Σεισμός: Πέντε μύθοι καταρρίπτονται

Ο φονικός σεισμός στη Συρία και την Τουρκία  που προκάλεσε τον θάνατο περισσότερων από 36.000 ανθρώπων και ισοπέδωσε ολόκληρες πόλεις, έδωσε ξανά την αφορμή για τη διατύπωση θεωριών και συμβουλών σχετικά με την πρόβλεψη σεισμών, τρόπων προστασίας, οδηγιών για επιβίωση στα συντρίμμια.

Συχνά ωστόσο πολλές από τις θεωρίες αυτές αγγίζουν τα όρια του μύθου καθώς δεν επιβεβαιώνονται επιστημονικά, ενώ μπορεί να είναι και επικίνδυνες για όποιος τις ακολουθήσει.

Το ερώτημα για το πώς μπορεί να προβλεφθεί ένας σεισμός, ώστε να ξέρει κάποιος πότε επίκειται μία καταστροφή, είναι κάτι που ταλανίζει τους επιστήμονες εδώ και χρόνια και πολλοί αναφέρουν πως είναι σχεδόν αδύνατο να προβλέψει κάποιος απόλυτα έναν σεισμό.

Ο ιστότοπος Middle East Eye απευθύνθηκε σε ειδικούς οι οποίοι καταρρίπτουν πέντε από τους συνήθεις μύθους που διατυπώνονται όταν υπάρχει κάποιος πολύ μεγάλος σεισμός.

1.Τα ζώα μπορούν αν αισθανθούν έναν σεισμό

Ένα συχνό φαινόμενο είναι όταν υπάρχει ένας καταστροφικός σεισμός να γίνονται viral στα social media φωτογραφίες και βίντεο που δείχνουν ζώα να συμπεριφέρονται παράξενα ή να φεύγουν από το σημείο που χτύπησε ο Εγκέλαδος.

Αυτές οι φωτογραφίες και τα βίντεο έχουν οδηγήσει τον κόσμο να πιστεύει ότι τα ζώα μπορούν να διαισθανθούν μια φυσική καταστροφή.

Μάλιστα το 2004 όταν ένα τσουνάμι έπληξε τη δυτική ακτή της βόρειας Ινδονησίας πολλές εικόνες έδειχναν ζώα να τρέχουν προς ψηλότερα σημεία του εδάφους.

Ακόμα γινόταν αναφορά για ελέφαντες που έτρεχαν αναζητώντας ασφάλεια, νυχτερίδες που πέταγαν ξέφρενα, ενώ αυτόπτες μάρτυρες περιέγραφαν ήχους από αράχνες σε δέντρα και σκυλιά που γάβγιζαν από φόβο.

Στην Τουρκία οι άνθρωποι έχουν ανεβάσει βίντεο από πουλιά να συμπεριφέρονται παράξενα και να πετάνε με μανία πριν τους σεισμούς με αρκετούς να υποστηρίζουν ότι ήταν μια προειδοποίηση για την τραγωδία που επρόκειτο να συμβεί.

Δείτε τα βίντεο που ανέβηκαν μετά τον σεισμό στην Τουρκία

Deprem öncesi bölgedeki kuşlar..#Gaziantep #Kahramanmaras #iskenderun #hataydeprem #mersindeprem #DepremiOldu pic.twitter.com/b6duivk2bU

— sema (@kendiincebirisi) February 6, 2023

Πολλοί υποστηρίζουν ότι τα ζώα έχουν μια έκτη αίσθηση που τους επιτρέπει να νιώσουν πότε μία φυσική καταστροφή θα συμβεί, αλλά οι ειδικοί πιστεύουν πως αυτό οφείλεται σε κάτι τελείως διαφορετικό.

Σύμφωνα με τη σεισμολόγο και γεωλόγο, Τζούντιθ Χάμπαρντ, τα ζώα δεν μπορούν να προβλέψουν τους σεισμούς.

