Πράσινες πολιτικές στην ναυτιλία: Να γίνουμε disruptors για να διατηρήσουμε την ελληνική κυριαρχία

της Ειρήνης Βόλη*

Καθώς ο κόσμος συνειδητοποιεί όλο και περισσότερο τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας, πολλές βιομηχανίες αναγκάζονται να επανεκτιμήσουν τις πρακτικές τους και να κάνουν αλλαγές για να γίνουν πιο βιώσιμες.

Μια τέτοια βιομηχανία είναι η ναυτιλία, η οποία έχει επικριθεί εδώ και καιρό για τα υψηλά επίπεδα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και άλλων μορφών ρύπανσης παρότι οι ρύποι μεταφοράς αν υπολογιστούν ανά προϊόν δεν είναι τόσο υψηλοί. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχει εμφανιστεί μια νέα λύση που έχει τη δυνατότητα να διαταράξει τη ναυτιλιακή βιομηχανία με θετικό τρόπο: οι πράσινοι διάδρομοι.

Οι πράσινοι διάδρομοι αναφέρονται σε ναυτιλιακές λωρίδες ή διαδρομές που έχουν οριστεί με σκοπό τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των ναυτιλιακών εργασιών. Αυτοί οι διάδρομοι χαρακτηρίζονται συνήθως από τη χρήση πλοίων με χαμηλές εκπομπές ρύπων, την αποτελεσματική δρομολόγηση και την εφαρμογή βιώσιμων πρακτικών.

Tα οφέλη των πράσινων διαδρόμων

Η δυνατότητα των πράσινων διαδρόμων να διαταράξουν τη ναυτιλιακή βιομηχανία είναι σαφής. Μειώνοντας τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τα πλοία, οι πράσινοι διάδρομοι μπορούν να συμβάλουν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και στην επιβράδυνση του ρυθμού υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Επιπλέον, προωθώντας τη χρήση βιώσιμων πρακτικών, οι πράσινοι διάδρομοι μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της ατμοσφαιρικής και υδάτινης ρύπανσης που προκαλείται από τη ναυτιλία.

Αλλά τα οφέλη των πράσινων διαδρόμων υπερβαίνουν τις περιβαλλοντικές ανησυχίες. Έχουν επίσης τη δυνατότητα να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα την λειτουργία των ναυτιλιακών επιχειρήσεων, γεγονός που μπορεί να εξοικονομήσει χρόνο και χρήμα. Επιπλέον, η χρήση βιώσιμων πρακτικών μπορεί να οδηγήσει στη μείωση του κόστους που σχετίζεται με τη διάθεση των αποβλήτων και την αγορά καυσίμων.

Μοναδική ευκαιρία

Ωστόσο, παρά τα πολλά δυνητικά οφέλη των πράσινων διαδρόμων, η ναυτιλιακή βιομηχανία έχει αργήσει να τους υιοθετήσει. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι γι’ αυτό, όπως η έλλειψη ευαισθητοποίησης σχετικά με τα οφέλη των πράσινων διαδρόμων, η έλλειψη κινήτρων για τη μετάβαση σε πιο βιώσιμες πρακτικές και η έλλειψη κανονισμών για την επιβολή της χρήσης πράσινων διαδρόμων.

Η ελληνική ναυτιλιακή βιομηχανία έχει μια μοναδική ευκαιρία να πρωτοστατήσει στην υιοθέτηση πράσινων διαδρόμων. Με μακρά ιστορία στη ναυτιλία και μεγάλο στόλο πλοίων, με παράδοση στην πρωτοπορία υιοθέτησης καινοτόμων πρακτικών, ακόμα ακόμα και με έφεση σε ένα «καλά υπολογισμένο επιχειρηματικό ρίσκο», ο κλάδος είναι σε καλή θέση για να επωφεληθεί από τα οφέλη των πράσινων διαδρόμων.

Για να υιοθετήσει πλήρως τους πράσινους διαδρόμους, η ελληνική ναυτιλιακή βιομηχανία θα πρέπει να ξεκινήσει με επενδύσεις σε πλοία χαμηλών εκπομπών και με την αναβάθμιση των υφιστάμενων πλοίων ώστε να πληρούν τα πιο πρόσφατα περιβαλλοντικά πρότυπα.

