Αναμενόμενα, η Ρωσία ισχυρίζεται ότι κερδίζει τον πόλεμο με βάση τα σχέδιά της, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες λένε ότι η Ουκρανία βαδίζει προς μια αναπάντεχη νίκη, χάρη στη σταθερή αντίστασή της και την υποστήριξη της Δύσης (στη φωτογραφία, του AP/Emilio Morenatti, επάνω, η Natali Sevriukova θρηνεί μπροστά στο κατεστραμμένο από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς σπίτι της).

Δεν εμπνέουν εμπιστοσύνη

Εκ πρώτης όψεως, η αυταρχική Ρωσία δεν μπορεί να γίνει πιστευτή για τα γεγονότα, πόσο μάλλον για την αλήθεια του πολέμου, ενώ η φιλελεύθερη Δύση εμπνέει μεγαλύτερη αξιοπιστία καθώς επιτρέπει μια ελεύθερη και ανεξάρτητη έρευνα.

Αλλά στην πραγματικότητα, όπως είπε ο κινέζος στρατηγός Sun Tzu, «όλοι οι πόλεμοι βασίζονται στην εξαπάτηση» γράφει σε άρθρο του στο Al Jazeera, ο πολιτικός αναλυτής Marwan Bishara.

Καμία πλευρά δεν θα μπορούσε ή δεν θα έπρεπε να εμπνέει εμπιστοσύνη στην απόπειρα διαφανούς κάλυψης των γεγονότων, επειδή και οι δύο συμμετέχουν πλήρως στον ψυχολογικό πόλεμο, που είναι το κλειδί για τη νίκη του συνολικού πολέμου στην Ουκρανία.

Ουσιαστικά, και οι δύο πλευρές προπαγανδίζουν τα δικά τους επιλεκτικά γεγονότα και μύθους, ενώ λογοκρίνουν τις αντίθετες απόψεις, καθώς η καθεμία πρέπει να προβάλλει μία εμφανή πρόοδο για να δικαιολογεί μεγάλες θυσίες σε αίμα ή σε χρήματα.


Βλέπουν το σπίτι τους στην Μπαχμούτ να καίγεται (φωτογραφία AP/Libkos)

Και οι δύο πλευρές πρέπει να επιδεικνύουν το προβάδισμά τους προκειμένου να ενισχύσουν την αποφασιστικότητα του κοινού πίσω από τους στόχους τους, οι οποίοι μέχρι στιγμής έχουν αποκλείσει κάθε σοβαρή προσπάθεια προς μια διπλωματική λύση.

Οι επιδιώξεις

Η Ρωσία ελπίζει να καταρρακώσει το ηθικό της ουκρανικής αντίστασης και να ξεφουσκώσει την ευρωπαϊκή υποστήριξη για έναν πόλεμο που δεν μπορεί να κερδηθεί, ενώ οι ΗΠΑ θέλουν να υποστηρίξουν τον ουκρανικό και ευρωπαϊκό ενθουσιασμό για έναν νικηφόρο πόλεμο, ακόμα κι αν ιδιωτικά οι αμερικανοί αξιωματούχοι αμφιβάλλουν ότι η Ουκρανία θα μπορούσε ν’ ανακτήσει όλα τα κατεχόμενα εδάφη.

Ενώ τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης έχουν ελάχιστη ή καμία διαφορετική επιλογή από το να παπαγαλίζουν την επίσημη γραμμή, τα δυτικά μέσα ενημέρωσης διαθέτουν μια ποικιλία, αλλά επιλέγουν να εμπιστεύονται τις ενημερώσεις και τις εκθέσεις του ΝΑΤΟ και του Πενταγώνου, ανεξάρτητα από τις προθέσεις τους.

Πάρτε για παράδειγμα τη δήλωση ενός ανώνυμου (γιατί ανώνυμος;) ανώτερου αξιωματούχου του Πενταγώνου ότι «Η Ρωσία έχει δεσμεύσει σχεδόν το 85% του στρατού της στον πόλεμο στην Ουκρανία» και «έχει αφαιρέσει τη στρατιωτική κάλυψη από άλλες περιοχές στα σύνορά της και σ’ όλο τον κόσμο» ή ότι «ακόμα δεν έχει καταλάβει πώς να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τα συνδυασμένα όπλα», όπως επίσης «έχει εκατοντάδες θύματα την ημέρα» καθώς και ότι μεταξύ των νεκρών ρώσων στρατιωτικών βρίσκονται «χιλιάδες» υπολοχαγοί και λοχαγοί, «εκατοντάδες» συνταγματάρχες και «πολλοί» στρατηγοί.

