«Τα iPhone κατασκευάζονται στην κόλαση»: Τρεις μήνες μέσα στο μεγαλύτερο εργοστάσιο της Κίνας

Οι Κινέζοι εργάτες σε εργοστάσια αποκαλούν τις δουλειές όπως αυτή που κάνει ο Χάντερ, «δουλεύοντας τις βίδες». Μέχρι πρόσφατα, ο 34χρονος εργαζόταν στη γραμμή συναρμολόγησης του iPhone 14 Pro σε εργοστάσιο της Foxconn στην πόλη Zhengzhou της κεντρικής Κίνας. Το καθήκον του ήταν να παίρνει το πίσω κάλυμμα ενός iPhone και ένα μικροσκοπικό καλώδιο που φορτίζει την μπαταρία, να σαρώνει τους κωδικούς QR, να ξεκολλάει την αυτοκόλλητη ταινία και να ενώνει τα δύο μέρη σφίγγοντας δύο βίδες. Στη συνέχεια έβαζε το ημιτελές τηλέφωνο σε έναν κινούμενο ιμάντα που το μετέφερε στον επόμενο σταθμό.

Ο Χάντερ έπρεπε κάθε λεπτό να ολοκληρώνει αυτόν τον κύκλο εργασίας. Κατά τη διάρκεια μιας κανονικής 10ωρης βάρδιας, ο στόχος του ήταν να συνδέσει 600 καλώδια σε 600 θήκες, χρησιμοποιώντας 1.200 βίδες. Κάθε μέρα, τον περίμεναν άλλα 600 μη συναρμολογημένα iPhone.

Διάλειμμα με το χρονόμετρο

Εκτός από ένα αυστηρά χρονομετρημένο ωριαίο διάλειμμα για μεσημεριανό γεύμα, περνούσε τις μέρες του μέσα σε ένα εργαστήριο χωρίς παράθυρα που μύριζε χλώριο, φορώντας αντιστατική ρόμπα και μάσκα προσώπου. Αν χρειαζόταν να κάνει διάλειμμα για τουαλέτα, έπρεπε να καλύψει τον χαμένο χρόνο. Πίσω από τη γραμμή συναρμολόγησης, οι επόπτες – γνωστοί ως xianzhang, ή «αρχηγοί γραμμής» – παρακολουθούσαν την πρόοδο των εργατών σε έναν υπολογιστή και συχνά επέπλητταν όσους υστερούσαν.

«Αισθάνομαι ότι δεν έχουμε δικαιώματα και αξιοπρέπεια μέσα στα εργαστήρια» δήλωσε ο Χάντερ. «Ορισμένοι επικεφαλής γραμμών δεν μπορούν να ζήσουν ούτε μια μέρα χωρίς να μαλώσουν τους ανθρώπους». Μισούσε τον εξευτελισμό και την ανιαρότητα της δουλειάς στη γραμμή παραγωγής, αλλά έσφιγγε τα δόντια. Η αμοιβή θα το άξιζε.

Ζήτηση και επιτόπου προσφορά

Το συγκρότημα της Foxconn στο Zhengzhou κατασκευάζει περίπου τα μισά iPhone παγκοσμίως. Με το ψευδώνυμο «iPhone City» καλύπτει μια έκταση 5,6 τετραγωνικών χιλιομέτρων – περίπου το ένα δέκατο του μεγέθους του Μανχάταν – και σε πλήρη δυναμικότητα απασχολεί περίπου 200.000 εργαζόμενους. Η Apple βασίζεται στην κατασκευή just-in-time, που σημαίνει ότι δεν δημιουργεί μεγάλο απόθεμα προϊόντων, αλλά κατασκευάζει τα iPhones ανάλογα με την παραγγελία των καταναλωτών. Ως αποτέλεσμα, η πιο πολυσύχναστη περίοδος του εργοστασίου ξεκινά γύρω στον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο, όταν η Apple κυκλοφορεί τα νέα της μοντέλα iPhone, και συνεχίζεται κατά την περίοδο των διακοπών στο τέλος του έτους μέχρι το Σεληνιακό Νέο Έτος, το οποίο πέφτει τον Ιανουάριο ή τον Φεβρουάριο.

