Ισότητα Φύλων: Πόσο απέχει η Ελλάδα από την επίτευξή της;

Πόσο κοντά βρίσκεται η Ελλάδα στην επίτευξη της έμφυλης ισότητας; Δυστυχώς, βάσει της έκθεσης που δημοσίευσε στα τέλη του 2022 το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE), η χώρα μας έχει ακόμη μίλια να διανύσει μέχρι την επίτευξη αυτού του στόχου.

Συγκεκριμένα, για ακόμη μια χρονιά η Ελλάδα κατέληξε στην τελευταία θέση της κατάταξης του Δείκτη, ο οποίος αναπτύχθηκε με στόχο τη μέτρηση της προόδου της ισότητας των φύλων στην ΕΕ. Εξίσου δυσάρεστη είναι και η εικόνα των επιμέρους επιδόσεων της χώρας σε σημαντικούς τομείς όπως το χρήμα, η εξουσία και ο ελεύθερος χρόνος.

Συγκεκριμένα, η έκθεση βαθμολόγησε την ΕΕ με 68,6 στα 100 για την ισότητα των φύλων (μικρή άνοδος σε σχέση με το περσινό 68), ενώ τη Ελλάδα μένει μετεξεταστέα με μόλις 53,4 στα 100 (σε σύγκριση με το περσινό 52,5).

Η Σουηδία, η Δανία και οι Κάτω Χώρες είχαν ξανά τις καλύτερες επιδόσεις. Η Φινλανδία βρέθηκε στην τέταρτη θέση αφού ξεπέρασε τη Γαλλία, η οποία έπεσε στην πέμπτη θέση.

Η Ουγγαρία κέρδισε μία θέση, την 25η θέση, ενώ η Ρουμανία υποχώρησε κατά μία θέση στην 26η.

Σκοπός του δείκτη για το 2022 και των βαθμολογιών οι οποίες βασίζονται στο 2020 είναι η διερεύνηση των επιπτώσεων της περιόδου της πανδημίας και γι΄αυτό εκτός των άλλων εξετάζεται και η κατανομή της φροντίδας των παιδιών αλλά και της οικιακής εργασίας μεταξύ γυναικών και ανδρών.

Ανισότητα στον τομέα της εργασίας

Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν μια πολύ πιο δυσμενή αγορά εργασίας σε σχέση με τους άνδρες, τόσο σε ό,τι έχει να κάνει με την απασχόληση όσο και με τις αποδοχές τους.

Οι αποκλίσεις μεταξύ των φύλων εντοπίζονται τόσο στα ποσοστά και τις ώρες απασχόλησης, όσο και στο είδος των θέσεων που καταλαμβάνουν και τις συμβάσεις βάσει των οποίων εργάζονται.

Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών εξακολουθεί να είναι σημαντικά χαμηλότερο από εκείνο των ανδρών.

Τα ποσοστά δείχνουν ότι οι γυναίκες είναι πολύ πιο πιθανό να εργάζονται με μερική απασχόληση και να έχουν συμβάσεις ορισμένου χρόνου (EIGE, 2014- Eurostat, 2022α). Αυτό, σε συνδυασμό με τις διακοπές της επαγγελματικής σταδιοδρομίας λόγω του τοκετού, έχουν ως αποτέλεσμα χαμηλότερες αποδοχές κατά τη διάρκεια της διάρκεια της ζωής τους.

Η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση (65.6), ενώ την τελευταία θέση κατέχει η Ιταλία (63.2). Πρώτη βρίσκεται η Σουηδία (83.0), ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ είναι σχετικά χαμηλός στο 71.7.

Ισότητα στη χρήση του χρόνου

Μάλλον αναμενόμενα, η έκθεση διαπίστωσε ότι στη διάρκεια της πανδημίας παρατηρήθηκε δραματική αύξηση της λεγόμενης «μη αμειβόμενης οικιακής εργασίας», η οποία περιλαμβάνει και τη φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων, γεγονός που επιβάρυνε την ήδη δύσκολη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Στη διάρκεια των lockdown, το κλέισιμο των σχολείων και των κέντρων ημερήσιας φροντίδας αύξησε περαιτέρω τον φόρτο της μη αμειβόμενης εργασίας που εξακολουθεί να παρέχεται κυρίως από τις γυναίκες, παρόλο που οι άνδρες βοηθούσαν περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν.

.

.

Οικιακές εργασίες

Αν και σε όλες τις χώρες της ΕΕ οι γυναίκες εξακολουθούν να επιβαρύνονται περισσότερο από τις οικιακές εργασίες, το χάσμα διαφέρει αισθητά μεταξύ των κρατών-μελών.

