Δημόσιος χώρος

Το περασμένο Σάββατο το ΕΜΣΤ φιλοξένησε τη συζήτηση με θέμα «Πώς γινόμαστε συμπολίτες: Από την ιθαγένεια στην πολιτειότητα» που διοργάνωσαν και επιμελήθηκαν ο Δημήτρης Παπανικολάου, καθηγητής Νεοελληνικών και Πολιτισμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, και ο Θεόφιλος Τραμπούλης, σύμβουλος εκδόσεων ΕΜΣΤ. Οι καλεσμένοι στην εκδήλωση, θεωρητικοί, αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες, ενδιαφερόμενοι για τα δημόσια πράγματα, έδωσαν σημασία όχι απλώς στο «είμαστε πολίτες» αλλά στο «γινόμαστε συμπολίτες» στην Ελλάδα του σήμερα.

Ακούστηκαν λοιπόν ορολογίες του παρόντος που καταφτάνουν από τα μέτωπα της αγγλόφωνης θεωρίας, όπως «βιοπολιτική κυβερνολογική», «διαθεματικότητα», «επιτελεστική πολιτειότητα», και οι οποίες συμπλέχτηκαν με το συντακτικό της μεταμοντέρνας γραμματικής όπου το άρθρο «το/τα» εξουδετερώνει τα γένη και εξομοιώνει τα φύλα. Επομένως γινόμαστε «τα συμπολίτα» σε μια υπέρτατα φιλότιμη προσπάθεια να κατανοήσουμε «τις αναδυόμενες νέες, συχνά διπλές, ρευστές ή υβριδικές, ταυτότητες που διεκδικούν την ισοτιμία τους εντός της ελληνικής πολιτείας και της ελληνικότητας· τις διεκδικήσεις των ατόμων με αναπηρία και τους βιοδικαιωματικούς αγώνες των κινημάτων ασθενών∙ το μεγάλο κίνημα δικαιωμάτων των προσφύγων και αντίστασης στον φοβικό αντιμεταναστευτικό λόγο» όπως περιγράφονται στο σκεπτικό των διοργανωτών.

Και λέμε προσπάθεια κατανόησης γιατί οι λέξεις αν δεν συγχωνευθούν στην καθημερινότητά μας θα παραμείνουν άνευ νοήματος, «ξύλινες». Και πώς αυτό συμβαίνει; Οταν αποκτούν δημοσιότητα, συζητιούνται, ερεθίζουν, προκαλούν. Αρα όταν τηρούνται προϋποθέσεις για να υπάρξουν στον δημόσιο χώρο. Αυτός όμως συρρικνώνεται και δεν επαρκεί να τις υποδεχθεί. Τα απλωμένα τραπεζοκαθίσματα στα στενά πεζοδρόμια, οι εργοταξιακές μεταμορφώσεις του οδοστρώματος, τα διπλοσταθμευμένα οχήματα, η παραχώρηση προτεραιότητας στην τουριστική οικονομία και στην εξυπηρέτηση των επιχειρηματιών της εστίασης έχουν απορροφήσει κάθε κυβικό εκατοστό δημόσιου χώρου.

Προς το παρόν η συνύπαρξή μας επιτελείται, κατά το συμφέρον του εμπορικού συλλόγου, για καταναλωτικούς σκοπούς τις ημέρες των εκπτώσεων και των επίσημων εορτών. Ή για «πορείες τσέπης» που εξυπηρετούν κατάλοιπα συνδικαλιστικών οραμάτων. Σε μια βελτιωμένη συνθήκη, στον ημιώροφο του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης που ως ανοιχτός χώρος πολιτισμού διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο στη συμπεριληπτική κοινωνική πραγματικότητα. Απαραίτητο όμως εργαλείο, ένα λεξικό αδόκιμων εννοιών.