Καθώς η παγκόσμια ζήτηση για νέα τηλέφωνα αυξάνεται κατακόρυφα, η Foxconn προσφέρει μισθούς και μπόνους πολύ υψηλότερα από εκείνα άλλων θέσεων εργασίας για να διασφαλίσει ότι οι γραμμές συναρμολόγησης μπορούν να λειτουργούν με πλήρη ταχύτητα. Οι εργαζόμενοι, συμπεριλαμβανομένων των αγροτικών μεταναστών και των φοιτητών, αναλαμβάνουν βαρύ φόρτο εργασίας, παραλείπουν τις διακοπές και ακολουθούν ένα σφιχτό πρόγραμμα προκειμένου να δικαιούνται το μπόνους τους στο τέλος του μήνα.

Μέχρι που όλα ανατράπηκαν

Η ατμόσφαιρα ήταν ιδιαίτερα τεταμένη την περασμένη περίοδο αιχμής. Τα κρούσματα της Covid-19 που διέκοψαν τις γραμμές παραγωγής και μια εργατική διαμαρτυρία που έφερε τους εργαζόμενους αντιμέτωπους με τα ΜΑΤ προκάλεσαν την καθυστέρηση του εργοστασίου στις παραγγελίες του iPhone 14 Pro. Ο Dan Ives, αναλυτής τεχνολογίας στην αμερικανική εταιρεία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών Wedbush Securities, εκτίμησε ότι, κατά τη διάρκεια της κρίσης, η Apple έχανε 1 δισεκατομμύριο δολάρια την εβδομάδα σε πωλήσεις iPhone.

Η σειρά των αναταραχών έστρεψε εκ νέου την προσοχή στην επισφαλή ζωή των Κινέζων εργαζομένων. Για την Apple, ανέδειξε επίσης τους κινδύνους που συνεπάγεται το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του πιο κερδοφόρου προϊόντος της κατασκευάζεται από μία εγκατάσταση. «Ήταν ένας άνευ προηγουμένου εφιάλτης για την Apple» δήλωσε ο Ives στο Rest of World.

Επί αρκετούς μήνες, μέχρι τον φετινό Ιανουάριο, το Rest of World διατηρούσε επαφή με τον Χάντερ και μίλησε με άλλους εργαζόμενους της Foxconn καθώς έβλεπαν την αναταραχή μέσα στην iPhone City. Ενώ ο Χάντερ είχε εργαστεί στο παρελθόν για τη Foxconn, αυτή ήταν η πρώτη φορά που βρέθηκε στη γραμμή συναρμολόγησης. Είπε ότι η εμπειρία αυτή του άφησε την εντύπωση ότι η κατασκευή των iPhone είναι σαν να «δουλεύεις κάτω από ένα μαστίγιο» – που γίνεται υποφερτή, όπως παραδέχτηκαν ο ίδιος και άλλοι εργαζόμενοι, λόγω της γενναιόδωρης αμοιβής.

«Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να δουλεύουμε για τις υψηλές αμοιβές της Foxconn»

«Είναι δύσκολο να βγάλουμε τα προς το ζην αλλού, γι’ αυτό ήρθαμε στο εργοστάσιο» δήλωσε τον Δεκέμβριο στο Rest of World ένας άλλος εργαζόμενος της Foxconn, ο οποίος συναρμολογεί τα πίσω καλύμματα iPhone και ζήτησε να τηρηθεί η ανωνυμία του από φόβο για αντίποινα. Πρώην σεφ, είπε ότι ζούσε με χρέη από πιστωτικές κάρτες αφού ένα εστιατόριο στο οποίο είχε επενδύσει έκλεισε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. «Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να δουλεύουμε για τις υψηλές αμοιβές της Foxconn» είπε.

