Ιταλία: Ξηρασία, η νέα… κανονικότητα;

Η Βενετία συνήθως ανησυχεί για πλημμύρες. Όμως στην ονειρική πόλη στις βορειοανατολικές ακτές της Ιταλίας κάτοικοι και τουρίστες βρέθηκαν τις τελευταίες ημέρες μπροστά σε ένα εντελώς διαφορετικό θέαμα: είχαν στεγνώσει αρκετά από τα διάσημα κανάλια.

Το φαινόμενο αποδίδεται στην άμπωτη, συνδυαστικά με ένα ισχυρό σύστημα υψηλών πιέσεων που παρέμεινε για εβδομάδες στη Δυτική Ευρώπη, επηρεάζοντας τα κλιματικά δεδομένα.

Όμως οι περιβαλλοντολόγοι προειδοποιούν ότι η κλιματική αλλαγή έχει παίξει σημαντικό ρόλο, επηρεάζοντας τα θαλάσσια ρεύματα και τα υψηλά και χαμηλά επίπεδα νερού, γνωστά στην περιοχή ως acqua alta και acqua bassa.

Αυτά, ενώ περιβαλλοντικές οργανώσεις επισημαίνουν ότι οι Άλπεις έχουν δεχτεί λιγότερο από το ήμισυ της μέσης κανονικής χιονόπτωσης φέτος τον χειμώνα, προκαλώντας ανησυχία ότι η Ιταλία μπορεί να αντιμετωπίσει άλλο ένα καλοκαίρι ξερών ποταμών.

Μια πρόγευση αποτελεί η εικόνα στην λίμνη Γκάρντα, ανάμεσα στο Μιλάνο και στη Βενετία.

Η στάθμη των υδάτων της έχει πέσει αυτές τις ημέρες σε επίπεδα ρεκόρ. Τόσο, ώστε να μπορεί κανείς να φτάσει πεζός στο μικρό νησάκι της μέσω ενός εκτεθειμένου μονοπατιού, που το συνδέει με τη δυτική ακτή.

Υπολογίζεται ότι η λίμνη -η μεγαλύτερη της Ιταλίας- είναι σήμερα γεμάτη μόλις στο 35% της χωρητικότητας της.

Για να εξοικονομηθεί νερό για το καλοκαίρι, αποφασίστηκε να  μειωθεί δραστικά η εκροή στον ποταμό Μίντσιο από αυτόν το μήνα:  πιο νωρίς από ποτέ.

Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη στις άλλες λίμνες στους πρόποδες των Άλπεων, εντείνοντας τους φόβους για μειωμένη συγκομιδή, περιορισμό των αποθεμάτων πόσιμου νερού και πτώση της παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας.

Στις λίμνες Ματζόρε, Ιζέο και Κόμο η στάθμη των υδάτων είναι περίπου ένα τρίτο ή και περισσότερο κάτω από τα επίπεδα του 2022.

Ο Πάδος -ο μεγαλύτερος ποταμός της Ιταλίας- έχει 61% λιγότερο όγκο νερού από το κανονικό, ανακοίνωσε τη Δευτέρα η περιβαλλοντική ομάδα Legambiente.

Σήμερα η στάθμη των υδάτων του είναι 3,3 μέτρα κάτω από το κανονικό σημείο ξηρασίας του, πράγμα σπάνιο ακόμη και στην κορύφωση του καλοκαιριού.

Κάθε πέρσι και καλύτερα

Ο πλούσιος ιταλικός βορράς είναι ήδη σε συναγερμό.

Ο ξηρός χειμώνας ακολουθεί το χειρότερο καλοκαίρι ξηρασίας των τελευταίων 70 ετών, που ανάγκασε την Ιταλία να κηρύξει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κρίσιμες γεωργικές περιοχές στην κοιλάδα του Πάδου.

Αν τμήματα της Ιταλίας έχουν έκτοτε ανακάμψει, ο βορράς παραμένει μέχρι και σήμερα με ξηρά εδάφη και λιγοστές βροχές.

«Είμαστε αντιμέτωποι με ένα χρόνιο έλλειμμα νερού, που επιμένει και συσσωρεύεται από τον χειμώνα του 2020-2021», επισημαίνει ο Μασιμιλιάνο Πάσκουι, κλιματολόγος του ιταλικού Εθνικού Συμβουλίου Ερευνών (CNR).

