Μόλις μέσα στις τελευταίες δύο εβδομάδες, παραμονές της συμπλήρωσης ενός χρόνου από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, οι εξελίξεις στη γειτονική της και οικονομικο-κοινωνικά ασταθή Μολδαβία άρχισαν ξαφνικά να πυκνώνουν.

Εν μέσω εκτόξευσης του ενεργειακού κόστους, καλπάζοντος πληθωρισμού και πολύμηνων αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, η φιλοδυτική κυβέρνηση παραιτήθηκε 18 μήνες μετά την εκλογή της, υπό το βάρος των «πολλαπλών κρίσεων που προκλήθηκαν από τη ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία» όπως ανακοινώθηκε.

Η δε Μολδαβή πρόεδρος, Μάγια Σάντου κατήγγειλε -εν χορώ με τον Ουκρανό ομόλογό της, Βολοντίμιρ Ζελένσκι- σχέδιο της Ρωσίας για πραξικόπημα στη χώρα της.

Στόχος, ανέφερε η Σάντου, ήταν η «ανατροπή της συνταγματικής τάξης, με αλλαγή της νόμιμης κυβέρνησης σε μια παράνομη, ελεγχόμενη από τη Ρωσική Ομοσπονδία, προκειμένου για να σταματήσει τη διαδικασία ένταξης στην ΕΕ».

Έκτοτε, η Μολδαβία έκλεισε αρκετές φορές τον εναέριο χώρο της,  επικαλούμενη ύποπτες κινήσεις.

Αυτή τη Δευτέρα, μιλώντας στη γερμανική εφημερίδα Die Welt, ο Ζελένσκι υποστήριξε ότι οι ουκρανικές υπηρεσίες έχουν πληροφορίες για σχέδια της Μόσχας περί κατάληψης του αεροδριομίου στο Κισινάου (KIV), την πρωτεύουσα της Μολδαβίας,  ως προγεφύρωμα για το άνοιγμα ενός νέου μετώπου στη δυτική Ουκρανία.

«Υπάρχουν πολλά σενάρια αποσταθεροποίησης… συμπεριλαμβανομένου αυτού», ανέφερε ο νεοδιορισθείς πρωθυπουργός της Μολδαβίας, Ντορίν Ρετσάν, μέχρι πρότινος Γραμματέας του Ανώτατου Συμβουλίου Ασφαλείας της χώρας.

Στις πρώτες δηλώσεις του αφότου ανέλαβε επίσημα το αξίωμα, την περασμένη εβδομάδα, είχε δεσμευτεί να στηρίξει την παραπαίουσα εθνική οικονομία, να ενισχύσει την άμυνα και να συνεχίσει την φιλοευρωπαϊκή πορεία της χώρας.

Ζήτησε επίσης την αποστρατιωτικοποίηση της Υπερδνειστερίας: μιας αποσχισθείσας στενής λωρίδας γης δίπλα στην Ουκρανία, που από το 1992 αποτελεί ζώνη «παγωμένης διένεξης» με την παρουσία άνω των 1.000 Ρώσων στρατιωτών εδάφη της, επισήμως ως «ειρηνευτικής δύναμης».

Η Μόσχα απέρριψε τα περί σχεδίου πραξικοπήματος. Το δε ρωσικό υπουργείο Άμυνας υποστήριξε την Πέμπτη ότι το Κίεβο ετοιμάζει προβοκάτσια στην Υπερδνειστερία. Η Μολδαβία έσπευσε να το διαψεύσει.

Σκηνικό έντασης

Μέσα σε αυτό το εκρηκτικό κλίμα, γεωπολιτικά αλλά και οικονομικά (ο πληθωρισμός στη Μολδαβία καλπάζει με 27,3%, με ώθηση την ενεργειακή εξάρτηση της χώρας από το κατεστραμμένο πια ηλεκτρικό δίκτυο της Ουκρανίας, καθώς και από το φυσικό αέριο της Ρωσίας, που έχει μειώσει από πέρυσι τη ροή στο μισό), το αντιπολιτευόμενο φιλορωσικό κόμμα Sor οργάνωσε την περασμένη Κυριακή νέα μεγάλη αντικυβερνητική διαδήλωση στο Κισινάου.

Οι περισσότεροι διαδηλωτές -γράφει σε ανταπόκρισή του το BBC– ταξίδεψαν στην πρωτεύουσα με λεωφορεία, με τα έξοδα καλυμμένα  από το Sor, ηγέτης του οποίου συνεχίζει να είναι ο ισραηλινής καταγωγής φυγάς ολιγάρχης Ιλάν Σορ.

