Επαναπροσδιορισμό των σχέσεων του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τη Δύση αλλά και με τη χώρα μας έφεραν οι καταστροφικοί σεισμοί, που έπληξαν την Τουρκία στις 6 Φεβρουαρίου, καθώς η ανθρωπιστική βοήθεια που απεστάλη άμεσα βελτίωσε την κατάσταση που είχε φτάσει στο ναδίρ μετά την πεισματική άρνηση της Άγκυρας να επικυρώσει την προσπάθεια ένταξης της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Αυτή η αλλαγή στάσης αναμένεται να επηρεάσει και τις εκλογές όταν γίνουν και σύμφωνα με  άρθρο του Σινάν Τζιντί στο «19FortyFive» με τίτλο «Will Erdogan Embrace the West?» σημειώνει πως οι σεισμοί ανέβαλαν μια κρίση, καθώς τις τελευταίες εβδομάδες, η Ουάσιγκτον έχει επιδείξει την αλληλεγγύη της με την Τουρκία, παρέχοντας βοήθεια και υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης σε ορισμένες από τις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο. Όμως η ηγεσία και των δύο χωρών γνωρίζει ότι σύντομα θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες.

Χωρίς να διαφαίνεται τέλος στον πόλεμο στην Ουκρανία, πρέπει να αντιμετωπιστεί η αντίδραση της Τουρκίας στην ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ.

Στις 2 Φεβρουαρίου, μια δικομματική ομάδα 27 γερουσιαστών έστειλε στον πρόεδρο Μπάιντεν μια επιστολή, ζητώντας από τον Λευκό Οίκο να εξαρτήσει την πώληση μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην Τουρκία από την έγκριση της Άγκυρας να δώσει το πράσινο φως στη σκανδιναβική επέκταση του ΝΑΤΟ.

Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θέλει σίγουρα τα F-16, αν και αυτό που θέλει ακόμα περισσότερο είναι μια ακόμη θητεία ως πρόεδρος.

Ο Ερντογάν δύσκολα θα συνεχίσει να σερβίρει το κοκτέιλ της αντιδυτικής ρητορικής στους ψηφοφόρους

Αυτό θέτει ένα δίλημμα για τους επικριτές των ΗΠΑ, όπως οι 27 απογοητευμένοι γερουσιαστές, καθώς οι προσπάθειές τους να αντιμετωπίσουν την ανατρεπτική συμπεριφορά του Ερντογάν εντός του ΝΑΤΟ μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον Τούρκο πρόεδρο στο εσωτερικό της χώρας του.

Η πιο σοφή πορεία για τους επικριτές του Ερντογάν μπορεί να είναι να αποφύγουν την αντιπαράθεση έως ότου οι Τούρκοι ψηφοφόροι εκφραστούν στις εκλογές και εφόσον ο Τούρκος πρόεδρος σεβαστεί τη θέλησή τους. Δεδομένης της έκτασης των ζημιών από τον σεισμό, είναι άγνωστο εάν οι εκλογές θα μπορέσουν να διεξαχθούν την προβλεπόμενη ημερομηνία της 14ης Μαΐου.

Οι υπολογισμοί ίσως πρέπει τώρα να αλλάξουν, δεδομένης της ταχείας βοήθειας που παραδόθηκε στην Τουρκία από πολλές χώρες- συμπεριλαμβανομένης της Φινλανδίας και της Σουηδίας. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς ο Ερντογάν μπορεί να συνεχίσει να σερβίρει το κοκτέιλ της αντιδυτικής ρητορικής του ως εκλογικό κόλπο για να πυροδοτήσει εθνικιστές ψηφοφόρους, όταν τόσοι πολλοί από τους δυτικούς συμμάχους του έχουν προσφέρει χείρα βοηθείας για να σώσουν επιζώντες από πόλεις που επλήγησαν από την καταστροφή στη νοτιοανατολική Τουρκία. Αυτό είναι ένα σημείο καμπής για να αναγνωρίσει η Άγκυρα ποιοι είναι οι πραγματικοί της φίλοι.

Η σχέση της Άγκυρας με τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ πήρε γρήγορα την κατηφόρα μετά την καταστροφική απόφαση της Τουρκίας να αγοράσει το ρωσικής κατασκευής πυραυλικό σύστημα S-400, η οποία προκάλεσε κυρώσεις που επιβλήθηκαν από το Κογκρέσο.

Η Ουάσιγκτον αφαίρεσε επίσης την Τουρκία από το πρόγραμμα των μαχητικών αεροσκαφών F-35, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι δεν μπορούσε να εμπιστευτεί την Άγκυρα με τα πιο προηγμένα μαχητικά της. Κανένα από αυτά τα μέτρα δεν είχε ως αποτέλεσμα την απόσυρση της Τουρκίας από τους S-400.