Ο Χάντερ άρχισε να εργάζεται για πρώτη φορά για τη Foxconn πριν από περισσότερα από 10 χρόνια ως φύλακας ασφαλείας. Κατάγεται από ένα χωριό στο Χενάν, την επαρχία της ενδοχώρας όπου βρίσκεται και η Ζενγκζού, όπου οι γονείς του ζουν από την καλλιέργεια σιταριού και καλαμποκιού. Όπως πολλοί από τους συνομηλίκους του στην επαρχία, εγκατέλειψε το σχολείο ως νεαρός έφηβος για να βρει δουλειά στις πιο εύπορες παράκτιες περιοχές της Κίνας. Το 2011, όταν ήταν περίπου 23 ετών, επέστρεψε στην πατρίδα του, αφού άκουσε την είδηση ότι η Foxconn είχε ανοίξει ένα νέο εργοστάσιο στη Zhengzhou.

Πρόσληψη συμβούλων κατά των αυτοκτονιών

Εκείνη την εποχή, ο κατασκευαστικός γίγαντας της Ταϊβάν αντιμετώπιζε μια σειρά αυτοκτονιών στο εργοστάσιό του στη νότια μητρόπολη Σενζέν. Η Foxconn αντέδρασε μειώνοντας τις υπερωρίες, εγκαθιστώντας δίχτυα κατά των πτώσεων μεταξύ των κτηρίων των κοιτώνων και προσλαμβάνοντας συμβούλους.

Ο Χάντερ είχε ακούσει για τις αυτοκτονίες, αλλά τον ενθουσίασε η ευκαιρία να εργαστεί για μια εταιρεία που βρισκόταν κοντά στο σπίτι του και είχε καλύτερη φήμη από πολλές κινεζικές εταιρείες. Τότε, θυμάται ο Χάντερ, η Foxconn πλήρωνε έναν βασικό μισθό περίπου 1.200 γουάν (182 δολάρια) το μήνα και πλήρωνε στην ώρα του. Οι φράσεις του ιδρυτή της εταιρείας Terry Gou σχετικά με την ακρίβεια και την καινοτομία, οι οποίες περιλαμβάνονταν σε βίντεο που προβάλλονταν στους νεοπροσληφθέντες, τον εντυπωσίασαν.

Ο Χάντερ είπε στο Rest of World ότι η διοίκηση έδειχνε να ενδιαφέρεται και ότι είχαν δημιουργήσει μια τηλεφωνική γραμμή παραπόνων για τους εργαζόμενους. Μια φορά, τηλεφώνησε για την κλοπή του σκούτερ του και το εργοστάσιο τον βοήθησε να κάνει μια αναφορά στην αστυνομία. «Ακόμα δεν έχουν βρει το σκούτερ» είπε. «Αλλά η συμπεριφορά ήταν καλή».

Σκληρή πολιτική για την Covid

Toν Σεπτέμβριο του 2022 με την πολιτική «μηδενικών κρουσμάτων» της Κίνας να είναι ακόμα σε ισχύ, ολόκληρες πόλεις μπορούσαν να σφραγιστούν και εργοστάσια να κλείσουν για την εξάλειψη μικρών κρουσμάτων. Οι μολυσμένοι ή εκτεθειμένοι εργαζόμενοι συχνά περιορίζονταν σε κέντρα μαζικής καραντίνας για εβδομάδες – στερώντας τους το εισόδημά τους – και ορισμένοι υπέφεραν από διακρίσεις από τους εργοδότες και τους συναδέλφους τους μετά την ανάρρωσή τους. Μέσα στην iPhone City, οι εργαζόμενοι έπρεπε να υποβάλλονται σε εξετάσεις κάθε δύο ημέρες, να ενημερώνουν την κατάσταση της υγείας τους μέσω μιας εταιρικής εφαρμογής και να φορούν μάσκες στις γραμμές παραγωγής.

Τον Οκτώβριο, ενώ η Apple προσπαθούσε σκληρά να ανταποκριθεί στη ζήτηση για το πρόσφατα λανσαρισμένο iPhone 14 Pro, ένα κρούσμα Covid-19 στη Zhengzhou εξαπλώθηκε μέσα στη Foxconn. Οι εγκαταστάσεις καραντίνας ήταν τόσο γεμάτες, που ορισμένοι εργαζόμενοι που ήταν ύποπτοι για Covid-19 αναγκάστηκαν να μετακομίσουν σε ημιτελείς πολυκατοικίες. Η Foxconn έκλεισε τις καντίνες και έκανε τις εξετάσεις καθημερινή απαίτηση. Στις 13 Οκτωβρίου, εφάρμοσε ένα σύστημα «κλειστού κυκλώματος» που απαγόρευε στους εργαζόμενους να εγκαταλείπουν το συγκρότημα και απαιτούσε από τους νεοπροσληφθέντες να βρίσκονται σε καραντίνα για τουλάχιστον τρεις ημέρες πριν εισέλθουν.