Καταδικασθείς για τραπεζική απάτη ύψους 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων, διέφυγε από τη Μολδαβία το 2019. Σήμερα βρίσκεται στο Ισραήλ.

Από τον περασμένο Οκτώβριο, ο ίδιος και το κόμμα του μπήκαν στη λίστα των κυρώσεων των ΗΠΑ και της Βρετανίας, ως «Δούρειος Ίππος» της Ρωσίας στη Μολδαβία.

Τον Νοέμβριο, η κυβέρνηση της Μολδαβίας ζήτησε από το Συνταγματικό Δικαστήριο να κινήσει διαδικασίες για την απαγόρευση του Sor, που σήμερα έχει έξι βουλευτές.

Μόλις την περασμένη εβδομάδα η ΜΚΟ Reset με έδρα το Λονδίνο κατήγγειλε εκστρατεία παραπληροφόρησης του Ιλάν Σορ στη Μολδαβία μέσω Facebook, καλώντας σε εξέγερση κατά της φιλοδυτικής κυβέρνησης.

Μιλώντας στο BBC η γενική γραμματέας του Sor, Μαρίνα Τάουμπερ -που ηγήθηκε της διαδήλωσης έξω από το κοινοβούλιο- υποστήριξε ότι το κόμμα της δεν είναι αντίθετο στην ΕΕ και ότι θέλει καλές σχέσεις με όλες τις πλευρές.

«Υπάρχουν ωστόσο έτεροι στο κόμμα», παρατηρεί το βρετανικό δίκτυο, «που παραδέχονται ότι θα καλωσόριζαν μια ρωσική παρέμβαση»…

Ο «γρίφος» του Κρεμλίνου

Τα ερωτήματα άρχισαν και πάλι να πληθαίνουν μετά την απόφαση του Ρώσου προέδρου Πούτιν να ανακλέσει, αυτή την Τρίτη, ένα διάταγμα του 2012 που αφορά άμεσα το Κισινάου.

Δέσμευε τη Μόσχα στην αναζήτηση τρόπων επίλυσης του θέματος «καθορισμού του ειδικού καθεστώτος της Υπερδνειστερίας με βάση τον σεβασμό της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας και του ουδέτερου καθεστώτος της Δημοκρατίας της Μολδαβίας».

Έκτοτε βέβαια άλλαξαν πολλά…

Η απόφαση ανάκλησης του διατάγματος ελήφθη προς «διασφάλιση των εθνικών συμφερόντων της Ρωσίας, σε σχέση με τις βαθιές αλλαγές στις διεθνείς σχέσεις», αναφέρεται στον ιστότοπο του Κρεμλίνου.

Το υπουργείο Εξωτερικών της Μολδαβίας αρκέστηκε προσώρας να δηλώσει ότι θα μελετήσει «προσεκτικά» το έγγραφο.

Είχε προηγηθεί μόλις ένα 24ωρο νωρίτερα σαφής προειδοποίηση της Μόσχας ότι «οι σχέσεις μας με τη Μολδαβία είναι ήδη πολύ τεταμένες», με τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, να κατηγορεί την ηγεσία του Κισινάου για «αντιρωσική υστερία».

Εν αναμονή μιας νέας ευρείας ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία, αναλυτές ανασύρουν τώρα από τα «συρτάρια» σενάρια για πιθανά σχέδια του Κρεμλίνου να καταλάβει όλο τον ουκρανικό νότο και να δημιουργήσει μια ενιαία χερσαία ζώνη με την παρακείμενη Υπερδνειστερία.

Ανάλογοι φόβοι είχαν εκφραστεί και κατά τους πρώτους μήνες της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.

Κατά τον αρχηγό των μυστικών υπηρεσιών, Αλεξάντρου Μουστεάτα, αυτοί τώρα αναβιώνουν. Έχει προειδοποιήσει από τον περασμένο Δεκέμβριο για «πολύ υψηλό» κίνδυνο νέας ρωσικής επίθεσης προς τα ανατολικά της χώρας του εντός του 2023.

Στην παρούσα φάση ωστόσο ο υπουργός Εξωτερικών της Μολδαβίας, Νίκου Ποπέσκου, υποβαθμίζει τη ρωσική απειλή για τη χώρα του.

«Δεν βλέπουμε τον κίνδυνο στρατιωτικών σεναρίων στο εγγύς μέλλον στα σύνορα με τη Μολδαβία», είπε στους Financial Times.

Τόνισε πάντως ότι υφίσταται απειλή για «υβριδικές ενέργειες υπονόμευσης» της χώρας.