Έτσι, τη στιγμή που τα σκανδιναβικά κράτη προσεγγίζουν σταδιακά την ίση κατανομή, σε χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ελλάδα ή η Ιταλία, η βελτίωση είναι περιορισμένη ή σημειώνεται ακόμη και οπισθοδρόμηση.

Σε σχέση με την συγκεκριμένη παράμετρο, η Ελλάδα παραμένει στην προτελευταία θέση (44,7), παρόλο που έχει σημειώσει βελτίωση της τάξης του 9% από το 2010.

Υγεία

Καλύτερη επίδοσή έχει η χώρα μας στον τομέα της υγείας με 85.8, αφήνοντας πίσω χώρες όπως η Εσθονία, η Πορτογαλία, η Τσεχία, η Λετονία κα. Επίσης στον συγκεκριμένο τομέα έχει γίνει πρόοδος από το 2019 κατά 1.5%.

Μεγάλες ανισότητες εντοπίζονται στη χώρα μας και στον τομέα της εξουσίας, όπου η Ελλάδα καταλαμβάνει την 26η θέση στην Ε.Ε. (28.8%), ενώ τελευταία είναι η Ουγγαρία.

Η μεγαλύτερη πρόοδος για τις γυναίκες στη λήψη αποφάσεων συνολικά από το 2019 σημειώθηκε στο Λουξεμβούργο (+ 6,3 μονάδες), τη Λιθουανία (+ 6,1 μονάδες) και το Βέλγιο (+ 6,0 μονάδες). Τα κράτη μέλη που έχουν υποχωρήσει από τότε είναι η Εσθονία (- 2,6 μονάδες) και η Ρουμανία (- 2,1 μονάδες). Αξιοσημείωτη πρόοδος κατά τη διάρκεια της δεκαετίας σημειώθηκε επίσης σε Ιταλία (+ 31,7 μονάδες), Γαλλία (+ 29,3 μονάδες), Ισπανία (+ 28,0 μονάδες) και Γερμανία (+ 26,5 μονάδες)

Βία και γυναικοκτονίες

Από τότε που ξεκίνησε η πανδημία στις αρχές του 2020 έχει αναφερθεί αύξηση του επιπολασμού και της σοβαρότητας της έμφυλης βίας, ιδίως της σεξουαλικής βίας και της βίας μεταξύ των  συντρόφων.

Σε ολόκληρη την ΕΕ, σχεδόν οι μισές γυναίκες (44 %) έχουν υποστεί ψυχολογική βία από σύντροφο κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Επίσης υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των κρατών-μελών γεγονός που αντανακλά τα διαφορετικά επίπεδα της ευαισθητοποίησης απέναντι στη μορφή βίας κατά γυναικών μεταξύ των ερωτηθέντων. Παραδείγματος χάριν στη Δανία και τη Λετονία, 6 στις 10 γυναίκες ανέφεραν ότι έχουν βιώσει κάποια μορφή ψυχολογικής βίας.

Όσον αφορά τις γυναικοκτονίες κατά το 2020, η χώρα μας βρίσκεται στην τελευταία θέση στον πίνακα (σσ. σημειώνοντας λιγότερες γυναικοκτονίες από τις υπόλοιπες χώρες) και είναι «βαμμένη» με μαύρο χρώμα, καθώς όπως αναφέρεται τα στοιχεία δεν ήταν διαχωρισμένα ανάλογα με το προφίλ του δράστη, αν δηλαδή ο δράστης ήταν συγγενικό πρόσωπο ή ο σύντροφος/σύζυγος. Σχετικά με την ψυχολογική βία που βιώνουν οι γυναίκες από τον σύντροφό/σύζυγό τους, η Ελλάδα είναι προτελευταία στον χάρτη με την Ισπανία και την Ιρλανδία να ακολουθούν.

Ως γενικό συμπέρασμα, ο Δείκτης Ισότητας των Φύλων παρακολουθεί την οδυνηρά αργή πρόοδο της ισότητας των φύλων στην ΕΕ από το 2010, κυρίως λόγω της προόδου στη λήψη αποφάσεων.

Ενώ η ισότητα είναι πιο έντονη σε ορισμένα κράτη μέλη από ό,τι σε άλλα, απέχει πολύ από το να αποτελεί πραγματικότητα για όλους σε κάθε τομέα.

Οι έμφυλες νόρμες γύρω από τη φροντίδα, ο διαχωρισμός των φύλων στην εκπαίδευση και την αγορά εργασίας και οι ανισότητες μεταξύ των φύλων στις αμοιβές παραμένουν επίκαιρες.