Καθώς το πένθος μετατρέπεται σε οργή, οι πολίτες κατηγορούν την κυβέρνηση για τις διαβόητες κατασκευαστικές αμνηστίες, μέσω των οποίων νομιμοποιήθηκαν επισφαλή, πολυώροφα κτίρια, συχνά κατασκευασμένα κυριολεκτικά τη νύχτα, τα οποία δεν πληρούσαν τις προδιαγραφές που απαιτούνταν για μια εξαιρετικά σεισμογενή περιοχή. Όπως αποκαλύπτει, μάλιστα, ρεπορτάζ του BBC, οι εγκληματικές παραλείψεις των εργολάβων δεν αφορούσαν μόνο τα κτίρια που κάλυπταν τις ανάγκες προσιτής στέγασης, αλλά ακόμη και συγκροτήματα πολυτελών διαμερισμάτων, τα οποία πωλούνταν έναντι τεράστιων ποσών.
Εξετάζοντας ως case study ένα κτίριο σε μια από τις πλέον πολυτελείς συνοικίες του Γκαζιαντέπ, το οποίο σωριάστηκε σαν χάρτινος πύργος, το βρετανικό μέσο αναζητά τις αιτίες της καταστροφής.
«Αυτά τα διαμερίσματα πουλιούνται για ένα εκατομμύριο»
Ο ξάδερφος του Γιουνούς Εμρέ και η οικογένειά του παραμένουν εγκλωβισμένοι κάτω από τα ερείπια της πολυτελούς πολυκατοικίας. «Εδώ μένουν οι πιο πλούσιοι από όλους. Αυτά τα διαμερίσματα πουλιούνται για εκατομμύρια», λέει στο BBC. Όμως τα χρήματα δεν τους προστάτευσαν από τον σεισμό.
«Είμαι πολύ θυμωμένος. Θέλω να φέρω κάποιον ενώπιον της δικαιοσύνης, αλλά δεν ξέρω ποιον», λέει ο 28χρονος. Κατά τη γνώμη του, υπάρχουν τόσες πολλές ευθύνες που το γεγονός δεν αποτελεί μόνο εθνική τραγωδία, αλλά και εθνικό σκάνδαλο.
«Όλα ξεκινούν από τον εργολάβο», συμπληρώνει. «Χρησιμοποιεί κακής ποιότητας οικοδομικά υλικά. Έπειτα έρχονται οι αρχές που δίνουν τις άδειες. Έχουν βάψει τα χέρια τους με το αίμα των ανθρώπων που πέθαναν εδώ. Δεν είναι σωστό οι εργολάβοι να γίνονται αποδιοπομπαίοι τράγοι. Εκείνοι που ενέκριναν αυτό το κτίριο ευθύνονται επίσης, όπως και η κυβέρνηση και το κράτος. Δεν θα έπρεπε να είχαν δώσει καν άδεια σε αυτό το κτίριο».
Πρόκειται για το συγκρότημα κατοικιών Αϊσέ Μεχμέτ Πολάτ, το οποίο ανεγέρθηκε πριν από 24 χρόνια. Αποτελούνταν από έξι εφαπτόμενες πολυκατοικίες, τέσσερις εκ των οποίων κατέρρευσαν, τη στιγμή που τα κτίρια ένθεν και ένθεν τους παρέμειναν σταθερά. Ανησυχίες για την ασφάλεια των κτιρίων είχαν διατυπωθεί από τους κατοίκους πολύ καιρό πριν το ξύπνημα του ρήγματος την περασμένη εβδομάδα.
Ο φερόμενος ως εργολάβος του κτιρίου έχει συλληφθεί – γεγονός που οδήγησε και το BBC στο να ερευνήσει την υπόθεση -, επιμένει όμως στην αθωότητά του.
«Χάσαμε τα πάντα»
Όπως ενημερώθηκε το βρετανικό μέσο από τα σωστικά συνεργεία, τουλάχιστον 136 άτομα έχασαν τη ζωή τους ενώ κοιμόντουσαν μέσα στο κτίριο. Η εικόνα που συναντούν οι δημοσιογράφοι είναι σοκαριστική: μέσα στα ερείπια διακρίνονται μαθητικά τετράδια, κούκλες, τηγάνια και οικογενειακές φωτογραφίες. Εκεί είναι και η Εμέλ Φιλίκ που κλαίει απαρηγόρητη.
