial Times: «Η Τουρκία έχει βιώσει τον πιο θανατηφόρο σεισμό παγκοσμίως τέσσερις φορές τα τελευταία 50 χρόνια — το 2020, το 1999, το 1983 και το 1975».

Το ρήγμα της Ανατολίας

Ο πρώτος σεισμός της Δευτέρας, ο οποίος σημειώθηκε τα ξημερώματα με μέγεθος 7,8 Ρίχτερ, προήλθε στο νοτιοδυτικό άκρο του ρήγματος της Ανατολικής Ανατολίας κοντά στη συμβολή του με το σύστημα ρηγμάτων της Νεκράς Θάλασσας.

Ο σεισμός ήταν ακόμη πιο καταστροφικός γιατί έγινε σε σχετικά μικρό βάθος 18 χιλιομέτρων.

Ο δεύτερος μεγάλος σεισμός, των 7,5 Ρίχτερ, ακολούθησε εννέα ώρες αργότερα, περίπου 100 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του πρώτου, σε βάθος μόλις 10 χιλιομέτρων. Ακολούθησαν, επίσης, δεκάδες άλλοι μικρότεροι μετασεισμοί.

«Είναι σχεδόν σίγουρο ότι οι δύο σεισμοί συνδέονται» δήλωσε ο Mark Allen, επικεφαλής του Τμήματος Επιστήμης της Γης στο Πανεπιστήμιο Durham στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η ζώνη ρηγμάτων της Ανατολικής Ανατολίας (East Anatolian fault zone), από την οποία προήλθαν οι μεγάλες σεισμικές δονήσεις της Δευτέρας, ήταν σχετικά ήσυχη τον περασμένο αιώνα, πλην όμως η ίδια ζώνη έχει προκαλέσει αρκετούς καταστροφικούς σεισμούς στο πιο μακρινό παρελθόν.

Σεισμός που είχε σημειωθεί το μακρινό 1822 στην ίδια περιοχή «κατέστρεψε ολοσχερώς πολλές πόλεις, με μεγάλες απώλειες», σημειώνει ο Roger Musson, επιστημονικός συνεργάτης στο Βρετανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο. «Μόνο στο Χαλέπι λέγεται ότι σκοτώθηκαν περίπου 7.000. Ο σεισμός του 1822 είχε, επίσης, πολλούς μετασεισμούς οι οποίοι συνεχίστηκαν μέχρι τον Ιούνιο του επόμενου έτους.»

Το ρήγμα της Βόρειας Ανατολίας (North Anatolian fault), που εκτείνεται κατά μήκος των τουρκικών ακτών στη Μαύρη Θάλασσα, ήταν πολύ πιο ενεργό τον τελευταίο καιρό από το άλλο της Ανατολικής Ανατολίας, προκαλώντας αρκετές καταστροφές, συμπεριλαμβανομένου του σεισμού των 7,6 Ρίχτερ του 1999. Τα δύο αυτά ρήγματα, ωστόσο, απέχουν πολύ το ένα από το άλλο.

«H διπλωματία των καταστροφών»

Στον απόηχο των καταστροφικών σεισμών της Δευτέρας, το πρώτο στοίχημα έχει να κάνει με τη διάσωση εγκλωβισμένων, την περίθαλψη των τραυματιών, τη φροντίδα των αστέγων και των εκτοπισμένων. Πολλές χώρες έσπευσαν να προσφέρουν βοήθεια.

Ωστόσο, ο καθηγητής στο University College του Λονδίνου, Ilan Kelman, δεν ήταν αισιόδοξος αναφορικά με τις προοπτικές ειρήνευσης στην ευρύτερη περιοχή. Σύμφωνα με την έρευνά του, η «διπλωματία των καταστροφών» (disaster diplomacy) δεν αρκεί για να φέρει την ειρήνη.

Headlines