«Πρέπει να ανακτήσουμε τουλάχιστον 500 χιλιοστόμετρα βροχής στα βορειοδυτικά, την περιοχή που έχει πληγεί περισσότερο και λίγο λιγότερο στον υπόλοιπο βορρά», εξηγεί στην Corriere della Sera.

Για να συμβεί αυτό θα χρειαστούν «γύρω στις 50 ημέρες βροχοπτώσεων», υπολογίζει, «απλώς για να εξισορροπήσουμε το ισοζύγιο του περασμένου έτους. Κάτι που δεν σημαίνει επιστροφή στο κανονικό»…

Όμως ούτε καν αυτό δεν θεωρεί πιθανό να συμβεί μέχρι το καλοκαίρι. Ήδη οι βροχοπτώσεις στο βόρειο τμήμα της Ιταλίας είναι 40% κάτω από τον περσινό μέσο όρο.

Μοιραία στις τάξεις των αγροτών στην κοιλάδας του Πάδου -που αντιστοιχεί στο 40% της ιταλικής γεωργικής παραγωγής- επικρατεί μεγάλη ανησυχία.

Αυτές τις ημέρες κανονικά θα άρχισαν τη σπορά. Όμως η γη είναι ξερή και τα χωράφια θα πρέπει να ποτιστούν, ενόσω το νερό λιγοστεύει.

«Η κατάσταση είναι χειρότερη από πέρυσι, όταν χάσαμε 6 δισεκατομμύρια ευρώ σε έσοδα λόγω της ξηρασίας», λέει ο Ετόρε Πραντίνι, πρόεδρος της ένωσης αγροτών Coldiretti.

Η μια όλο και πιο άνυδρη Ευρώπη;

Μικρή ανάσα ελπίδας αποτελούν οι προβλέψεις των μετεωρολόγων για βροχές στον ιταλικό βορρά και χιόνια στις Άλπεις τις επόμενες ημέρες.

Όμως αυτό, παρατηρεί ο Πάσκουι, τείνει -λόγω της κλιματικής αλλαγής- να γίνει η εξαίρεση, και όχι ο κανόνας.

Η προοπτική αυτή δεν περιορίζεται ασφαλώς στον βορρά της Ιταλίας.

Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή υπηρεσία Copernicus, ο φετινός Ιανουάριος ήταν ο τρίτος θερμότερος που έχει καταγραφεί σε όλη την Ευρώπη.

Ο Φεβρουάριος δεν φαίνεται να είναι καλύτερος, κυρίως στη Γαλλία.

Η μετεωρολογική υπηρεσία της χώρας ανακοίνωσε την Τρίτη ρεκόρ ξηρασίας 31 ημερών, χωρίς σημαντικές βροχοπτώσεις.

Για την ακρίβεια, οι τελευταίες είναι λιγότερο από ένα χιλιοστό ημερησίως από τις 21 Ιανουαρίου.

Ως εκ τούτου η Γαλλία βιώνει τον ξηρότερο χειμώνα της από το 1959, από τότε που τηρούνται σχετικά αρχεία.

Ήδη στο διαμέρισμα της Μπους-ντι-Ρον στα νοτιοανατολικά, στην Προβηγκία, έχουν τεθεί σε συναγερμό σε 17 κοινότητες λόγω ξηρασίας.

Τόσο, ώστε να έχουν επιβληθεί από τώρα περιορισμοί στη χρήση νερού.

Έχει μπει «κόφτης» στο πότισμα και στην άρδευση σε 87 δήμους -κάτι που συνήθως συμβαίνει μόνο το καλοκαίρι.

Τα μέτρα αναμένεται, δε, να επεκταθούν και σε άλλες περιοχές από τον Μάρτιο.

Οι βροχοπτώσεις για τους επόμενους τρεις μήνες αναμένονται λοιπόν λίγο πολύ ως «μάνα εξ ουρανού», ενόψει της ανοιξιάτικης καλλιεργητικής περιόδου και εν μέσω προβλέψεων για σημαντική πτώση της στάθμης των υδάτων σε ποταμούς, κατά συνέπεια και της παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας.

Στο μεσοδιάστημα, η χιονοκάλυψη στα Πυρηναία και στις γαλλικές Άλπεις ήταν επίσης αρκετά χαμηλότερη από το κανονικό.

Και δη σε μια περίοδο που θεωρείται κρίσιμη για την αναπλήρωση των υπόγειων υδάτων.