«Χάσαμε τα πάντα», λέει και εξηγεί ότι ο ξαδερφός της κοιμόταν σε ένα από τα τέσσερα κτίρια που κατέρρευσαν και για την ασφάλεια των οποίων δεν φρόντισε κανείς.
«Από τη στιγμή που μετακομίζεις στο διαμέρισμά σου δεν γίνεται τίποτα. Κανένας έλεγχος. Ούτε η ασφάλεια σεισμού και κατοικίας είναι αρκετές. Ο δήμος δεν κάνει ελέγχους. Δεν υπάρχει καμιά επιτήρηση», εξηγεί.
Οι κάτοικοι ανησυχούσαν από καιρό. Όπως επισημαίνει η Φιλίκ στο BBC, η επικεφαλής της ένωσης κατοίκων, μια γυναίκα με το όνομα Σέλμα, είχε καλέσει τους γείτονες σε συνάντηση για να μοιραστεί τους φόβους της.
«Πριν έξι μήνες, η Σέλμα μας μίλησε για τα προβλήματα του κτιρίου. Μας είπε “Αγαπητοί κάτοικοι, τα κτίριά μας μπορεί να καταρρεύσουν ακόμη και με τον μικρότερο σεισμό. Ας ενισχύσουμε τις κολώνες. Αν δεν έχετε χρήματα, ο δήμος θα μπορούσε να μας βοηθήσει με μια φθηνότερη λύση”. Κάλεσε αρκετές συνελεύσεις. Όμως δεν έγινε τίποτα».
«Προτεραιότητα της κυβέρνησης ήταν το κέρδος»
Ο επικεφαλής του οργανισμού που εκπροσωπεί τους αρχιτέκτονες στην Τουρκία, ο Εγίοπ Μουχσού, λέει στο BBC ότι εντέλει η ευθύνη της διασφάλισης της στατικότητας των κτιρίων ανήκει στην τουρκική κυβέρνηση.
«Προτεραιότητα της κυβέρνησης δεν ήταν να κάνει τις πόλεις ασφαλείς, αλλά να εφαρμόσει κάποια προγράμματα με μόνο στόχο τη μεγιστοποίηση των κερδών. Για αυτό το λόγο, το 65% τω κτιρίων στην Τουρκία είναι επισφαλές. Και δεν έχει εφαρμοστεί κανένα μέτρο για αυτές τις επικίνδυνες κατασκευές».
Ο Μπαχατίν Ασάν, που εργαζόταν στο κτίριο ως φύλακας, κατέληξε τα ξημερώματα της 6ης Φεβρουαρίου να διασώζει επτά ανθρώπους σκάβοντας στα συντρίμμια με τα γυμνά του χέρια.
«Είδα το κτίριο να στροβιλίζεται και να καταρρέει», περιγράφει στο BBC. «Ήρθα τρέχοντας μέχρι εδώ. Ήταν σκοτεινά, έβρεχε, υπήρχε χιόνι και ήμουν ο πρώτος που έφτασε στο σημείο».
«Έσωσα μόνος μου επτά άτομα. Ήταν σαν να έγινε Αποκάλυψη. Ακόμη και τώρα που σας μιλάω, εξακολουθώ να τρέμω».
Κι εκείνος είχε παρατηρήσει προβλήματα με την ασφάλεια του κτιρίου. «Στο πάρκινγκ είχα δει τα κατασκευαστικά λάθη με τα ίδια μου τα μάτια. Όποτε ακουμπούσα τις τσιμεντένιες κολώνες, τρίβονταν σαν σκόνη στα χέρια μου, λες και δεν αποτελούνταν καν από τσιμέντο. Το σίδερο μέσα στις κολώνες σκούριαζε, η βροχή κατέστρεφε και διάβρωνε τον σίδηρο. Συνήθιζα να λέω σε έναν φίλο ότι και να μου έδιναν διαμέρισμα εδώ, δεν θα το έπαιρνα, επειδή δεν πίστευα ότι οι κολώνες ήταν σταθερές. Με τον πρώτο σεισμό το κτίριο θα κατέρρεε».