Ενώ το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου είχε μάθει να ζει με την Covid-19, στην Κίνα η ασθένεια εξακολουθούσε να είναι ευρέως επίφοβη. Ο Χάντερ θυμόταν ότι άκουγε όλο και πιο άγριες φήμες. Κάποιοι εργάτες πανικοβλήθηκαν τόσο πολύ που σκαρφάλωσαν σε φράχτες και έφυγαν με τα πόδια για τα χωριά τους που βρίσκονταν έως και 40 χιλιόμετρα μακριά. Βίντεο που μοιράστηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα τέλη Οκτωβρίου έδειχναν πλήθη να βαδίζουν στα σπίτια τους κατά μήκος των εθνικών οδών, κουβαλώντας τις αποσκευές τους. Συμπονετικοί ντόπιοι έστησαν πάγκους που παρείχαν δωρεάν φαγητό και ποτά, ενώ οι φορτηγατζήδες πρόσφεραν βόλτες.

Σε ορισμένους εργάτες, όπως ο Χάντερ, που ζούσαν σε ενοικιαζόμενα δωμάτια έξω από το εργοστασιακό συγκρότημα, δόθηκε τελεσίγραφο: να μετακομίσουν σε κοιτώνα του εργοστασίου ή να παραιτηθούν. Ο Χάντερ, ανησυχώντας μήπως μολυνθεί, επέλεξε το δεύτερο και παραιτήθηκε από τη δουλειά του στα μέσα Οκτωβρίου. Σύντομα, όμως, και η δική του πολυκατοικία τέθηκε υπό περιορισμό.

Κλειδωμένος μέσα στο 6 τετραγωνικών μέτρων δωμάτιό του χωρίς κανένα εισόδημα, ο Χάντερ σκέφτηκε να ζητήσει χρήματα από τους γονείς του, οι οποίοι φρόντιζαν τον γιο του, ή να περπατήσει μέχρι το σπίτι του, αλλά αποφάσισε και τα δύο. Είπε στο Rest of World ότι περνούσε τον περισσότερο χρόνο ξαπλωμένος στο κρεβάτι και, για να εξοικονομήσει χρήματα, έτρωγε ένα γεύμα την ημέρα. Μερικές φορές έβγαινε κρυφά αργά τη νύχτα και περιπλανιόταν στους δρόμους, χωρίς σκοπό. «Για αρκετές ημέρες, το μυαλό μου ήταν ανήσυχο. Ήταν τόσο οδυνηρό».

Εκστρατεία προσλήψεων

Τον Νοέμβριο του 2022, ενώ ο Χάντερ ήταν ακόμα περιορισμένος στο δωμάτιό του, ο Gou, ιδρυτής της Foxconn, έγραψε επιστολή στην ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος προειδοποιώντας ότι τα αυστηρά μέτρα Covid-19 απειλούσαν τη θέση της Κίνας στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, ανέφερε η Wall Street Journal. (Το γραφείο του Gou αρνήθηκε την αποστολή της επιστολής.) Τα τελευταία χρόνια, η Foxconn έχει δημιουργήσει γραμμές παραγωγής – μεταξύ άλλων και για την Apple – και σε άλλες χώρες. Στις 11 Νοεμβρίου, η Κίνα άλλαξε τους περιορισμούς της για μηδενική μεταφορά, απαιτώντας μεταξύ άλλων συντομότερες καραντίνες.

