Διεπιστημονικότητα: Η πρόκληση για τα προγράμματα σπουδών των ΑΕΙ

Η παρακολούθηση πολλαπλών μαθημάτων προερχόμενων από διαφορετικούς τομείς των ανθρωπιστικών αλλά και κοινωνικών επιστημών αποτελεί πάγια και υποχρεωτική επιλογή σε όλα τα προγράμματα σπουδών στο αμερικανικό σύστημα εκπαίδευσης. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται και στα προγράμματα σπουδών διαφόρων ευρωπαϊκών πανεπιστημίων μία σαφή στροφή προς τη διεπιστημονικότητα, παρά την αυξανόμενη διάδοση της εξειδικευμένης τεχνολογικής γνώσης.

Με τη σημερινή αλματώδη εξέλιξη των επιστημών ο συνδυασμός διαφορετικών επιστημών αποτελεί μονόδρομο στη διερεύνηση και κατανόηση των θεμάτων που απασχολούν τη σύγχρονη κοινωνία. Η αλληλεπίδραση θεωρητικών και θετικών επιστημών στο πλαίσιο της εξέλιξης των πολιτισμών έχει άλλωστε καταγραφεί ιστορικά, και η ανάγκη απαλοιφής των αυστηρών διαχωριστικών γραμμών μεταξύ τους είναι σήμερα περισσότερο αναγκαία από ποτέ. Ο συνδυασμός και η διεπιστημονικότητα παρέχουν στα σύγχρονα προβλήματα νέα οπτική, η οποία συνδυάζεται με την εξέλιξη της επιστήμης.

Σήμερα πολλά μεταπτυχιακά προγράμματα σχεδιάζονται με τη σύζευξη της μελέτης των θεωρητικών σπουδών αλλά και των τεχνών, με τη διδασκαλία των θετικών επιστημών. Η εντρύφηση στη Φιλοσοφία, στην Ιστορία, στη Θεολογία, στη Φιλολογία, στη Λογοτεχνία ή στην Παιδαγωγική βοηθά στην ανάπτυξη δεξιοτήτων με αξιακές και διαπροσωπικές διαστάσεις όπως η επικοινωνία, ο αυτοέλεγχος, η ευελιξία, η αποδοχή του διαφορετικού, η ενσυναίσθηση και η ομαδική εργασία. Τα ονομαζόμενα και «soft skills», όπως η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, η διαχείριση του χρόνου, η ανάληψη ρίσκου, η ηγεσία, αποτελούν σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες του Stanford Research Institute και του Carnegie Mellon Foundation το σημαντικό 75% των σύγχρονων δεξιοτήτων. Πέρα όμως από τα εφόδια που παρέχει η σπουδή των ανθρωπιστικών σπουδών στην εξέλιξη της προσωπικότητας και των δεξιοτήτων, το πάντρεμα των θεωρητικών και των θετικών επιστημών προσφέρει καίριες απαντήσεις σε σύγχρονα προβλήματα των κοινωνικών επιστημών.

Το ζητούμενο είναι να ενταχθεί η σπουδή των επιστημών του ανθρώπου και στα προπτυχιακά προγράμματα των θετικών επιστημών και των επιστημών υγείας. Η σπουδή της Φιλοσοφίας και της Ηθικής συντελεί ουσιαστικά στην προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη ενός επιστήμονα της υγείας. Το ίδιο ισχύει για παράδειγμα και με τη μελέτη της γλωσσολογίας, τομείς της οποίας σήμερα στηρίζονται σε γνώσεις από τις νευροεπιστήμες και τα εργαλεία τους. Παρόμοιες διαπιστώσεις ισχύουν για όλο το φάσμα των επιστημών σήμερα. Τα γνωστικά αντικείμενα έχουν διευρυνθεί σε τέτοιον βαθμό που ο διαχωρισμός των θετικών από τις θεωρητικές επιστήμες έχει θολώσει προ πολλού.

Ο κ. Γεράσιμος Σιάσος είναι καθηγητής Καρδιολογίας στη Γ’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική κλινική του νοσοκομείου «Σωτηρία».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΒΗΜΑ