Αρθρο-φωτιά στις ΗΠΑ για τον Ερντογάν: Η Τουρκία πρέπει να λογοδοτήσει, όχι μόνο να βοηθηθεί

Η Τουρκία θ’ απαιτήσει δισεκατομμύρια δολάρια σε ξένη βοήθεια για να καθαρίσει τα συντρίμμια και ν’ ανοικοδομηθεί από τον πρόσφατο σεισμό (στη φωτογραφία του AP/Khalil Hamra από την Αττάλεια, επάνω, κορίτσι κλαίει δίπλα στα ερείπια).

Να μην κλαπούν τα λεφτά τους

Αν και περισσότερα από 40.000 θύματα χρειάζονται μια γενναιόδωρη χείρα βοηθείας, αυτή θα πρέπει να παρακολουθείται για να διασφαλιστεί ότι τα κεφάλαια δαπανώνται για τον σκοπό που προορίζονται.

Η παροχή βοήθειας μέσω διεθνών ΜΚΟ θα ενίσχυε την ακεραιότητα της ξένης βοήθειας, γράφει ο David L. Phillips* σε άρθρο του στο The National Interest, με τον τίτλο «Η Τουρκία πρέπει να λογοδοτήσει, όχι μόνο να βοηθηθεί».

Οι δωρητές πρέπει να προσέχουν να μην κλαπούν τα χρήματά τους από την ανίκανη, ανάλγητη και διεφθαρμένη κυβέρνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Παρά το γεγονός ότι υιοθετήθηκαν αυστηρά κατασκευαστικά πρότυπα μετά τον τελευταίο σεισμό του 1999, ο Ερντογάν εφάρμοσε σαρωτικές εξαιρέσεις, φοβούμενος ότι αυτά τα πρότυπα θα αποθάρρυναν τον κατασκευαστικό τομέα και θα περιόριζαν την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Σύμφωνα με τουρκικά πρακτορεία, σε μια πληθώρα εργολάβων που διατηρούσαν δεσμούς με την κυβέρνηση χορηγήθηκε αμνηστία. Το ισοπεδωμένο τοπίο στην Αττάλεια, το επίκεντρο του σεισμού, είναι το αποτέλεσμα της άστοχης πολιτικής αμνηστιών του Ερντογάν.

Κοινή πρακτική το λάδωμα

Οι διεφθαρμένες επιχειρηματικές πρακτικές είναι ευρέως διαδεδομένες στην Τουρκία. Η κυβέρνηση του Ερντογάν ανέθεσε έργα υποδομής, που χρηματοδοτούνταν από την κυβέρνηση, σε φίλους, οι οποίοι έκαναν τσιγγουνιές στις προδιαγραφές ασφάλειας και περιβάλλοντος, γεγονός που συνέβαλε στον υψηλό αριθμό νεκρών στην Αττάλεια.

Φωτογραφία του AP/Khalil Hamra

Αν και η κυβέρνηση εισέπραξε μεγάλα ποσά μέσω ενός φόρου για τους σεισμούς που είχε επιβληθεί για να χτιστούν ισχυρότερα κτίρια, τα χρήματα μπήκαν στις τσέπες διεφθαρμένων αξιωματούχων. Είναι κοινή πρακτική στην Τουρκία οι επιχειρήσεις να λαδώνουν την κυβέρνηση με αντάλλαγμα προσοδοφόρες συμβάσεις.

Η Τουρκία διερευνά αυτήν τη στιγμή περίπου 400 εργολάβους και έχει συλλάβει 120. Πρόκειται για τους αποδιοπομπαίους τράγους σε μια προσπάθεια συγκάλυψης προκειμένου να μετατεθούν οι ευθύνες από τις κατασκευαστικές εταιρείες.

Η έρευνα επικεντρώνεται σε «μικρά ψάρια» αντί για τις μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες που διατηρούν δεσμούς με την κυβέρνηση. Ενας από τους μεγαλύτερους παραβάτες, για παράδειγμα, είναι η Cengiz Holdings, μια μεγάλη κατασκευαστική εταιρεία που διευθύνεται από έναν τούρκο ολιγάρχη, στενό φίλο του Ερντογάν.

Η Cengiz Holdings έλαβε 42,1 δισεκατομμύρια δολάρια από κυβερνητικές συμβάσεις από τότε που το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν ανέλαβε την εξουσία το 2002. Συνεισέφερε, επίσης, 160 εκατομμύρια δολάρια στο AKP.

Πολιτικά παιχνίδια με τους σεισμόπληκτους

Οι καταστροφικές συνέπειες του σεισμού της Αττάλειας επιδεινώθηκαν από την έλλειψη ετοιμότητας της κυβέρνησης. Τα σωστικά συνεργεία άργησαν να φτάσουν στις σεισμόπληκτες περιοχές. Οταν έφτασαν, τους έλειπε ο κατάλληλος εξοπλισμός για τον εντοπισμό και τη διάσωση των θυμάτων. Αν και η Αττάλεια βρίσκεται σε γνωστή σεισμογόνο ζώνη, η κυβέρνηση απέτυχε να προμηθεύσει σκηνές, κουβέρτες, τρόφιμα και νερό.

Η τουρκική κυβέρνηση παίζει πολιτικά παιχνίδια με την επιχείρηση ανακούφισης από τις συνέπειες των σεισμών. Αμέσως μετά την καταστροφή, χώρες έσπευσαν να στείλουν ομάδες διάσωσης. Ωστόσο, μόνο σε «φιλικές» επέτρεψαν να βοηθήσουν.

Η Κύπρος πρόσφερε ομάδες διάσωσης στην Αττάλεια, αλλά η κυβέρνηση αρνήθηκε την προσφορά της. Η Αττάλεια βρίσκεται στην επαρχία Χατάι, όπου ζουν πολλοί πρόσφυγες από τη Συρία και μεγάλος κουρδικός πληθυσμός.

Σύροι και Κούρδοι βρέθηκαν στο τέλος της ουράς όταν επρόκειτο για επείγουσα βοήθεια. Η κυβέρνηση είναι απρόθυμη να βοηθήσει τους λεγόμενους αντιπολιτευόμενους που φέρονται να συμπαθούν το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), εναντίον του οποίου η Τουρκία διεξαγάγει μια εκστρατεία καταστολής από τη δεκαετία του 1990, που έχει προκαλέσει τουλάχιστον 40.000 θανάτους.

Κάθεται απέναντι από το γκρεμισμένο κτίριο όπου θάφτηκαν πέντε συγγενείς του (φωτογραφία AP)

Το PKK ανακοίνωσε μονομερή κατάπαυση του πυρός μέσα σε λίγες ώρες από τον πρώτο σεισμό. Δεν ήταν η πρώτη φορά που το PKK κατέθετε τα όπλα στο όνομα της κοινωνικής ομαλότητας.

Σχεδόν απούσα η κυβέρνηση

Ο Ερντογάν καυχιέται για το ισχυρό κράτος της Τουρκίας. Μπορεί να είναι ικανό να διεξάγει πόλεμο, αλλά στερείται σοβαρά της ικανότητας ν’ αντιμετωπίσει μια πολιτική έκτακτη ανάγκη. Οι ηθικοί Τούρκοι της τουρκικής κοινωνίας των πολιτών κινητοποιήθηκαν αμέσως και πρόσφεραν βοήθεια στα θύματα.

Ιατρικό προσωπικό συνέρρευσε στην Αττάλεια, και έστησε ιατρεία για να περιθάλψει τους σεισμόπληκτους. Αν και υπήρχε ελάχιστος συντονισμός με τις αρχές, αυτό δεν απέτρεψε τις προσπάθειές τους.

Βρίσκομαι σ’ επαφή με γιατρούς από ένα νοσοκομείο στην Αγκυρα που πήγαν στην Αττάλεια για να βοηθήσουν. Η ομάδα τους που αποτελείτο από δώδεκα άτομα βρήκε μια χαοτική επιχείρηση αρωγής, με την κυβέρνηση σχεδόν απούσα.

Ο ίδιος ο Ερντογάν επισκέφθηκε τους σεισμόπληκτους καθώς η οργή φούντωσε για την ανεπαρκή απόδοση της κυβέρνησης. Συνοδευόταν από ένα σωρό ανθρώπους του Τύπου για να προβληθεί η επίσκεψή του.

Η εκτεταμένη παρουσία των μέσων ενημέρωσης έκανε το πέρασμά του να μοιάζει με διαφημιστικό τρικ, παρά με μια ειλικρινή προσπάθεια να παρηγορήσει τα θύματα. Η εικόνα της επίσκεψής του επιδείνωσε το πρόβλημα αξιοπιστίας της κυβέρνησής του.

Με πολυτελές παλτό

Ο Ερντογάν ήταν ντυμένος μ’ ένα παλτό πολυτελείας από κασμίρι που κοστίζει χιλιάδες δολάρια. Η εικόνα ενός κομψού Ερντογάν περιτριγυρισμένου από ανεπαρκώς ντυμένα θύματα απέτυχε. Εμφανίστηκε ως άσπλαχνος, ασχολούμενος περισσότερο με τις δημόσιες σχέσεις παρά με τα βάσανα των θυμάτων.

«Ο Ερντογάν ήταν ντυμένος μ’ ένα παλτό πολυτελείας από κασμίρι που κοστίζει χιλιάδες δολάρια» (φωτογραφία AP)

Ο σεισμός ενίσχυσε την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι έχει κλονιστεί η πίστη του τουρκικού λαού στον Ερντογάν. Το ΑΚΡ κρατάει ασφυκτικά την εξουσία για περισσότερες από δύο δεκαετίες.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Ερντογάν εδραίωσε την εξουσία εγκαθιδρύοντας εκτελεστική προεδρία, επεκτείνοντας την τυραννική εξουσία και καταχρώμενος ατιμώρητα τ’ ανθρώπινα δικαιώματα. Τα θύματα του σεισμού ανακαλύπτουν ότι έχουν κάτι κοινό με τα θύματα της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τον Ερντογάν.

Οι Τούρκοι έκλεισαν τα μάτια στην υπονόμευση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα, με αντάλλαγμα την ευημερία. Τώρα, ο χάρτινος πύργος του Ερντογάν έχει κλονιστεί από τον σεισμό της Αττάλειας. Η οικονομία και το νόμισμα της Τουρκίας έχουν καταρρεύσει.

Η φήμη της ως ισχυρού κράτους διαβρώνεται. Αξιωματούχοι του ΑΚΡ έχουν καταθέσει πρόταση αναβολής των εθνικών εκλογών που έχουν προγραμματιστεί για τον Μάιο του 2023. Ανησυχούν – δικαίως – ότι οι Τούρκοι ψηφοφόροι θα τιμωρήσουν το ΑΚΡ στην κάλπη. Η ώρα του απολογισμού για τον Ερντογάν πλησιάζει.

* Ο David L. Phillips είναι διευθυντής του προγράμματος για την οικοδόμηση της ειρήνης και τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Υπηρέτησε ως ανώτερος σύμβουλος και εμπειρογνώμονας Εξωτερικών Υποθέσεων στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεων Κλίντον, Μπους και Ομπάμα.