«Τα πρώτα δύο κύματα που γίνονται αντιληπτά είναι κύματα P και S και είναι λιγότερο βίαια από κάποια άλλα μεταγενέστερα. Μερικά ζώα μπορεί να αντιδρούν έτσι σε αυτά τα μικρότερα τρεμάμενα επίπεδα, τα οποία μπορούν να δράσουν μερικά δεκάδες δευτερόλεπτα πριν τα καταστροφικά κύματα ταρακουνήσουν το έδαφος», είπε στο Middle East Eye.

Για τη Χάμπαρντ αυτός είναι ίσως ο λόγος που κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν ότι τα ζώα «προβλέπουν» τον σεισμό, αλλά στην πραγματικότητα απλά αντιδρούν σε κάτι που οι άνθρωποι είναι λιγότερο ευαίσθητοι.

«Αυτή η παρανόηση επίσης ίσως προέρχεται από ανθρώπους που αναζητούν εξηγήσεις μετά από μία καταστροφή», ανέφερε ακόμα.

«Τα σκυλιά μπορεί να αρχίσουν να γαβγίζουν μία κανονική νύχτα ή βάτραχοι να χοροπηδούν σε έναν δρόμο. Εάν συμβεί σε έναν σεισμό μία φυσιολογική ενέργεια, διανθίζεται με ειδική σημασία», συμπλήρωσε.

2. Η θεωρία για το «τρίγωνο της ζωής»

Το «τρίγωνο της ζωής» είναι μία θεωρία σύμφωνα με την οποία οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια ενός σεισμού θα πρέπει να ψάξουν καταφύγιο δίπλα σε στέρεα αντικείμενα και έπιπλα τα οποία θα δημιουργήσουν έναν προστατευτικό χώρο, ένα κενό που θα μπορούσε να αποτρέψει τον τραυματισμό ή να επιτρέψει την επιβίωση μετά από την κατάρρευση.

Παρόλο που δεν είναι ξεκάθαρο από πού προέρχεται η θεωρία, ευρέως πιστεύεται ότι έγινε διάσημη στην Τουρκία στις αρχές του 2000 μετά τον καταστροφικό και φονικό σεισμό του 1999.

Τότε πολλοί άνθρωποι υποστήριξαν πως σώθηκαν επειδή εντόπισαν χώρο που είχε το σχήμα του τριγώνου και είχε μείνει ελεύθερος δίπλα σε βαριά και στερεά έπιπλα.

«Επειδή τα κτίρια κατασκευάζονται διαφορετικά δεν υπάρχει κάποια μεμονωμένη παγκόσμια στρατηγική για να μείνεις ασφαλής», εξήγησε η Χάμπαρντ.

«Στις ΗΠΑ το «τρίγωνο της ζωής» δεν συνίσταται γιατί οι τεχνικές κατασκευής κάνουν λιγότερο πιθανό να καταρρεύσει το κτίριο. Σε μια τέτοια περίπτωση ο μεγαλύτερος κίνδυνος μπορεί να είναι από αντικείμενα που θα πέσουν όπως λάμπες ή κομμάτια από τον τοίχο», συμπλήρωσε.

«Σε τέτοια κτίρια συνίσταται στους ανθρώπους να πέσουν και καλυφθούν κάτω από μεγάλα έπιπλα για να προστατευθούν από τον κίνδυνο να χτυπήσουν από κάτι που θα πέσει», εξήγησε ακόμα η σεισμολόγος.

Όσον αφορά τη θεωρία του «τριγώνου της ζωής», η Χάμπαρντ πιστεύει ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστες μελέτες για την αποτελεσματικότητά της, κάτι που σημαίνει ότι είναι επικίνδυνο να βασιστείς σε αυτή.

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι όλα τα κτίρια πρέπει να είναι κατασκευασμένα με τα καλύτερα σεισμολογικά στάνταρ με σκοπό να αποφευχθεί ο κίνδυνος κατάρρευσης και την απειλή να πέσουν αντικείμενα.

3.Το καλύτερο πράγμα που έχεις να κάνεις κατά τη διάρκεια του σεισμού είναι να τρέξεις

Μία άλλη ιδέα που έχει ευρεία αποδοχή είναι ότι το καλύτερο πράγμα που έχει να κάνει κάποιος όταν γίνεται σεισμός είναι να τρέξει προς τα έξω.

