Περί γενναιότητας

Υπάρχουν πολλοί γενναίοι άνθρωποι – υπάρχουν και οι πολύ γενναίοι. Σε αυτή την τελευταία κατηγορία ανήκει ο Αλεξέι Ναβάλνι. Ενώ βρισκόταν στο Τομσκ της Σιβηρίας, πράκτορες του Βλαντίμιρ Πούτιν τον δηλητηρίασαν με νόβιτσοκ, έναν νευροτοξικό παράγοντα στρατιωτικού τύπου. Χρειάστηκε μήνες προκειμένου να αναρρώσει, στο Βερολίνο. Θα μπορούσε να είχε μείνει στην Ευρώπη, αυτοεξόριστος, τόσοι και τόσοι ρώσοι αντικαθεστωτικοί το έχουν κάνει, επέλεξε ωστόσο να επιστρέψει στη Μόσχα, παρότι γνώριζε ότι θα φυλακιζόταν αμέσως. «Η Ρωσία είναι η χώρα μου», εξήγησε απλά. Εχει ήδη συμπληρώσει δύο χρόνια στη φυλακή, με κίβδηλες κατηγορίες που όλο και πληθαίνουν, και έχει τουλάχιστον εννέα ακόμη μπροστά του. Τον έχουν ήδη κλείσει 11 φορές στην απομόνωση, εκεί βρίσκεται και τώρα. Στα μεσοδιαστήματα, τον έχουν μέσα σε ένα κελί 2,5 x 3 μέτρα, με ένα κρεβάτι που παραμένει υποχρεωτικά διπλωμένο από τις 6 το πρωί μέχρι τις 10 το βράδυ, χωρίς δυνατότητα ανάπαυσης, ούτε και λήψης φαρμάκων, για τους χρόνιους πόνους του στη μέση. Ακόμα και ρώσοι γιατροί έχουν καταγγείλει τις συνθήκες κράτησής του, εκφράζοντας αγωνία για την επιβίωσή του. Αλλά εκείνος επιμένει να καταγγέλλει, με κάθε ευκαιρία, το καθεστώς του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Μόλις χθες, ενόψει της συμπλήρωσης ενός έτους από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ομάδα του ανέβασε εξ ονόματός του στο Τwitter ένα δριμύ κατηγορώ. Που καταλήγει όμως σε ένα πολιτικό μανιφέστο. «Εχουμε πιάσει πάτο και, προκειμένου να αναδυθούμε ξανά στην επιφάνεια, πρέπει να ανακάμψουμε. / Πρέπει να διαλύσουμε το καθεστώς και τη δικτατορία του Πούτιν. Ιδανικά, μέσω της διοργάνωσης ελεύθερων εκλογών και της σύγκλησης της Συνταγματικής Συνέλευσης. / Πρέπει να εγκαθιδρύσουμε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία βασισμένη στον διαχωρισμό των εξουσιών, με δίκαιες εκλογές, ανεξάρτητα δικαστήρια, ομοσπονδιοποίηση, τοπική αυτοδιοίκηση, οικονομική ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη. / Αναγνωρίζοντας την ιστορία και τις παραδόσεις μας, πρέπει να είμαστε κομμάτι της Ευρώπης και να ακολουθήσουμε τον ευρωπαϊκό δρόμο ανάπτυξης. Δεν έχουμε άλλη εναλλακτική επιλογή, ούτε και τη χρειαζόμαστε».

Υπάρχουν πολλοί γενναίοι δημοσιογράφοι – υπάρχουν και οι πολύ γενναίοι. Σε αυτή την τελευταία κατηγορία ανήκει ο Κρίστο Γκρόζεφ. Ως επικεφαλής ερευνητής δημοσιογράφος του ερευνητικού ιστοτόπου Bellingcat, έχει βάλει την υπογραφή του σε μια σειρά από έρευνες που κατέληξαν στην ταυτοποίηση των πραγματικών υπευθύνων για την κατάρριψη της πτήσης 17 των Μαλαισιανών Αερογραμμών πάνω από την Ανατολική Ουκρανία, τον Ιούλιο του 2014 / για τη δηλητηρίαση με νόβιτσοκ του ρώσου πρώην διπλού πράκτορα Σεργκέι Σκριπάλ και της κόρης του στο Σάλσμπουρι της Αγγλίας, τον Μάρτιο του 2018 / για τη δηλητηρίαση του Ναβάλνι, τον Αύγουστο του 2020, κ.ο.κ. Ιδιοι ήταν οι υπεύθυνοι σε όλες αυτές τις περιπτώσεις: πράκτορες του Πούτιν.