Επιπλέον, ο κλάδος θα πρέπει να ενθαρρύνει τη χρήση αποδοτικών δρομολογίων και βιώσιμων πρακτικών, όπως η ανακύκλωση και οι εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας από απόβλητα, αλλά και να εκπαιδεύσει τους υπαλλήλους και τα μέλη του πληρώματος σχετικά με τη σημασία της βιωσιμότητας και της περιβαλλοντικής ευθύνης. Αυτό θα διασφαλίσει ότι γνωρίζουν τα οφέλη των πράσινων διαδρόμων και κατανοούν τη σημασία της τήρησης βιώσιμων πρακτικών.

Αναγκαία η παροχή κινήτρων

Η αλήθεια όμως είναι ότι σε μια τέτοια προσπάθεια θα χρειαστεί και η βοήθεια του κράτους. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει -η κάθε- κυβέρνηση τόσο να συζητά με τους κοινωνικούς εταίρους και τους ανθρώπους που απαρτίζουν την ναυτιλία, όσο και να διευκολύνει την υλοποίηση δράσεων από αυτούς.

Υπάρχουν διάφορες πρωτοβουλίες που μια κυβέρνηση θα μπορούσε να αναλάβει για να ενισχύσει τη ναυτιλιακή βιομηχανία στην κατεύθυνση της υιοθέτησης των πράσινων διαδρόμων. Σταχυολογώντας μερικές από αυτές θα ήταν:

• Παροχή κινήτρων: Μια κυβέρνηση μπορεί να λάβει μέτρα ενίσχυσης για την απόκτηση ή τον εκσυγχρονισμό του στόλου ώστε να αποτελείται από πλοία χαμηλών εκπομπών και βιώσιμων πρακτικών.

• Επενδύσεις σε υποδομές: Μια κυβέρνηση μπορεί να επενδύσει στις υποδομές που απαιτούνται για την υποστήριξη των πράσινων διαδρόμων, όπως η κατασκευή εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας από απόβλητα, κέντρων ανακύκλωσης και άλλων εγκαταστάσεων που μπορούν να συμβάλουν στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της ναυτιλίας.

• Προώθηση της ευαισθητοποίησης: Μια κυβέρνηση μπορεί να προωθήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα οφέλη των πράσινων διαδρόμων και τη σημασία των βιώσιμων ναυτιλιακών πρακτικών μέσω εκπαιδευτικών και ενημερωτικών προγραμμάτων.

• Συνεργασία: Μια κυβέρνηση μπορεί να συνεργαστεί με διεθνείς οργανισμούς, όπως ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός, για την ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών και βέλτιστων πρακτικών για τη χρήση πράσινων διαδρόμων και για την προώθηση της υιοθέτησής τους σε παγκόσμιο επίπεδο.

• Υποστήριξη της έρευνας και της ανάπτυξης: Μια κυβέρνηση μπορεί να χρηματοδοτήσει προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης για την δημιουργία νέων τεχνολογιών και πρακτικών που θα μειώσουν περαιτέρω τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ναυτιλίας ή έστω να συμβάλλει ώστε το νομοθετικό πλαίσιο να επιτρέπει την μετατροπή της θεωρητικής γνώσης σε εφαρμοσμένη τεχνολογική πρακτική.

• Θεσμοθέτηση, παρακολούθηση και αξιολόγηση: Δημιουργία κατάλληλου θεσμικού πλαισίου, παρακολούθηση και αξιολόγηση των πράσινων διαδρόμων για να διασφαλίζουν ότι επιτυγχάνουν τα επιδιωκόμενα περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη και να προβαίνουν σε προσαρμογές, εφόσον χρειάζεται.

Είναι φανερό πως μια κυβέρνηση μπορεί να κάνει πολλά προς την κατεύθυνση αυτή, να βοηθήσει έτσι στην μείωση των ρύπων αλλά και να συμβάλλει στην διατήρηση της κυριαρχίας της Ελληνικής Ναυτιλίας.

Είναι επίσης φανερό πως η σημασία της ναυτιλίας τόσο για την  Ελληνική οικονομία όσο και για την επιρροή και την εικόνα της Ελλάδας στον κόσμο, καθιστούν αδήριτη την ανάγκη για την ανάληψη τέτοιων πρωτοβουλιών.

Για να το πούμε πιο απλά, η ναυτιλιακή βιομηχανία, πρέπει να προχωρήσει καινοτόμα και να υιοθετήσει τέτοιες πρακτικές, καθώς, έχει την ευκαιρία να βρεθεί μπροστά από τους ανταγωνιστές και να θέσει η ίδια τους κανόνες σε παγκόσμιο επίπεδο.

*η Ειρήνη Βόλη είναι ναυτιλιακή οικονομολόγος