Τώρα δεν έχω ιδέα εάν οποιοσδήποτε από αυτούς ή άλλους τέτοιους ισχυρισμούς είναι αληθινός, και ούτε υποψιάζομαι ότι οι αξιωματούχοι τούς προπαγανδίζουν και οι δημοσιογράφοι τούς διαδίδουν.

Επιλεκτική μνήμη

Αλλά υπάρχουν εκεί έξω αυτοί οι ισχυρισμοί, διαμορφώνοντας τις απόψεις του κοινού, των ελίτ και των ειδικών, οι περισσότεροι από τους οποίους πιστεύουν ότι η Ουκρανία είναι σε θέση να προκαλέσει κάποιου είδους ανατροπή, αν όχι μια καθαρή νίκη εναντίον τού σε μεγάλο βαθμό ισχυρότερου γείτονά της.

Αλλά τα δυτικά και ειδικά τα αγγλοαμερικανικά μέσα ενημέρωσης φαίνεται να υποφέρουν από βραχεία, ή θα έπρεπε να πω επιλεκτική μνήμη όταν παίρνουν την επίσημη γραμμή τοις μετρητοίς, σαν να μην έχει καμία σχέση η επίσημη εξαπάτηση κατά τους προηγούμενους πολέμους στο Αφγανιστάν, το Ιράκ ή το Βιετνάμ με την κάλυψη του σημερινού πολέμου στην Ουκρανία.


Ουκρανοί στρατιώτες βοηθούν οικογένεια να εγκαταλείψει το χωριό της (Emilio Morenatti/AP)

Το 2019, η εφημερίδα Washington Post αποκάλυψε ότι ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ απέφυγαν να πουν την αλήθεια για τον πόλεμο στο Αφγανιστάν καθ’ όλη τη διάρκεια της 18χρονης εκστρατείας, κάνοντας ρόδινες δηλώσεις που γνώριζαν ότι ήταν ψευδείς και κρύβοντας αδιάψευστα στοιχεία ότι ο πόλεμος δεν μπορούσε να κερδηθεί. Μ’ άλλα λόγια, έλεγαν ψέματα.

Ομως τα μέσα ενημέρωσης, οι δεξαμενές σκέψης και οι ειδήμονες με επιρροή συνέχισαν να βασίζονται σ’ αυτούς τους «αξιωματούχους», ακόμη και αφού αποκαλύφθηκε ότι έχουν επίσης πει ψέματα για έναν άλλο πόλεμο – τον πόλεμο στο Ιράκ, ο οποίος επίσης εξαπολύθηκε με ψευδή προσχήματα και κατασκευασμένα στοιχεία.

Τα «Εγγραφα του Πενταγώνου»

Η επίσημη εξαπάτηση ήταν ακόμη χειρότερη κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Για παράδειγμα, τα «Εγγραφα του Πενταγώνου» που δημοσιεύθηκαν πριν περίπου μισό αιώνα, αποκάλυψαν ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ ήταν ένοχη για μια τεράστια συγκάλυψη σχετικά με τις τρομερές απώλειες στον πόλεμο του Βιετνάμ, που οδήγησε στον θάνατο 55.000 Αμερικανούς και περισσότερους από ένα εκατομμύριο Βιετναμέζους.

Η όποια προσδοκία για τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης καθώς και η εμπιστοσύνη του κοινού στην άποψη της κυβέρνησης για τους πολέμους «μειώθηκε για πάντα», αποδείχθηκε πρόωρη, καθώς τα επίσημα ψέματα για τους «βρώμικους πολέμους» στην Ασία και την Κεντρική Αμερική συνέχισαν ν’ αναφέρονται ευρέως ως γεγονότα.

Ακόμη και σήμερα, καθώς η Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων των ΗΠΑ αναπτύσσει κρυφά ειδικές δυνάμεις σ’ όλη την Αφρική για να πολεμήσει «σκιώδεις συγκρούσεις», διακηρύσσουν κατάφωρα τον «ελεύθερο και διαφανή Τύπο». Δεν ξέρει κανείς αν πρέπει να γελάσει ή να κλάψει.

Δεν αποτελεί λοιπόν έκπληξη το γεγονός ότι, είτε απολυταρχίες είτε δημοκρατίες, λένε ψέματα για τους πολέμους για λόγους τακτικής ή στρατηγικής. Στην πραγματικότητα, υπάρχει ένα φανταχτερό όνομα γι’ αυτό – στρατήγημα, που σημαίνει να στέλνεις σκόπιμα αναληθή σινιάλα για ν’ αναστατώσεις τον εχθρό ενώ καθησυχάζεις τη δική σου πλευρά.

