Καραμανλής: Οι ταραγμένες εποχές με τα «Greek statistics» και ο τελευταίος μη μνημονιακός Πρωθυπουργός

Ο τελευταίος μη … μνημονιακός πρωθυπουργός αποσύρεται από τον πολιτικό στίβο και μαζί με την αποχώρησή του κλείνει ένα κεφάλαιο που αφορά την τελευταία θητεία ελληνικής κυβέρνησης πριν ξεκινήσει η περιπέτεια της κρίσης. Μίας κρίσης που είχε βασική πηγή το χρέος και τη μη εξυπηρέτησή του, μετά από την αύξηση των ελλειμμάτων έως το 2009.

Οι αντεγκλήσεις μεταξύ των δύο τότε μεγάλων κομμάτων, δηλαδή μεταξύ της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ, ήταν έντονες και είχε κεντρικό θέμα την οικονομία, τις αυξημενες δαπάνες στους δημόσιους φορείς και φυσικά την αύξηση του δημοσίου χρέους από το 1996.

Τα στοιχεία που επεξεργάστηκε το ΙΝ δείχνουν ότι “η κυβέρνηση Καραμανλή”, δηλαδή το διάστημα 2004 – 2009, άφησε πίσω της το ΑΕΠ αυξημένο κατά 14,1 δισ. Ευρώ και ένα χρέος διογκωμένο κατά 116 δισ. Ευρώ. Ως προς την ανταγωνιστικότητα, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε κατά 14 δισ. Ευρώ, όταν μάλιστα το 2008 η “μαύρη τρύπα” αυξήθηκε στο ποσό των 36,566 δισ. Ευρώ, από 14,9 δισ. Ευρώ το 2004.

Ένα μήνυμα από το παρελθόν

Ήταν 2008, όταν στο τεύχος Δεκεμβρίου του ΙΟΒΕ, γινόταν η παρακάτω αναφορά. Ήταν πρόωρο σημάδι – προειδοποίηση για την ελληνική οικονομία. Ωστόσο κανένας δεν είχε προβλέψει τη συνέχεια για την Ελλάδα.

Γράφει το ΙΟΒΕ στην τριμηνιαία  έκθεση για τη Οικονομία:

“Ο µέσος ρυθµός ανόδου του ΑΕΠ την πενταετία 2001-2005 εκτιµάται µε τα νέα δεδοµένα στο 4,2% έναντι 4,4%, ενώ από την άλλη πλευρά, η διετία 2006-2007 χαρακτηρίζεται από οριακά ισχυρότερη ανάπτυξη, 4,3% αντί 4,1%. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η υποχώρηση του ετήσιου ρυθµού µεγέθυνσης του ΑΕΠ της ελληνικής οικονοµίας το τρίτο τρίµηνο του 2008, στο 3,1%, είναι από τις χαµηλότερες επιδόσεις της τελευταίας τριετίας. Κύριοι προσδιοριστικοί παράγοντες της οικονοµικής δραστηριότητας εξακολουθούν να είναι η τελική κατανάλωση και οι επενδύσεις, αµφότεροι όµως ιδιαίτερα εξασθενηµένοι σε σχέση µε προηγούµενα έτη”.

Και συνεχίζει:

“Σε δηµοσιονοµικό επίπεδο, οι δυσκολίες είναι αυξηµένες. Η εκτέλεση του προϋπολογισµού του 2008 κινείται ήδη εκτός στόχων, οι οποίοι έτσι και αλλιώς όπως είχε τονίσει το ΙΟΒΕ ήταν ανέφικτοι. Τα έσοδα υπολείπονται των στόχων κατά σχεδόν δύο δισεκ. ευρώ, ενώ και στην πλευρά των δαπανών σηµειώνονται µεγάλες αποκλίσεις από τους αρχικούς στόχους. Ήδη το έλλειµµα για το 2007 επανεκτιµήθηκε στο 3,5% του ΑΕΠ αντί πρόβλεψης 2,7%…”

Οι εκλογές και τα ελλείμματα

Μετά τις εκλογές του 2009, και έπειτα από μία σειρά δημοσιονομικών εξελίξεων, διεθνούς κρίσης και εκτροχιασμού των στόχων, η Ελλάδα εισέρχεται σε ένα κύκλο μνημονιακών συμβάσεων με τους ευρωπαϊκούς εταίρους και το ΔΝΤ.

Από αυτόν τον κύκλο, η Ελλάδα και οι πολίτες της, εξήλθαν μετά από 12 σχεδόν χρόνια, με μεγάλες απώλειες σε αποδοχές, εργασιακά δικαιώματα, συντάξεις  κλπ.

Από τα στοιχεία προκύπτει ότι η ελληνική οικονομία ήταν ελλειμματική μεταξύ  2004 και 2009, όπου την τελευταία  χρονιά ξεπέρασε το 15% του ΑΕΠ. Επίσης από το 2001 έως το 2007  ο δημόσιος και ιδιωτικός τομέας  δανειζόταν 10,9% του ΑΕΠ της κατά μέσον όρο σε ετήσια βάση.