«Οι επιστήμονες φώναζαν, η καταστροφή ερχόταν»
Όμως ο άνδρας που κατηγορείται ως εργολάβος, ο Μεχμέτ Ακάι, υποστηρίζει ότι το κτίριο συμμορφωνόταν με την ισχύουσα νομοθεσία της εποχής της κατασκευής του. Επιρρίπτει τις ευθύνες στις υδραυλικές και αποχετευτικές εργασίες που πραγματοποιήθηκαν μετά την κατασκευή, λέγοντας πως εκείνες είναι που ίσως κατέστρεψαν τα υποστυλώματα.
Όπως τονίζει ο δημοσιογράφος του BBC, η εικόνα που προκύπτει από τις μαρτυρίες δεν παραπέμπει σε κάποιας μορφής συνωμοσία, αλλά στην αδιαφορία ή την απραξία των αρμοδίων. Όλοι γνώριζαν ότι υπήρχε πρόβλημα, όμως δεν έκαναν τίποτα για αυτό.
Ο βουλευτής του αντιπολιτευτικού HDP, Γκάρο Παϊλάν, που μίλησε στο BBC στη διάρκεια επίσκεψής του στο σημείο της καταστροφής, υποστηρίζει πως η περίπτωση των συγκεκριμένων κτιρίων είναι ενδεικτική του μεγέθους της εγκληματικής αμέλειας που βαραίνει τόσο τον κατασκευαστικό τομέα της Τουρκίας όσο και την κυβέρνηση.
Από την πλευρά του κατηγορεί την κυβέρνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, για την αποτυχία της να διασφαλίσει την ασφάλεια των νέων κτιρίων, αλλά και να ενισχύσει τα παλαιότερα.
«Οι επιστήμονες φώναζαν για αυτό το θέμα, αυτή η καταστροφή ερχόταν, όμως η κυβέρνηση δεν έκανε σχεδόν τίποτα. Προειδοποιήσαμε τις πόλεις, τους προειδοποιήσαμε να προετοιμάσουν ομάδες διάσωσης, όμως δεν έκαναν τίποτα και τώρα ζούμε αυτή την καταστροφή. Λένε ότι ήταν μοιραίο. Όχι, δεν ήταν. Στις πολιτισμένες χώρες αυτές οι καταστροφές συμβαίνουν επίσης, όμως δεν πεθαίνουν τόσοι άνθρωποι. Εδώ έχουμε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους κάτω από τα ερείπια».
Οι ισχυρισμοί του Ερντογάν
Ο Μεχμέτ Ακάι, ο άνθρωπος που σύμφωνα με τις τουρκικές αρχές ήταν ο εργολάβος του συγκροτήματος, συνελήφθη στις 11 Φεβρουαρίου – πέντε ημέρες μετά τους σεισμούς. Τον σταμάτησαν στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης ενώ επιχειρούσε να εγκαταλείψει τη χώρα.
Ο ίδιος, απαντώντας στο BBC μέσω του δικηγόρου του, υποστηρίζει ότι δεν ήταν ο εργολάβος, αλλά ο εργοδηγός. Επιπλέον, απορρίπτει τις καταγγελίες περί χρήσης φθηνών οικοδομικών υλικών.
Ο δήμος Σεχιτκαμίλ της επαρχίας Γκαζιαντέπ, στον οποίο υπάγεται η συνοικία όπου έστεκε κάποτε το κτιριακό συγκρότημα αναφέρει από την πλευρά του ότι δεν έχει λάβει καμιά επίσημη καταγγελία για, με αποτέλεσμα να μην έχει προχωρήσει και σε έλεγχο του κτιρίου. «Ανατρέξαμε στα αρχεία και δεν βρήκαμε παραβιάσεις», δήλωσε ο εκπρόσωπος του δήμου, Αχμέντ Αϊντίν Σερτ.