Στον αντίποδα, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ κατηγόρησε τη Δύση για νέο «αντιρωσικό σχέδιο», με τη Μολδαβία «στο ρόλο της επόμενης Ουκρανίας».

Με το βλέμμα στη Δύση

Συνορεύοντας δυτικά με την Ρουμανία -χώρα μέλος του ΝΑΤΟ- και ανατολικά με την εμπόλεμη Ουκρανία, η Μολδαβία είναι ένα από τα φτωχότερα κράτη της Ευρώπης.

Αν και υπό την προεδρία της Μάγια Σάντου έχει ισχυρή στήριξη από την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες, δεν είναι μέλος ούτε του ΝΑΤΟ (είναι συνταγματικά δεσμευμένη σε ουδετερότητα, αν και αυτό μπορεί να αλλάξει), ούτε της ΕΕ.

Από το περασμένο καλοκαίρι πήρε καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μαζί με την Ουκρανία.

Θα απαιτηθεί ωστόσο πολύς χρόνος και μεταρρυθμίσεις για αμφότερες μέχρι η προοπτική αυτή να ευοδωθεί.

«Τώρα υπάρχει μια σοβαρή συζήτηση… για την ικανότητά μας να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας, αν μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας ή αν πρέπει να είμαστε μέρος μιας μεγαλύτερης συμμαχίας», είχε δηλώσει προ μηνός η Σάντου στον ιστότοπο Politico, αποφεύγοντας κάθε ευθεία αναφορά στο ΝΑΤΟ.

Παρ’ όλα αυτά, η Μολδαβία συνεργάζεται ήδη με τη Βορειοατλαντική Συμμαχία και συμμετέχει εδώ και χρόνια με στρατεύματα στην δύναμη KFOR στο Κόσοβο.

Το τελευταίο διάστημα, Μολδαβοί αξιωματούχοι απευθύνουν έκκληση στη Δύση για περαιτέρω βοήθεια.

«Bασική προτεραιότητα για εμάς είναι να κάνουμε τον εναέριο χώρο μας και την κοινωνία μας πιο ασφαλή με την πρόσβαση σε εξοπλισμό εναέριας επιτήρησης και εξοπλισμό αεράμυνας», διεμήνυσε – σύμφωνα με το πρακτοείο AFP– o υπουργός Εξωτερικών Νίκου Ποπέσκου, ο οποίος συμμετείχε στη σύνοδο των ΥΠΕΞ της ΕΕ τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες.

Προέτρεψε τους «27» να επιβάλλουν επίσης κυρώσεις κατά φιλορώσων Μολδαβών ολιγαρχών και τη Δύση εν γένει στην αποστολή όπλων στις ουκρανικές δυνάμεις, καθώς «υπερασπιζόταν και τη Μολδαβία».

Στήριξη και… συμπάθεια

Η ΕΕ έχει εγκρίνει από το 2022 τη χορήγηση 150 εκατομμυρίων ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια στη Μολδαβία, η εκταμίευση των οποίων θα γίνει μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.

Έχει επίσης υποσχεθεί αμυντική στρατιωτική βοήθεια, όπως drones, καθώς και στον τομέα της κυβερνοασφάλειας.

Η Γερμανία έχει ήδη στείλει τα πρώτα από τα συνολικά 19 τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού Piranha-3H, βάσει διμερούς συμφωνίας.

Στα μέσα Φεβρουαρίου, οι υπουργοί Άμυνας του ΝΑΤΟ συμφώνησαν επίσης να ενισχύσουν την υποστήριξη των αμυντικών ικανοτήτων της Μολδαβίας.

Σε συνάντηση δε που είχαν την Τρίτη, στην Πολωνία, ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάιντεν διαβεβαίωσε τη Μάγια Σάντου για την «ακλόνητη υποστήριξη των ΗΠΑ στην κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Μολδαβίας».

Ο αμυντικός προϋπολογισμός της φτωχής χώρας εν τω μεταξύ φέτος θα εκτιναχθεί κατά 68% σε σύγκριση με το 2022, αναφέρει ο Economist.

Το ποσό είναι ακόμα μικρό, επισημαίνει: περίπου 75 εκατομμύρια ευρώ ή 0,55% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τον υπουργείο Άμυνας της Μολδαβίας.

«Όμως η διάθεση πόρων για την ενίσχυση των αδύναμων αμυντικών δυνατοτήτων της Μολδαβίας θεωρείται αμφιλεγόμενη», παρατηρεί το δημοσίευμα, «την ώρα που το κόστος ζωής είναι το κύριο μέλημα των περισσότερων κατοίκων».

Headlines