Πέραν της μνήμης

Το πλήθος αναφορών στη δημόσια σφαίρα με αφορμή τη συμπλήρωση 50 ετών από την κατάληψη της Νομικής, που σηματοδότησε την έναρξη της χρονιάς των μεγάλων φοιτητικών αντιδικτατορικών αγώνων που αποκορύφωμα είχε την κατάληψη του Πολυτεχνείου και την αιματηρή καταστολή της, ήρθε να υπενθυμίσει την ιδιαίτερη σημασία των φοιτητικών κινητοποιήσεων και του πανεπιστημιακού χώρου όχι απλώς στον αντιδικτατορικό αγώνα αλλά και συνολικά στην ιστορία των κοινωνικών κινημάτων και των δημοκρατικών αγώνων στον τόπο μας.

Η υπογράμμιση αυτή μπορεί να φαντάζει κοινότοπη ή ακόμη και περιττή, αφού αυτά τα γεγονότα έχουν – και ορθά – συμπεριληφθεί ακόμη και σε αυτό που λέμε «επίσημο αφήγημα» (στην περίπτωση του Πολυτεχνείου και στο «εορτολόγιο»). Ομως, διατηρεί την αξία του σε μια περίοδο όπου οι κινητοποιήσεις εντός των πανεπιστημίων αντιμετωπίζονται ως περίπου μορφή παραβατικότητας. Αρκεί να αναλογιστούμε πόσο έχει δαιμονοποιηθεί σε επίπεδο ρητορικής, αλλά και στοχοποιηθεί σε θεσμικό επίπεδο, η ίδια η μορφή πάλης που σφράγισε την ιστορική μας μνήμη, δηλαδή η κατάληψη, με ρητή συμπερίληψη της «παρεμπόδισης της εύρυθμης λειτουργίας του ΑΕΙ» στα πειθαρχικά παραπτώματα. Γνωρίζω τον αντίλογο ότι οι εποχές έχουν αλλάξει, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν πάψει να προκύπτουν λόγοι για τους οποίους κοινωνικά κομμάτια θέλουν να διαμαρτυρηθούν. Και η διαμαρτυρία πάντοτε συνεπάγεται κάποια διακοπή της «εύρυθμης λειτουργίας» (ας αναλογιστούμε την απεργία, ή την ίδια την κατάληψη του οδοστρώματος από μια διαδήλωση).

Ο κίνδυνος σήμερα είναι ακριβώς να θεωρηθεί ότι το θεμιτό και αναγκαίο για το πανεπιστήμιο είναι να πάψει το πανεπιστήμιο να είναι χώρος από τον οποίο ξεκινούν μεγάλοι αγώνες και κοινωνικά κινήματα. Μια τέτοια εξέλιξη όχι μόνο δεν θα κάνει το πανεπιστήμιο πιο «εύρυθμο» ή «αποτελεσματικό», αλλά θα υπονομεύσει τον ίδιο τον μορφωτικό ρόλο που έχει και που συμπεριλαμβάνει τη λειτουργία του ως «εργαστηριού δημοκρατίας» στην πράξη, ως χώρου όπου γίνονται μεγάλες συζητήσεις αλλά και από όπου ξεκινούν μεγάλοι αγώνες.