Ο μεγάλος κατάλογος των προκλήσεων και η απειλή προς την Ελλάδα

Αντίθετα, ο κατάλογος των προκλήσεων έχει μεγαλώσει. Περιλαμβάνει στρατιωτική απειλή για τη σύμμαχο του ΝΑΤΟ, την Ελλάδα, σχετικά με αμφισβητούμενα δικαιώματα στα χωρικά ύδατα, κατηγορίες ότι οι ΗΠΑ ήταν ο ιθύνων νους της απόπειρας πραξικοπήματος του 2016 που παραλίγο να ανατρέψει τον Ερντογάν και προσποίηση για εισβολή στη Συρία – θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο την ασφάλεια των στρατευμάτων των ΗΠΑ που συμμετέχουν σε επιχειρήσεις κατά του ISIS.

Αρκεί να αναφερθεί ότι η σχέση της Δύσης με την Άγκυρα έχει σπάσει. Ωστόσο, η Ουάσιγκτον ενδιαφέρεται να κρατήσει την Τουρκία στο πλευρό της, καθώς η Άγκυρα μπορεί να βοηθήσει τον Λευκό Οίκο να αντιμετωπίσει την κρίση της Ουκρανίας, ενώ ο Τούρκος πρόεδρος αρνείται να ταχθεί σταθερά κατά της Ρωσίας.

Η Άγκυρα έκλεισε τα στενά του Βοσπόρου στα ρωσικά πολεμικά πλοία, πουλά drones μάχης TB2 και άλλο στρατιωτικό εξοπλισμό στην Ουκρανία και μεσολάβησε σε μια συμφωνία σιτηρών που απέτρεψε μια παγκόσμια επισιτιστική καταστροφή.

Όμως η Άγκυρα δεν θα επιβάλει τις περισσότερες δυτικές κυρώσεις στη Ρωσία, το 2022, οι τράπεζες της Τουρκίας, υπό την άμεση πίεση των Ηνωμένων Πολιτειών, σταμάτησαν να αποδέχονται το σύστημα πληρωμών «Mir» – το εναλλακτικό σύστημα  SWIFT της Μόσχας.

Αυτό δεν ήταν αρκετό για την υποστήριξη του Κογκρέσου για την πώληση των F-16. Ο Λευκός Οίκος σηματοδότησε ανεπίσημα την πρόθεσή του να προχωρήσει στην πώληση, ωστόσο δεν έχει δείξει μέχρι στιγμής όρεξη να αντιμετωπίσει το Κογκρέσο, συμπεριλαμβανομένων ισχυρών μελών του κόμματός του, όπως ο γερουσιαστής Μπομπ Μενέντεζ, ο οποίος προεδρεύει της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας.

Τα μηνύματα μετά την επίσκεψη Μπλίνκεν

Μετά τους σεισμούς, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν επισκέφθηκε τις περιοχές της Τουρκίας που επλήγησαν από την καταστροφή, για να προσφέρει την υποστήριξη της χώρας του.

Η επίσκεψη ήταν επίσης μια ευκαιρία να καθοριστεί εάν η θέση της Άγκυρας σχετικά με την επέκταση του ΝΑΤΟ έχει αλλάξει – δεδομένης της συντριπτικής αλληλεγγύης της Δύσης με την Τουρκία και όπως υπογραμμίζει ο Τζιντί  «δεν έχει (αλλάξει)».

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Τσαβούσογλου είπε στον Αμερικανό ομόλογό του ότι «όλα τα μέρη στη συμμαχία πρέπει να πείσουν τη Σουηδία να λάβει περισσότερα μέτρα, για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες της Άγκυρας και να κερδίσει την υποστήριξή της για την προσπάθεια ένταξης».

Αυτή η συνεχιζόμενη καθυστέρηση δεν θα καθησυχάσει την Ουάσιγκτον. Υπάρχουν πρόσθετα εμπόδια για το Κογκρέσο, όπως η αυταρχική διακυβέρνηση του Ερντογάν στο εσωτερικό, η συνεργασία με το Ιράν, η παροχή καταφυγίου στη Χαμάς και η ανοχή της παράνομης χρηματοδότησης.

Τα εμπόδια στις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας

Σε επτά διαφορετικές περιπτώσεις από το 2019 έως το 2021, το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις σε άτομα με έδρα την Τουρκία που ήταν μέρος των δικτύων ISIS, Αλ Κάιντα και Χαμάς.

Τον Δεκέμβριο του 2022, το υπουργείο Οικονομικών υπέδειξε τον Σιτκί Αγιάν, έναν Τούρκο επιχειρηματία και γνωστό του Ερντογάν, για διευκόλυνση της «πώλησης πετρελαίου αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων για το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν-Qods Force (IRGC-QF)».

Επιπλέον, οι αρχές των ΗΠΑ πίεσαν την Άγκυρα τον περασμένο μήνα να εμποδίσει τις ρωσικές αεροπορικές εταιρείες να πετούν αμερικανικά πολιτικά αεροσκάφη προς και από τουρκικά αεροδρόμια, προειδοποιώντας ότι «οι Τούρκοι κινδυνεύουν με φυλάκιση, πρόστιμα, απώλεια εξαγωγικών προνομίων και άλλα μέτρα εάν παρέχουν υπηρεσίες, όπως ο ανεφοδιασμός και τα ανταλλακτικά σε αεροπλάνα αμερικανικής κατασκευής που πετούν από και προς τη Ρωσία και τη Λευκορωσία κατά παράβαση των ελέγχων των εξαγωγών».