«Greek statistics»

Η μητέρα των μαχων κατά το διάστημα  2009-2010 αποτελούσε η καταγραφή του ελλείμματος, για το οποίο έχουν “δαπανηθεί κιλά από μελάνι” με αφορμή τη μέτρηση του δημοσίου ελλείμματος και χρέους το 2009 από την Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία. Η τότε ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών, επί κυβερνήσεως Καραμανλή, ανέφερε ότι το έλλειμμα του 2009 ανήλθε  στο 12,7% επειδή το φούσκωσε η κυβέρνηση Παπανδρέου, μεταθέτοντας έσοδα στο 2010 και δαπάνες στο 2009. Η αναθεώρηση του ελλείμματος έδειξε τελικά έλλειμμα στο 15,6% με βάση την Eurostat.

Μετά τις εκλογές του 2009, επί κυβερνήσεως Παπανδρέου, το έλλειμμα το 2009 έφτασε το 15,4% του ΑΕΠ ή τα 36,2 δισ. Ευρώ  καθώς με βάση την μεθοδολογία της Eurostat έπρεπε να έχουν ενταχθεί στο δημοσιονομικό ισοζύγιο οι ΔΕΚΟ. Το έλλειμμα του 2009 αναθεωρήθηκε από το 13,6% του ΑΕΠ στο 15,4% του ΑΕΠ ή 36.150 εκ. ευρώ. Αποτελούσε δηλαδή μια αύξηση κατά 1,8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ.

Η τότε αναθεώρηση περιλάμβανε:

• Ένταξη στην Γενική Κυβέρνηση δημοσίων οργανισμών (αύξηση του ελλείμματος κατά 0,7% ΑΕΠ)
• Προσαρμογή των λογαριασμών των ασφαλιστικών ταμείων και των ΟΤΑ (αύξηση ελλείμματος κατά 0,9% ΑΕΠ)
• Μείωση του ΑΕΠ του 2009 (αύξηση του ελλείμματος κατά 0,2%)

Το χρέος Γενικής Κυβέρνησης του 2009 αναθεωρήθηκε στα 298.032 εκ. ευρώ ή 126,8% του ΑΕΠ από το 115,4% του ΑΕΠ, μια αύξηση 11,4 μονάδων του ΑΕΠ. Από την ανάλυση προκύπτει ότι εντάχθηκαν:  ΔΕΚΟ στα στοιχεία Γενικής Κυβέρνησης (αύξηση χρέους κατά 7,75% ΑΕΠ ή 18.204 εκ. ευρώ) και η προσαρμογή των off-market swaps (αύξηση χρέους κατά 2,3% του ΑΕΠ ή 5.530 εκ. ευρώ).

Το χρονικό

Η κυβέρνηση Καραμανλή είχε στείλει στη Eurostat τον Απρίλιο του 2009 την εκτίμηση ότι το έλλειμμα του 2009 θα ανερχόταν σε 3,7% του ΑΕΠ, κάτι που αναθεώρησε σε 6,0% σε νέα δήλωση δύο μέρες πριν από τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου.

Η κυβέρνηση Παπανδρέου, που κέρδισε τις εκλογές, αμφισβήτησε αυτή την εκτίμηση, επικαλούμενη τις εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) ότι το ταμειακό έλλειμμα ανερχόταν στο 10% του ΑΕΠ τους πρώτους 9 μήνες του έτους και θα έφτανε το 12-13% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος του έτους –εκτίμηση την οποία ο διοικητής της ΤτΕ Γιώργος Προβόπουλος είχε μεταφέρει στους κ.κ. Καραμανλή και Παπανδρέου προεκλογικά.

Στις 21 Οκτωβρίου η κυβέρνηση Παπανδρέου έστειλε αναθεωρημένη εκτίμηση 12,5% του ΑΕΠ, τιμή που στη συνέχεια αναθεωρήθηκε στο 13,6% στην προγραμματισμένη δήλωση του Απριλίου του 2010. Η Eurostat όμως δεν αποδέχθηκε αυτή την εκτίμηση του ελλείμματος του 2009 ως ορθή και έθεσε επιφυλάξεις στα στοιχεία στην επίσημη ανακοίνωση για όλες τις χώρες της ΕΕ στις 22 Απριλίου, υποδεικνύοντας πολλαπλά ανοιχτά θέματα στατιστικής καταγραφής που έπρεπε να αντιμετωπισθούν από την Ελλάδα σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανόνες (ESA95).

Τον Ιανουάριο του 2010 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση-καταπέλτη κατά παραγγελία του Eurogroup, που εξηγούσε ότι η Ελλάδα υπέβαλλε αναξιόπιστα στοιχεία καθ’ όλη την περίοδο 1997-2009, κατά την οποία η Eurostat δεν είχε τη δικαιοδοσία να παρέμβει στην ουσία του θέματος, καθώς η στατιστική υπηρεσία (που ήταν τότε Γενική Γραμματεία του υπουργείου Οικονομικών και όχι ανεξάρτητη αρχή) λειτουργούσε με μικροπολιτικά κριτήρια.

Οι αναφορές της Eurostat με τα «Greek statistics» είναι ευδιάκριτη στη σελίδα 9 της έκθεσης: «Οι εταίροι του Ευρωπαϊκού Στατιστικού Συστήματος θα πρέπει να συνεργάζονται καλή τη πίστει. Εσκεμμένη μη ορθή υποβολή στοιχείων ή απάτη δεν προβλέπονται στον κανονισμό».