Ας αρμενίσουμε στραβά όλοι

Πριν από λίγες ημέρες, το Associated Press Stylebook, ένας από τους πιο αξιόπιστους δημοσιογραφικούς οδηγούς για τη σωστή χρήση της αγγλικής γλώσσας, συνέστησε να μη χρησιμοποιούνται γενικές ετικέτες, που ενέχουν τον κίνδυνο «απανθρωποποίησης», για ομάδες ανθρώπων που μοιράζονται ένα και μοναδικό κοινό χαρακτηριστικό – όπως για παράδειγμα «οι φτωχοί, οι ψυχικά νοσούντες, οι πτυχιούχοι πανεπιστημίου, οι Γάλλοι».

Οι προθέσεις του ήταν σίγουρα καλές, στην περίπτωση των «φτωχών», για παράδειγμα, είναι καλύτερο να μιλήσει κανείς για «ανθρώπους με εισοδήματα κάτω από το όριο της φτώχειας» – στην περίπτωση των «Γάλλων» όμως;

Το παράδειγμα ήταν ελαφρώς ατυχές, το τρολάρισμα πήγε σύννεφο, η γαλλική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον μετονομάστηκε οικειοθελώς σε «Πρεσβεία της Γαλλικότητας στις ΗΠΑ», ο γνωστός πολιτικός αναλυτής Ιαν Μπρέμερ πρότεινε να λέμε αντί για «οι Γάλλοι», «οι άνθρωποι που βιώνουν τη Γαλλοσύνη», το Associated Press Stylebook κατέληξε να διαγράψει το σχετικό tweet, απολογήθηκε, προσπάθησε να εξηγήσει καλύτερα τι ακριβώς εννοούσε, και η ζωή συνεχίστηκε.

Με τα οκτώ μεγαλύτερα γαλλικά συνδικάτα να οργανώνουν την Τρίτη τον τρίτο κατά σειρά πανεθνικό γύρο κινητοποιήσεων κατά της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης που προωθεί η κυβέρνηση Μακρόν – το διορθωτικό νομοσχέδιο που την περιλαμβάνει άρχισε την προηγούμενη να συζητείται στην Εθνοσυνέλευση με διαδικασίες-εξπρές, και μέγιστο χρονοδιάγραμμα 10 ημερών, παρότι μόνο η συμμαχία της Αριστεράς, η Nupes, έχει καταθέσει συνολικά 17.800 τροπολογίες.

Η αναφορά του Stylebook στους «Γάλλους», και όχι για παράδειγμα στους «Ιταλούς» ή τους «Ελληνες», μάλλον ήταν τυχαία, η αλήθεια είναι όμως πως ο υπόλοιπος κόσμος έχει την τάση να βλέπει τον συγκεκριμένο λαό με έναν ιδιαίτερο τρόπο.

Η ισπανική εφημερίδα «El Pais», για παράδειγμα, σε ένα μεγάλο ρεπορτάζ της για την κοινωνική έκρηξη που έχει πυροδοτήσει η πρόταση να αυξηθεί σταδιακά, έως το 2030, η ηλικία συνταξιοδότησης από τα 62 σήμερα στα 64 έτη, και να επιταχυνθεί η μετάβαση από τα 42 στα 43 χρόνια ελάχιστης ασφάλισης για μία πλήρη σύνταξη, έσπευσε να σημειώσει πως η εχθρότητα απέναντι στην εργασία έχει παράδοση στη Γαλλία, θυμίζοντας εκείνο το διάσημο βιβλιαράκι με τίτλο «Το δικαίωμα στην τεμπελιά» που είχε υπογράψει το 1880 ο Πολ Λαφάργκ, ο γαμπρός του Καρλ Μαρξ.

«Μία αλλόκοτη τρέλα διακατέχει τις εργατικές τάξεις των εθνών στα οποία βασιλεύει ο καπιταλιστικός πολιτισμός. Η τρέλα αυτή είναι ο έρωτας για τη δουλειά, το θανατηφόρο πάθος για τη δουλειά, που φτάνει μέχρι την εξάντληση των ζωτικών δυνάμεων του ατόμου και των απογόνων του», έγραφε τότε ο Λαφάργκ.

«Μήπως οι Γάλλοι είναι απλώς τεμπέληδες;», αναρωτήθηκε ο αμερικανός ιστορικός Ρόμπερτ Ζαρέτσκι γράφοντας στους «New York Times».

Τα στερεότυπα είναι πάντα η εύκολη λύση. Αλλά και η επιστήμη δεν βοηθάει πολύ στη συγκεκριμένη περίπτωση. Κοινωνιολόγοι όπως ο Ντομινίκ Μεντά σημειώνουν πως «οι Γάλλοι» είναι μεταξύ των Ευρωπαίων που δίνουν τη μεγαλύτερη σημασία στον τομέα «δουλειά», αλλά και ανάμεσα σε εκείνους που δηλώνουν περισσότερο απογοητευμένοι από αυτή.

Οικονομολόγοι όπως ο Μπερτράν Μαρτινό αντιτείνουν πως «οι Γάλλοι» έχουν μία αμφίσημη σχέση με τη δουλειά, αντίστοιχη με εκείνη που έχουν με την ιδέα της ευτυχίας: «Ρώτα τους πώς πάει ο κόσμος και θα σου πούνε «χάλια». Αν τους ρωτήσεις όμως, εσύ πώς είσαι, θα σου πουν «καλά»».

Ψυχίατροι όπως ο Στεφάν Κλερζέ σημειώνουν πως ειδικά μετά την πανδημία, «οι Γάλλοι» υποφέρουν από μία «επιδημία τεμπελιάς», ένας στους τρεις λέει πως έχει «μικρότερη όρεξη για δουλειά», και αυτό υποδηλώνει «ένα πραγματικό κίνημα στην κοινωνία που προεικονίζει τη δίψα για έναν άλλο ρυθμό ζωής».

Οπότε; Με δεδομένο ότι «οι Γάλλοι» έχουν ένα από τα χαμηλότερα όρια συνταξιοδότησης στην ΕΕ, και δουλεύουν λιγότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ, τη στιγμή που ο πληθυσμός γηράσκει και τα συνταξιοδοτικά ταμεία αδειάζουν, να συμφωνήσουμε πως η μεταρρύθμιση Μακρόν, παρά το «μάτσο» ύφος με το οποίο προωθείται, είναι σωστή και επιβεβλημένη, και «οι Γάλλοι» απλά υπερβολικοί και κακομαθημένοι;

Θα ήταν σωστή, αν δεν υπήρχαν τα (αδιάψευστα) στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η μεταρρύθμιση ουσιαστικά δεν αφορά όσους κάνουν πανεπιστημιακές σπουδές, και ξεκινούν ούτως ή άλλως να εργάζονται στα 22 ή και (πολύ) αργότερα, και «τιμωρεί» αποκλειστικά τους εργάτες και τους υπαλλήλους – καθώς και τις γυναίκες, που συχνά αναγκάζονται να διακόψουν την εργασία τους, ή να εργασθούν part time προκειμένου να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, και λαμβάνουν ούτως ή άλλως συντάξεις κατά μέσο όρο 28% χαμηλότερες σε σύγκριση με εκείνες των ανδρών.

Θα ήταν επιβεβλημένη αν δεν υπήρχαν άλλες λύσεις, όπως η φορολόγηση των πλουσιότερων για την οποία παλεύουν χρόνια τώρα καταξιωμένοι αριστεροί οικονομολόγοι.

Οσο για το επιχείρημα «οι άλλοι» (ανάμεσά τους κι εμείς…), «επειδή καμία χώρα δεν λαμβάνει όπως θα έπρεπε υπόψη της τις αβυσσαλέες κοινωνικές ανισότητες απέναντι στη σύνταξη», απαντά χαρακτηριστικά ο Τομά Πικετί, «αυτό δεν δικαιολογεί το να επιμένουμε στον ίδιο δρόμο».

Η μεταρρύθμιση Μακρόν κατά πάσα πιθανότητα θα περάσει – έστω και με χρήση του άρθρου του Συντάγματος που επιτρέπει παράκαμψη της Εθνοσυνέλευσης. Αλλά αυτό δεν τον κάνει τον γιαλό ίσιο.