Σαν να ήταν συνεργός στον πόλεμο

Αυτό που σοκάρει είναι πώς ο «ελεύθερος Τύπος» στον «ελεύθερο κόσμο», ο οποίος προς τιμήν του βοήθησε στην αποκάλυψη μεγάλου μέρους της επίσημης εξαπάτησης στο παρελθόν, όπως στα «Εγγραφα του Πενταγώνου» και στα «Αφγανικά Εγγραφα», επιμένει να επαναλαμβάνει και να ενισχύει την επίσημη γραμμή σαν να ήταν συνεργός στον πόλεμο.

Βλέποντας δημοσιογράφους και ειδικούς σε έγκριτα αμερικανικά και βρετανικά περιοδικά να εξαντλούν τα συνώνυμα του φασίστα, του σατανικού και του επικίνδυνου για να περιγράψουν τον Πούτιν της Ρωσίας, μ’ ελάχιστη ή καθόλου προσπάθεια ισορροπίας ή αντικειμενικότητας, τείνει κανείς να πιστέψει ότι τα δυτικά μέσα ενημέρωσης έχουν στρατολογηθεί σε μεγάλο βαθμό στη σταυροφορία του ΝΑΤΟ μέχρι την τελική νίκη απέναντι στη Ρωσία.


Θρήνος και για την 78χρονηValentina Bondarenko μπροστά στη βομβαρδισμένη περιουσία της (φωτογραφία AP/Leo Correa)

Τι σημαίνει όμως εδώ η «νίκη»: απελευθέρωση όλης της Ουκρανίας; Ή αποδυνάμωση της Ρωσίας στον βαθμό που δεν απειλεί πλέον άλλες ευρωπαϊκές χώρες;

Η διαφορά δεν μπορεί να εκτιμηθεί γιατί ο απώτερος στόχος του ΝΑΤΟ είναι να νικήσει τη Ρωσία και ν’ αποτρέψει την Κίνα από το ν’ ακολουθήσει τα βήματά της, ανεξάρτητα από το τίμημα για την Ουκρανία.

Γι’ αυτό και οι δύο πλευρές παραμένουν αδιάλλακτες και συνεχίζουν τον αγώνα ανεξάρτητα από το κόστος. Η Ρωσία ελπίζει ότι ο χρόνος θ’ αναγκάσει μια αποδυναμωμένη Ουκρανία και μια ταλαντευόμενη Ευρώπη ν’ αναθαρρήσουν πρώτα και τελικά να υποχωρήσουν.

Θα μπορέσει για άλλα έξι χρόνια;

Και οι ΗΠΑ επιδιώκουν να συνεχίσουν τον πόλεμο οι Ουκρανοί ανεξάρτητα από το αν μια «νίκη» είναι εφικτή, εφόσον ο πόλεμος εξουθενώνει τον στρατό της Ρωσίας και αποδυναμώνει την οικονομία της. Στοιχηματίζουν ότι η Ρωσία του Πούτιν θα ραγίσει στην Ουκρανία, όπως η Σοβιετική Ενωση κατέρρευσε μετά από έναν δεκαετή πόλεμο ενάντια στην ένοπλη εξέγερση που υποστηρίχθηκε από τις ΗΠΑ στο Αφγανιστάν.

Αλλά και πάλι, η Ουκρανία δεν είναι Αφγανιστάν, με κανέναν συναφή τρόπο, και η Ρωσία δεν τη βλέπει ως ένα αναλώσιμο γεωπολιτικό περιουσιακό στοιχείο.

Ετσι, ακόμη κι αν η Ουκρανία κατάφερε στην πραγματικότητα μια αιφνιδιαστική ανατροπή κατά των ρωσικών δυνάμεων εισβολής και ανάγκασε τη Μόσχα σ’ έναν απροσδόκητο πόλεμο φθοράς, δεν είναι βέβαιο ότι θα μπορούσε να συνεχίσει την αντεπίθεσή της για άλλους έξι μήνες, πόσο μάλλον για άλλα έξι χρόνια. Η μάχη για τη Χερσώνα μπορεί να έδωσε ένα σαφέστερο μήνυμα για το πού πηγαίνουν τα πράγματα.

Ομως, όσο η δυτική στρατιωτική υποστήριξη παραμένει ισχυρή αλλά αμυντική στη φύση της, ώστε να μην διακινδυνεύσει μια πυρηνική σύγκρουση με τη Ρωσία, να περιμένετε ότι ο καταστροφικός πόλεμος φθοράς θα συνεχιστεί μεσοπρόθεσμα ή θα φτάσει στην καλύτερη περίπτωση σ’ ένα τεταμένο αδιέξοδο, και όχι σε οποιαδήποτε μορφή καθοριστικής νίκης για κάθε πλευρά. Μίλησε κανείς για διπλωματία;

Headlines