Ο Ερντογάν μπροστά στην οργή του λαού

Οσο περνούν οι μέρες, όσο σβήνουν οι ελπίδες και όσο μεγαλώνει ο απολογισμός της φοβερής τραγωδίας στην Τουρκία, άλλο τόσο φουντώνει η οργή για τον Ερντογάν. Και όχι μόνο για όσα έκανε ή δεν έκανε από την ώρα του σεισμού, αλλά κυρίως και για το πώς χτίστηκαν αυτά τα κτίρια που χρονολογούνταν επί των ημερών του και κατέρρευσαν σαν τραπουλόχαρτα – ανοίγοντας έτσι μια συζήτηση για τις εργολαβίες, για τα λεφτά, για τη διαφθορά και την καταστροφή που τώρα πια δεν είναι λόγια αλλά τραγική πραγματικότητα πέρα από κάθε φαντασία, με εργολάβους που αφαιρούσαν δομικά στοιχεία και το κράτος τούς έκανε πλάτες μέχρι και χαρίζοντας πρόστιμα… Και μέσα σε όλα αυτά, αυταρχικές ενέργειες στις οποίες ο Ερντογάν είναι συνηθισμένος, όπως οι απαγορεύσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αυτή τη φορά εφαρμόστηκαν πραγματικά εγκληματικά, με μόνο στόχο να περιορίσουν την κριτική στο πρόσωπό του, αλλά με κόστος σε ανθρώπινες ζωές, καθώς στέρησαν ένα πολύτιμο εργαλείο που θα μπορούσε να συμβάλει σε κάποιες έστω διασώσεις τις κρίσιμες ώρες μετά τον σεισμό. Το πολιτικό διά ταύτα όλων αυτών, που διαμορφώνεται ώρα με την ώρα, φαίνεται να καταλήγει σε ένα είδος αδιανόητου εφιάλτη για τον άνθρωπο που κυβερνά αυταρχικά την Τουρκία τα τελευταία είκοσι χρόνια – οπότε δεν έχει και κανένα περιθώριο να ρίξει αλλού ευθύνες ή να ψελλίσει κανενός είδους δικαιολογίες.

Ωστόσο ο Ερντογάν δεν είναι ο άνθρωπος που θα καμφθεί από όλα τα παραπάνω, που θα τον πιάσει το φιλότιμο και θα αποφασίσει ότι ήρθε η ώρα να επιστρέψει στο σπίτι του. Αντίθετα, σήμερα, που βρίσκεται ξαφνικά από τη μια μέρα στην άλλη πιο στριμωγμένος από ό,τι θα μπορούσε ποτέ να διανοηθεί, το μόνο που θα σκέπτεται πιθανότατα είναι το πώς θα ξεφύγει από το πρόβλημα. Και όσο μεγαλύτερο είναι αυτό για τον ίδιο τόσο πιο πέρα από τα όρια θα είναι και ο τρόπος με τον οποίο θα πρέπει να κινηθεί για να το παρακάμψει.

Μια σκέψη που φαίνεται να διαμορφώνεται αφορά το ενδεχόμενο αναβολής των εκλογών, ακόμα και για ένα έτος. Κάτι που θεωρητικά μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να συμβεί με συνταγματικό τρόπο. Ωστόσο τις προϋποθέσεις δεν τις έχει. Ετσι αν επιχειρήσει να καταφύγει σε αυτή τη λύση, εκείνο που θα καταφέρει θα είναι να αντιμετωπίσει ένα τεράστιο γενικευμένο πολιτικό τσουνάμι ως εκμεταλλευτής των δεκάδων χιλιάδων νεκρών για να παραμείνει στην εξουσία. Αλλη «λύση» θα είναι φυσικά να χρησιμοποιήσει την τεράστια αυτή ανθρωπιστική καταστροφή και τις συνέπειές της ως άλλοθι για να επιβάλει κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και κάποια μορφή στρατιωτικού νόμου ως δήθεν απαραίτητο μέσο για την αντιμετώπισή τους. Δηλαδή να βρει την ευκαιρία να μετατρέψει πλέον τη δικτατορία του σε ανοιχτή από συγκεκαλυμμένη που είναι μέχρι σήμερα. Πάντως το ενδεχόμενο που πλέον (λογικά) απομακρύνεται, είναι εκείνο που μέχρι πριν από λίγες ημέρες ήταν το κυρίαρχο: να ρίξει το βάρος στο εθνικιστικό χαρτί, και μάλιστα με πράξεις και ιδίως εναντίον της Ελλάδας. Τώρα κάτι τέτοιο είναι από εξαιρετικά δύσκολο έως αδύνατο.

Ο Ερντογάν είναι πλέον πιο στριμωγμένος από ποτέ στην εικοσαετή αυταρχική εξουσία του. Και ο χρόνος τον πιέζει εξίσου ασφυκτικά όσο και η πραγματικότητα. Το πώς θα αντιδράσει δεν το ξέρει κανείς, μάλλον ακόμα ούτε καν ο ίδιος. Πάντως, κατά πάσα πιθανότητα, ό,τι κι αν κάνει τελικά για να ξεφύγει, για καλό δεν πρόκειται να είναι. Η ουσία όμως είναι ότι σήμερα έχει αλλάξει πια κάτι ριζικά για αυτόν: έχει πια οργή λαού απέναντί του που, ως τώρα, δεν την είχε ποτέ. Τελικά, όλα εδώ πληρώνονται.