Τότε η Foxconn ξεκίνησε μια επιθετική εκστρατεία προσλήψεων για να καλύψει τις θέσεις που έμειναν κενές από τους εργαζόμενους που έφυγαν. Η εταιρεία αύξησε τα ημερήσια και μηνιαία μπόνους παρουσίας και αύξησε την ωριαία βασική αμοιβή. Οι προσληφθέντες είπαν ότι μπορούσαν να κερδίσουν περισσότερα από 10.000 γουάν (1.474 δολάρια) το μήνα αν εργάζονταν 10 ώρες την ημέρα, έξι ημέρες την εβδομάδα – σχεδόν διπλάσιος από το μέσο μισθό στην επαρχία Χενάν. «Αυτός είναι πράγματι ένας ουρανοκατέβατος μισθός για εργάτες εργοστασίων πρώτης γραμμής» δήλωσε ο Han Song, ένας στρατολόγος στη Shenzhen που έστειλε εργάτες στη Foxconn στη Zhengzhou, στο Rest of World μέσω μιας εφαρμογής ανταλλαγής μηνυμάτων.

Η κυβέρνηση της Henan ανέθεσε επίσης στους αξιωματούχους του χωριού την εξεύρεση προσλήψεων- η Foxconn είναι ο κορυφαίος εξαγωγέας της περιοχής – το 2019, ήταν υπεύθυνη για σχεδόν το 80% του συνολικού όγκου του διασυνοριακού εμπορίου της Zhengzhou. Η εταιρεία μετέφερε δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους με λεωφορεία στο εργοστασιακό συγκρότημα και τους στέγαζε σε κοιτώνες, όπου βρίσκονταν σε καραντίνα πριν εισέλθουν στον κλειστό κύκλο.

«Ο υψηλός μισθός ήταν πολύ δελεαστικός» δήλωσε ο Τσεν, ένας 28χρονος εργάτης, στο Rest of World. Παραιτήθηκε από τη δουλειά του στη Σαγκάη, όπου πακετάριζε κούκλες της Disney, ώστε να μπορέσει να εργαστεί στη Foxconn. Ένας άλλος εργάτης, ο Zhou, επίσης 20 ετών, πήρε μια 20ωρη διαδρομή με λεωφορείο από τη Shenzhen, όπου εργαζόταν σε ένα διαφορετικό εργοστάσιο της Foxconn, για να ενταχθεί στο εργατικό δυναμικό της Zhengzhou. Και οι δύο ζήτησαν να χρησιμοποιήσουν μόνο τα επώνυμά τους για να αποφύγουν την αναγνώρισή τους από τους εργοδότες τους.

Η στιγμή της εξαπάτησης και της εξέγερσης

Μόλις έφτασαν στο Zhengzhou, ο Chen και ο Zhou δήλωσαν ότι οι ίδιοι και άλλοι νεοσύλλεκτοι αισθάνθηκαν εξαπατημένοι όταν άκουσαν φήμες ότι θα μπορούσαν να εργαστούν μαζί με συναδέλφους τους που είχαν μολυνθεί από Covid-19 – μια φήμη που η Foxconn διέψευσε. Στις συμβάσεις τους, παρατήρησαν ότι τα μηνιαία μπόνους τους θα καταβάλλονταν σε τρεις μήνες, αντί για δύο μήνες που υποσχόταν η αγγελία εργασίας. Η Foxconn απέδωσε την ασυμφωνία σε τεχνικό λάθος. Οι δύο εργαζόμενοι παραπονέθηκαν επίσης ότι είδαν τα σκουπίδια να συσσωρεύονται μέσα στους κοιτώνες τους. «Η Foxconn με έκανε να νιώσω απογοητευμένος αυτή τη φορά» δήλωσε ο Τσεν, ο οποίος εργαζόταν για την εταιρεία κατά διαστήματα από τα 16 του χρόνια.

Απογοητευμένοι, χιλιάδες νεοσύλλεκτοι βγήκαν από την καραντίνα τους για να εκτονώσουν την οργή τους. Σε μια βιντεοκλήση με το Rest of World το πρωί της 23ης Νοεμβρίου, ο Zhou έδειξε εκατοντάδες νεοσύλλεκτους που κρατούσαν ξύλινα ραβδιά και μεταλλικούς στύλους, να διαδηλώνουν προς το εργοστασιακό συγκρότημα της Foxconn. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, πλάνα από τα ΜΑΤ που ξυλοκοπούσαν διαδηλωτές και διαδηλωτές που έσπαζαν τα γραφεία της Foxconn κυκλοφορούσαν στις ομαδικές συζητήσεις των εργαζομένων. Η σύγκρουση εντάθηκε τη νύχτα, καθώς οι εργάτες, μερικοί από τους οποίους κρατούσαν κινεζικές εθνικές σημαίες σε μια προφανή προσπάθεια να συνδέσουν τον αγώνα τους με το κομμουνιστικό κράτος, πετούσαν αντικείμενα στην αστυνομία. «Χτυπήστε τους!», φώναζε το πλήθος σε ένα βίντεο που τράβηξε ο Zhou.