Η τελευταία ευκαιρία του Ερντογάν για αναζωπύρωση της ουσιαστικής σχέσης της με τη Δύση

Με άλλα λόγια, για να εγκριθεί η πώληση των F-16, η Άγκυρα πρέπει να ολοκληρώσει πολλές εργασίες. Η σταθερή δυτική υποστήριξη για τη μετασεισμική Τουρκία παρέχει στην Άγκυρα την τέλεια ευκαιρία να επικεντρώσει εκ νέου τις ενέργειές της στην αναζωπύρωση της ουσιαστικής σχέσης της με τη Δύση, επιλύοντας εκκρεμείς ανησυχίες.

Από την άλλη πλευρά, εάν η Άγκυρα συνεχίσει να αγνοεί τη Δύση, υπάρχουν πολύ λίγα στην εργαλειοθήκη των ΗΠΑ που μπορεί να δελεάσουν την Τουρκία να κάνει αυτό που επιθυμεί η Ουάσιγκτον.

Όσο περισσότερο ο Ερντογάν λέει «όχι» στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, τόσο περισσότερη έγκριση από τους ψηφοφόρους φαίνεται να παίρνει. Ελιγμοί όπως η επιστολή των γερουσιαστών στον Μπάιντεν μπορεί μόνο να ενισχύσουν τη στάση του Τούρκου προέδρου.

Η Δύση θα πρέπει να κάνει ό,τι μπορεί για να σταθεί δίπλα στην Τουρκία την πιο «σκοτεινή της ώρα»

Η Άγκυρα απευαισθητοποιείται γρήγορα σε τιμωρητικά μέτρα, όπως η άρνηση για τα F-16. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι προσδοκίες των δυτικών πρωτευουσών είναι παράλογες. Απλώς δηλώνει ότι οι προσπάθειες εξαναγκασμού της Τουρκίας έχουν σταματήσει να αποφέρουν αποτελέσματα. Στη μετασεισμική Τουρκία, η Δύση, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών θα πρέπει να κάνουν ό,τι μπορούν για να σταθούν δίπλα στην Άγκυρα στην πιο σκοτεινή της ώρα.

Αυτό θα καταστήσει πιο δύσκολο για τον Ερντογάν να χρησιμοποιήσει τη Δύση ως «σάκο του μποξ» και ίσως ακόμη και να τον ενθαρρύνει να επανεξετάσει τη σχέση του με τους συμμάχους.

Για το λόγο αυτό, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να σταματήσει τα περαιτέρω τιμωρητικά μέτρα μέχρι τις εκλογές στην Τουρκία, οι οποίες επρόκειτο να διεξαχθούν στις 14 Μαΐου, αν και ο τεράστιος σεισμός που μόλις έπληξε τη χώρα μπορεί να προκαλέσει καθυστέρηση. Εάν οι εκλογές είναι καθαρές, η διπλωματία μπορεί να ξαναρχίσει σε ένα πιο ευνοϊκό πλαίσιο, ειδικά εάν η αντιπολίτευση κάνει την ανατροπή.

Πώς θα οδηγηθούν σε μία νέα κρίση

Ωστόσο, εάν ο Ερντογάν νοθεύσει την ψηφοφορία ή αρνηθεί να δεχτεί μια ξεκάθαρη ήττα στις κάλπες, οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας πιθανότατα θα κατευθυνθούν σε μια κρίση που επισκιάζει την τρέχουσα.

Για την Ουάσιγκτον, ο μετριασμός των τόνων δεν σημαίνει μονομερείς παραχωρήσεις. Η πώληση των F-16 δεν θα πρέπει να πραγματοποιηθεί έως ότου ο Τούρκος πρόεδρος επικυρώσει τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ και εκθέσει ένα σχέδιο για την αποχώρηση των S-400 από την Τουρκία.

Ο χρόνος θα δείξει εάν ο Ερντογάν θα επιδιώξει να εκμεταλλευτεί τα εθνικιστικά αισθήματα, αλλά η Ουάσιγκτον δεν πρέπει να τον βοηθήσει. Αντίθετα, οι ΗΠΑ θα πρέπει να διπλασιάσουν την έκκληση για ελεύθερες και δίκαιες εκλογές.

Εάν κερδίσει ο Ερντογάν, είναι πιθανό να ενδιαφερθεί για κάποιου είδους επαναφορά με τη Δύση. Αυτή είναι η στιγμή για να ζητηθούν σημαντικές διορθώσεις πορείας.

Προς το παρόν, η Ουάσιγκτον θα κέρδιζε τα περισσότερα, κρατώντας τις δυσαρέσκειές της προς την Άγκυρα σιωπηλά.

Headlines