Παρόλο που η Χάμπαρντ και άλλοι σεισμολόγοι πιστεύουν ότι το καλύτερο σημείο για να βρίσκεται κάποιος κατά τη διάρκεια ενός σεισμού είναι συνήθως έξω και μακριά από σημεία που είναι πιθανό να πέσουν αντικείμενα, το να τρέχεις κατά τη διάρκεια του συμβάντος μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνο.

«Η καλύτερη πρακτική είναι να πέσεις στα γόνατα και να καλύψεις το κεφάλι και τον λαιμό με τα χέρια σου και αν είναι δυνατόν και ενώ βρίσκεσαι κάτω να προχωρήσεις, να εντοπίσεις ένα στιβαρό αντικείμενο και να κρατηθείς εκεί και να καλυφθείς».

Άλλοι ειδικοί όπως ο Ρονγκ-Γκονγκ Λι, ένας ρεπόρτερ με έδρα το Σαν Φρανσίσκο που ειδικεύεται σε ζητήματα ασφαλείας σεισμών, υποστηρίζει ότι το να μείνεις έξω κατά τη διάρκεια ενός σεισμού μπορεί ορισμένες να είναι η πιο ασφαλής επιλογή.

Αυτό σημαίνει ότι μένεις μακριά από την πτώση γραμμών ρεύματος, ή δέντρων, και ετοιμόρροπα κτίρια, τα οποία μπορεί να πέσουν πάνω σου και να σε χτυπήσουν.

Επίσης συχνά οι μετασεισμοί μπορεί να συνεχιστούν για μέρες ή για μήνες, οπότε οι ειδικοί προτείνουν να ακολουθούνται οι οδηγίες των Αρχών και των αξιωματούχων.

4. Οι σεισμοί δεν σχετίζονται με ακραία καιρικά φαινόμενα

Οι σεισμοί δεν σχετίζονται με κακά ή ακραία καιρικά φαινόμενα αλλά προκαλούνται από την κίνηση των τεκτονικών πλακών.

Αυτές οι επιφάνειες εδάφους που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του φλοιού της Γης, κινούνται συνεχώς και χτυπούν η μία την άλλη. Οι σεισμοί πιο συχνά συμβαίνουν στα τεκτονικά ρήγματα των πλακών, τα οποία είναι μεγάλες ρωγμές στην επιφάνεια του πλανήτη.

Καθώς οι πλάκες ωθούνται πάνω κάτω ενάντια η μία στην άλλη, δύο πλάκες μπορεί να κολλήσουν κατά τη διάρκεια τριβής.

Όταν αυτές οι πλάκες τελικά ξεκολλήσουν, απελευθερώνεται συσσωρευμένη πίεση και μία τεράστια ποσότητα ενέργειας γίνεται αισθητή με τη μορφή των σεισμών ή των τσουνάμι όταν οι τεκτονικές πλάκες συγκεντρώνονται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

5.Οι σεισμοί είναι σπάνιοι

Μία άλλη κοινή παρανόηση είναι πως οι σεισμοί είναι σπάνιοι.

Παρόλο που οι μεγάλοι σεισμοί όπως αυτός στην Τουρκία και τη Συρία δεν είναι συχνοί, σεισμοί συμβαίνουν όλη την ώρα.

«Σεισμοί συμβαίνουν σε όλο τον κόσμο και όλη την ώρα, οι πιο πολλοί από αυτούς είναι μικροί και δεν τους καταλαβαίνεις», είπε η Χάμπαρντ.

«Για παράδειγμα πριν μία ημέρα εντοπίστηκαν σεισμοί στην Ινδονησία, στην Αργεντινή, στην Ταϊβάν, στη Χαβάη, στη Δομινικανή Δημοκρατία, στον Παναμά, στην Καλιφόρνια και σε πολλά άλλα μέρη», προσέθεσε.

Σύμφωνα με τη Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ στη γη συμβαίνουν περίπου 20.000 σεισμοί κάθε χρόνο, 15 εκ των οποίων έχουν ισχύ άνω των 7 Ρίχτερ.