Το ίδιο βράδυ, ο Τσεν βγήκε από ένα διαφορετικό συγκρότημα κοιτώνων και ενώθηκε με χιλιάδες άλλους που ζητούσαν αποζημίωση.

Ο Χάντερ είχε περάσει την καραντίνα του παρακάμπτοντας την κινεζική λογοκρισία για να έχει πρόσβαση στο Twitter και τη Wikipedia και να διαβάζει αγγλόφωνες ειδήσεις για την Κίνα με τη βοήθεια μιας μεταφραστικής υπηρεσίας. Εγκλωβισμένος στο δωμάτιό του, έστελνε στο Twitter βίντεο διαμαρτυρίας που είχε λάβει σε ομαδικές συνομιλίες εργαζομένων.

Καταστολή των διαμαρτυριών

Σε μια προσπάθεια να καταστείλει τις διαμαρτυρίες, η Foxconn προσέφερε στους εργάτες πληρωμές ύψους 10.000 γιουάν (1.474 δολάρια) αν επέλεγαν να φύγουν την επόμενη ημέρα. Το Reuters ανέφερε ότι περίπου 20.000 προσληφθέντες έφυγαν. Εν μέρει ως αποτέλεσμα, το εργοστάσιο λειτουργούσε μόνο στο 20% της δυναμικότητάς του τον Νοέμβριο, έγραψε ο Ming-Chi Kuo, αναλυτής της TF International Securities. Οι Financial Times ανέφεραν ότι, αρχής γενομένης από τον Νοέμβριο, η Apple μετατόπισε μέρος της παραγωγής του iPhone 14 Pro σε έναν κινεζικό ανταγωνιστή της Foxconn, την Luxshare Precision, και ήταν, μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου, στα πρόθυρα της υπογραφής μιας μεγάλης παραγγελίας με την εταιρεία.

Ο Zhou, ο οποίος κατάγεται από μια φτωχή περιοχή της Guizhou, στη νοτιοδυτική Κίνα, πήρε την αποζημίωση μετά τη διαμαρτυρία και μπήκε σε ένα λεωφορείο για το σπίτι του. Σε ένα τηλεφώνημα μετά την άφιξή του, στις 5 Δεκεμβρίου, είπε στο Rest of World ότι μετά από αρκετά χρόνια δουλειάς σε εργοστάσια, του έλειπε το σπίτι, όπου οι γονείς του έβγαζαν ένα ταπεινό μεροκάματο καλλιεργώντας καλαμπόκι και πατάτες. «Είναι εύκολο να αισθάνεσαι κουρασμένος δουλεύοντας στις βίδες. Στη μεγάλη πόλη, το να είσαι εκεί ή όχι δεν κάνει καμία διαφορά».

Ο Τσεν πήρε επίσης την αποζημίωση και πήγε στο χωριό του στη βορειοδυτική επαρχία Σαανσί, φτάνοντας νωρίς για τις διακοπές του Σεληνιακού Νέου Έτους – μια ετήσια ευκαιρία για τον ίδιο και τον πατέρα του, έναν εργάτη οικοδομών, και τη μητέρα του, επίσης εργάτρια σε εργοστάσιο ηλεκτρονικών ειδών, να δουν ο ένας τον άλλον. Κάθε οικογενειακή επανένωση τελειώνει με το να παίρνουν χωριστούς δρόμους για να αναζητήσουν νέες δουλειές.

«Τα εργοστάσια μπορεί να μην σου προσφέρουν μια σπουδαία ζωή» δήλωσε ο Τσεν. «Αλλά τουλάχιστον δεν θα πεινάσεις».

*Με στοιχεία από restofworld.org