Ο Ερντογάν από την πλευρά του έχει παραδεχτεί ότι τα σωστικά συνεργεία άργησαν να φτάσουν σε ορισμένες περιοχές, όμως παρότρυνε τους πολίτες να μην δίνουν σημασία σε εκείνους που, όπως λέει, πολιτικοποιούν την τραγωδία.
Η κυβέρνησή του αρνείται ότι υπήρξε αμέλεια και ισχυρίζεται ότι πάνω από το 98% των κτιρίων που κατέρρευσαν ήταν παλιότερα – όπως το συγκρότημα Αϊσέ Μεχμέτ Πολάτ – και ανεγέρθηκαν πριν την εκλογή του κόμματός του.
Όμως, όπως υπογραμμίζει το BBC, οι περισσότεροι θα έλεγαν ότι όλες οι χώρες έχουν την ηθική, αν όχι και τη νομική, υποχρέωση να προστατεύουν τους κατοίκους τους, όσο παλιά και αν είναι τα σπίτια τους. Και όταν οι Τούρκοι φτάσουν μπροστά στις κάλπες στη διάρκεια του καλοκαιριού, θα κληθούν να αποφασίσουν ποιος θα μπορούσε να κρατήσει τις οικογένειές τους ασφαλείς, την ώρα που κοιμούνται μέσα στα ίδια τους τα σπίτια.
Ο απερχόμενος πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, όπως πριν απ’ αυτόν ο Μπαράκ Ομπάμα, υποσχέθηκε να κλείσει τη φυλακή του Γκουαντάναμο κατά τη διάρκεια της θητείας του, αλλά παραμένει σε λειτουργία.
Τη δέσμευσή του στην εθνική κυριαρχία και ανεξαρτησία και στην εδαφική ακεραιότητα της Συρίας, επανέλαβε, μεταξύ άλλων, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
«Το απόθεμα εμπλουτισμένου σε υψηλό βαθμό ουρανίου του Ιράν έφθασε σε επίπεδα άνευ προηγουμένου, χωρίς καμιά αξιόπιστη δικαιολογία για πολιτικούς σκοπούς», ανέφεραν Γαλλία, Βρετανία και Γερμανία.
Αυξανόμενη ανασφάλεια καταγράφεται στην Πορτ-ο-Πρενς, την πρωτεύουσα της Αϊτής, όπου έχουν εξαπολυθεί επιθέσεις συμμοριών σε διάφορες συνοικίες της ενώ πυρπολήθηκε ακόμα και νοσοκομείο.
Η αστυνομία που διερευνά τις εκτελέσεις μαθητών σε χριστιανικό σχολείο του Ουισκόνσιν έχει μπροστά της ένα δύσκολο έργο, καθώς είναι σπάνιες οι μαζικές δολοφονίες με δράστιδες κορίτσια.
Ιδιαίτερα ασυνήθιστη μήνυση και αγωγή κατέθεσε ο Τραμπ σε δικαστήριο στην Aϊόβα, εγείροντας ανησυχίες για προσπάθεια «υπονόμευσης» της ελευθερίας της έκφρασης και της ελευθερίας του Τύπου...
«Μπορώ να σας πω ότι οι ΗΠΑ δεν είχαν ενημερωθεί εκ των προτέρων γι' αυτό και δεν έχουν καμιά σχέση» δήλωσε ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την εξόντωση του Ιγκόρ Κιρίλοφ.
Οι Παλαιστίνιοι μήνυσαν το Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την υποστήριξη του στο Ισραήλ, με την αγωγή να αναφέρει ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ παρακάμπτει το νόμο για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ο Ίγκορ Κιρίλοφ δολοφονήθηκε έξω από πολυκατοικία στη Μόσχα. Λίγες ώρες μετά η Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας ανακοίνωσε πως εκείνη κρύβεται πίσω από τη δολοφονία του Ρώσου αντιστράτηγου.
Η Cat Power έρχεται στην Αθήνα στις 30 Μαΐου φέρνοντας μαζί της όλες τις επιτυχίες του Μπομπ Ντίλαν από τη θρυλική συναυλία του στο Royal Albert Hall το 1966.