Τον περασμένο Δεκέμβριο, το ρωσικό υπουργείο Εσωτερικών συμπεριέλαβε τον Γκρόζεφ στον κατάλογο με τους «καταζητούμενούς» του, χωρίς να εξηγήσει τον λόγο. Σύμφωνα με το πρακτορείο RIA Novosti, διώκεται για «διασπορά ψευδών ειδήσεων». «Θεωρούμαι εγκληματίας, αλλά δεν μπορώ να υπερασπιστώ τον εαυτό μου διότι δεν ξέρω τον λόγο. Και, από ό,τι φαίνεται, θέλουν να ξέρω ότι γνωρίζουν πού ακριβώς ζω», δήλωσε. Είναι γεννημένος στη Βουλγαρία, αλλά ζούσε εδώ και σχεδόν 20 χρόνια στην Αυστρία. Αρχές Φεβρουαρίου, όμως, αναγκάστηκε να την εγκαταλείψει: ενώ βρισκόταν στις ΗΠΑ, πηγές των μυστικών υπηρεσιών τον προειδοποίησαν πως θα ήταν υπερβολικά επικίνδυνο να επιστρέψει στη Βιέννη. «Υποψιάζομαι ότι υπάρχουν στην πόλη περισσότεροι ρώσοι πράκτορες, πληροφοριοδότες και μπράβοι παρά αστυνομικοί», δήλωσε.

«Ναβάλνι» τιτλοφορείται απλά το ντοκιμαντέρ του Καναδού Ντάνιελ Ρόχερ που βραβεύτηκε προχθές στα BAFTA, τη βρετανική εκδοχή των Οσκαρ – έχει κερδίσει και μία υποψηφιότητα για Οσκαρ, όπως ακριβώς είχε ζητήσει ο πρωταγωνιστής του από τον σκηνοθέτη. Γυρίστηκε στη Γερμανία στα τέλη του 2020, ενώ ο Αλεξέι Ναβάλνι ανάρρωνε από τη δηλητηρίαση. Τον ακολουθεί μέχρι που μπήκε στο αεροπλάνο για τη Μόσχα, με συμπρωταγωνιστή τον Κρίστο Γκρόζεφ και την έρευνα που έκαναν από κοινού αποκαλύπτοντας τους υπευθύνους. Αλλά ο Γκρόζεφ δεν ήταν παρών προχθές στην τελετή απονομής των BAFTA: επικαλούμενοι τη Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου, οι διοργανωτές τού είπαν την περασμένη εβδομάδα πως ο ίδιος και τα παιδιά του αποτελούσαν «κίνδυνο για τη δημόσια ασφάλεια» και έπρεπε να μείνουν μακριά.

Λένε πως άσκησε βέτο η ομάδα ασφαλείας του πρίγκιπα Ουίλιαμ, επίτιμου προσκεκλημένου στην τελετή μετά της συζύγου του. Οπως και να έχει, πολλοί συμφώνησαν με την κριτική που άσκησε η Αλίσια Κιρνς, η επικεφαλής της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Κοινοτήτων, λέγοντας πως η βρετανική αστυνομία θα έπρεπε να βγάλει από τη μέση τους ρώσους δολοφόνους, όχι να αναγκάζει δημοσιογράφους να κρύβονται. «Θέλουμε να αφιερώσουμε αυτό το βραβείο στον Κρίστο Γκρόζεφ, τον βούλγαρο μάγο των υπολογιστών μας, που δεν μπόρεσε να βρεθεί μαζί μας απόψε γιατί η ζωή του απειλείται από τη ρωσική κυβέρνηση και τον Βλαντίμιρ Πούτιν», δήλωσε από τη σκηνή των BAFTA η παραγωγός του ντοκιμαντέρ Οντίσα Ρέι. O πόλεμος στην Ουκρανία το απέδειξε, υπάρχουν στην Ευρώπη πολλά γενναία κράτη – πολύ γενναία, όμως, όχι.