Οι μεγάλες αυταπάτες του Κρεμλίνου – Τι αποκάλυψε ο πόλεμος στην Ουκρανία για το καθεστώς Πούτιν

Παρά μια σειρά από γκάφες, λανθασμένους υπολογισμούς και ανατροπές στο πεδίο της μάχης, που σίγουρα θα τον είχαν οδηγήσει στην αποπομπή του από το αξίωμα στις περισσότερες φυσιολογικές χώρες, ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν εξακολουθεί να βρίσκεται στην κορυφή της εξουσίας στην Ρωσία.

Συνεχίζει να καθορίζει το περίγραμμα του πολέμου της χώρας του κατά της Ουκρανίας, διευθύνει την εισβολή από… μικροφώνου, σημειώνει χαρακτηριστικά το περιοδικό Foreign Affairs σε ανάλυσή του, ακόμη και όταν οι στρατηγοί, που βρίσκονται κάτω από αυτόν, φαίνεται να είναι υπεύθυνοι για το πεδίο της μάχης (αυτή η αναπλήρωση γίνεται για να τον προστατέψει από πλήγματα, αν κάτι πάει στραβά στον πόλεμο).

Ο Πούτιν και οι άνθρωποι στον στενό του περίγυρο εργάζονται άμεσα για να κινητοποιήσουν τους Ρώσους στο εσωτερικό μέτωπο και να χειραγωγήσουν τις δημόσιες απόψεις για την εισβολή στο εξωτερικό. Κατά κάποιο τρόπο, έχει επιτύχει σε αυτό τον πόλεμο πληροφοριών.

Ο πραγματικός πόλεμος, όμως, αποκάλυψε την πλήρη έκταση του προσωποπαγούς πολιτικού συστήματος του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Μετά από 23 χρόνια στο τιμόνι του ρωσικού κράτους, δεν υπάρχουν προφανείς έλεγχοι στην εξουσία του. Οι θεσμοί, πέρα από το Κρεμλίνο, μετράνε ελάχιστα.

«Δεν πίστευα ότι θα μου έλειπε το Πολιτικό Γραφείο»

«Δεν θα φανταζόμουν ποτέ ότι θα μου έλειπε το Πολιτικό Γραφείο», δήλωσε ο Ρενέ Νάιμπεργκ, πρώην πρέσβης της Φινλανδίας στη Μόσχα. «Δεν υπάρχει καμία πολιτική οργάνωση στη Ρωσία, που να έχει τη δύναμη να θέσει τον πρόεδρο και τον αρχιστράτηγο προ των ευθυνών τους».

Οι διπλωμάτες, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι αναλυτές έχουν «κολλήσει» σε έναν «καταραμένο» βρόγχο – μια ατελείωτη αντιπαράθεση μεταξύ τους – για να καταλάβουν τι θέλει ο Πούτιν και πώς η Δύση μπορεί να διαμορφώσει τη συμπεριφορά του.

Ο προσδιορισμός των πραγματικών στόχων του Πούτιν μπορεί να είναι δύσκολος – ως αντιδυτικός απολυταρχικός, έχει ελάχιστα να κερδίσει από τη δημόσια αποκάλυψη των προθέσεών του.

Αλλά το τελευταίο έτος κατέστησε ορισμένες απαντήσεις αρκετά σαφείς. Από τον Φεβρουάριο του 2022, ο κόσμος έμαθε ότι ο Πούτιν θέλει να δημιουργήσει μια νέα εκδοχή της ρωσικής αυτοκρατορίας, με βάση τις ανησυχίες του για τη σοβιετική εποχή και τις ερμηνείες του για την ιστορία.

«Μπορεί να προκαλέσει τεράστιο πόνο»

Η έναρξη της ίδιας της ρωσικής εισβολής έδειξε ότι οι απόψεις του για τα γεγονότα του παρελθόντος μπορούν να τον κάνουν να προκαλέσει τεράστιο ανθρώπινο πόνο.

Έχει γίνει σαφές ότι λίγα είναι τα πράγματα που μπορούν να κάνουν άλλα κράτη για να αποτρέψουν τον Πούτιν από τη συνέχιση ενός πολέμου, αν είναι αποφασισμένος να το πάει μέχρι τέλους, καθώς και ότι ο Ρώσος πρόεδρος θα προσαρμόσει παλιές αφηγήσεις και θα υιοθετήσει νέες για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς του.

Αλλά τα γεγονότα του 2022 και των αρχών του 2023 έδειξαν ότι υπάρχουν τρόποι να περιοριστεί ο Πούτιν, ιδίως αν εμπλακεί ένας αρκετά ευρύς συνασπισμός κρατών.

Υπογράμμισαν επίσης ότι η Δύση θα πρέπει να διπλασιάσει τις προσπάθειές της για την ενίσχυση ενός τέτοιου διπλωματικού και στρατιωτικού συνασπισμού. Διότι ακόμη και τώρα, μετά από ένα χρόνο μακελειού, ο Πούτιν εξακολουθεί να είναι πεπεισμένος πως μπορεί να επικρατήσει.

Αυτό που είναι σαφές είναι το εξής: μετά από περισσότερες από δύο δεκαετίες στην εξουσία, ο ηγέτης της Ρωσίας έχει εξασκηθεί στο να παίζει με ανθρώπους, ομάδες και χώρες και να χρησιμοποιεί τις αδυναμίες τους προς όφελός του.

Κατανοεί τα αδύνατα σημεία των ευρωπαϊκών και διεθνών θεσμών, καθώς και τα τρωτά σημεία μεμονωμένων ηγετών. Ξέρει πώς να εκμεταλλεύεται τις συζητήσεις και τις διαιρέσεις του ΝΑΤΟ, σχετικά με τις στρατιωτικές δαπάνες και τις προμήθειες.

Έχει εκμεταλλευτεί τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές κομματικές διαιρέσεις (συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι μόνο το ένα τρίτο των Ρεπουμπλικανών πιστεύει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να στηρίξουν την Ουκρανία), για να διαδώσει παραπληροφόρηση και να χειραγωγήσει την κοινή γνώμη.

Θολές γραμμές

Η χλιαρή πολιτική αντίδραση και η περιορισμένη εφαρμογή κυρώσεων μετά την ρωσική εισβολή έπεισαν τη Μόσχα ότι οι ενέργειές της δεν αποτελούσαν στην πραγματικότητα σοβαρή παραβίαση των διεθνών κανόνων, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Έκανε το Κρεμλίνο να πιστέψει ότι θα μπορούσε πιθανότατα να προχωρήσει περαιτέρω στην κατάληψη ουκρανικού εδάφους.

Οι δυτικές συζητήσεις σχετικά με την ανάγκη αποδυνάμωσης της Ρωσίας, τη σημασία της ανατροπής του Πούτιν για την επίτευξη της ειρήνης, το αν οι δημοκρατίες πρέπει να παραταχθούν ενάντια στις απολυταρχίες και το αν οι άλλες χώρες πρέπει να επιλέξουν πλευρά, έχουν θολώσει αυτό που θα έπρεπε να είναι ένα σαφές μήνυμα:

Η Ρωσία παραβίασε την εδαφική ακεραιότητα ενός ανεξάρτητου κράτους, που έχει αναγνωριστεί από ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα, συμπεριλαμβανομένης της Μόσχας, για περισσότερα από 30 χρόνια.

Η Ρωσία έχει επίσης παραβιάσει τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ και τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου. Εάν επιτύχει σε αυτή την εισβολή, η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα άλλων κρατών, είτε αυτά βρίσκονται στη Δύση είτε στον παγκόσμιο Νότο, θα τεθεί σε κίνδυνο.

Η άλλη πλευρά

Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι τα συμφέροντα ασφαλείας της Ρωσίας υπερισχύουν των συμφερόντων όλων των άλλων, λόγω του μεγέθους και της ιστορικής της θέσης.

Ισχυρίζονται ότι η Μόσχα έχει δικαίωμα σε μια αναγνωρισμένη σφαίρα επιρροής, όπως ακριβώς έκανε η Σοβιετική Ένωση μετά το 1945.

Χρησιμοποιώντας αυτό το πλαίσιο, ορισμένοι σχολιαστές έχουν υποστηρίξει ότι η μεταψυχροπολεμική επέκταση του ΝΑΤΟ και η απροθυμία της Ουκρανίας να εφαρμόσει τις συμφωνίες του Μινσκ – συμφωνίες που συνήφθησαν με τη Μόσχα μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και οι οποίες θα περιόριζαν την κυριαρχία της Ουκρανίας – αποτελούν το casus belli του πολέμου.

Θεωρούν ότι η Ουκρανία είναι τελικά μια πρώην ρωσική περιοχή, που θα πρέπει να αναγκαστεί να αποδεχτεί την απώλεια του εδάφους της.

Κανείς δεν γνωρίζει τι επιφυλάσσει το 2023 – Ούτε ο Πούτιν

Η Δύση πρέπει να καταστήσει σαφές ότι οι σχέσεις της Ρωσίας με την Ευρώπη θα είναι σύντομα ανεπανόρθωτες. Δεν θα υπάρξει επιστροφή στις προηγούμενες σχέσεις αν ο Πούτιν συνεχίσει.

Τα γεγονότα του περασμένου έτους θα πρέπει να αποτρέψουν τους πάντες από το να κάνουν μεγάλες προβλέψεις.

Λίγοι άνθρωποι εκτός Ουκρανίας, για παράδειγμα, περίμεναν τον πόλεμο ή πίστευαν ότι η Ρωσία θα είχε τόσο κακές επιδόσεις στην εισβολή της.

Κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς τι επιφυλάσσει το 2023.

Αυτό περιλαμβάνει και τον ίδιο τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Φαίνεται να έχει τον έλεγχο προς το παρόν, αλλά το Κρεμλίνο μπορεί να βρεθεί προ εκπλήξεων.

Τα γεγονότα συχνά εξελίσσονται με δραματικό τρόπο. Όπως έχει δείξει ο πόλεμος στην Ουκρανία, πολλά πράγματα δεν πάνε σύμφωνα με το σχέδιο…