Ευριπίδης: Η πάλη ανάμεσα στο παλαιό και στο νέο (Μέρος ΙΒ’)

Στον κύκλο των ευριπίδειων τραγωδιών που σχηματίζεται γύρω από τη Μήδεια και τον Ιππόλυτο μπορεί να τοποθετηθεί –λόγω του έντονου πάθους που τη χαρακτηρίζει– και η Εκάβη, η οποία χρονολογείται στη δεκαετία 430-420 π.Χ., σαφώς πριν από τις Ικέτιδες. Η εν λόγω τραγωδία συντίθεται από δύο διακριτά μέρη, που συνδέονται επιδέξια από τον ποιητή σε μία ενότητα.

Στο πρώτο μέρος εκτυλίσσεται η τραγωδία της Πολυξένης, κόρης του Πριάμου –άλλοτε βασιλιά της Τροίας– και της Εκάβης, η οποία θυσιάζεται στον τάφο του Αχιλλέα υπομένοντας τη σκληρή μοίρα της με μεγάλη αξιοπρέπεια.

Στο δεύτερο μέρος πρωταγωνιστής είναι ο αδελφός της Πολύδωρος, ο οποίος είχε σταλεί από τον Πρίαμο στο βασιλιά των Θρακών Πολυμήστορα, όταν η Τροία κόντευε να πέσει στα χέρια των Ελλήνων. Ο τελευταίος δολοφόνησε το στερνοπαίδι του Πριάμου και της Εκάβης, για να πάρει το χρυσάφι που εκείνο κουβαλούσε μαζί του. Μια τρωαδίτισσα υπηρέτρια, αιχμάλωτη μαζί με τη γερόντισσα Εκάβη, βρίσκει το πτώμα του Πολύδωρου στην ακροθαλασσιά της θρακικής χερσονήσου, εκεί όπου βρίσκονταν καθηλωμένοι οι Έλληνες ύστερα από την άλωση της Τροίας, αδυνατώντας να αποπλεύσουν εξαιτίας εναντίων ανέμων. Η οδύνη της μάνας είναι άφατη, η επιθυμία της για εκδίκηση σφοδρή. Έχοντας πρώτα εξασφαλίσει την προστασία του Αγαμέμνονος, η άλλοτε βασίλισσα της Τροίας καταφέρνει να κλείσει στη σκηνή της τον Πολυμήστορα μαζί με τους γιους του, λέγοντάς τους πως ήθελε να τους φανερώσει ένα μυστικό. Εκεί οι αιχμάλωτες Τρωαδίτισσες, οι σκλάβες των Ελλήνων, σκοτώνουν τα παιδιά και τυφλώνουν το βασιλιά των Θρακών.

Την αρχή του δράματος καταλαμβάνει η προλογική ρήση από το φάντασμα του Πολύδωρου, που προϊδεάζει τους θεατές για όσα θα ακολουθήσουν μετά τη θυσία της Πολυξένης στον τύμβο της Τρωάδας. Η τραγική κατάληξη του Πολύδωρου φανερώνεται και από το κακό προαίσθημα της Εκάβης στη στιχομυθία της με την Πολυξένη, λίγο πριν εκείνη οδηγηθεί από τον Οδυσσέα στον τόπο της θυσίας. Τον πόνο της βασανισμένης γερόντισσας για το χαμό της Πολυξένης μετριάζουν κάπως τα επαινετικά λόγια του γερο-Ταλθύβιου, του υπηρέτη που έστειλε ο Αγαμέμνων για να της αναγγείλει το θάνατο της γενναίας κόρης της.

Όμως, αυτό που ακολουθεί είναι το άγριο ξέσπασμα της Εκάβης, όταν αντικρίζει το λείψανο του Πολύδωρου και συνειδητοποιεί ότι έχει πλέον χαθεί και η τελευταία ελπίδα της. Είναι η ώρα όπου η πονεμένη μητέρα μεταμορφώνεται σε μια δαιμονική ψυχή που διψά για εκδίκηση.

Ξεχωριστής αναφοράς χρήζει το απόσπασμα όπου η Εκάβη, έχοντας μόλις προ ολίγου πληροφορηθεί από τον Ταλθύβιο τον ηρωικό θάνατο της κόρης της, βυθίζεται σε διαλογισμούς για το ρόλο που διαδραματίζουν αφενός οι γονείς και αφετέρου η αγωγή, η ανατροφή, στη διαμόρφωση του σταθερού χαρακτήρα ενός ευγενικού, ενάρετου ανθρώπου.

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, η Άννα Συνοδινού (Εκάβη) και η Μαρία Σκουλά (Πολυξένη) στην «Εκάβη» του Ευριπίδη, σε παράσταση του Εθνικού Θεάτρου στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου τον Ιούλιο του 1994 (πηγή: Ψηφιοποιημένο αρχείο Εθνικού Θεάτρου/www.nt-archive.gr).

Ευριπίδης: Η πάλη ανάμεσα στο παλαιό και στο νέο (Μέρος Α’)

Ευριπίδης: Η πάλη ανάμεσα στο παλαιό και στο νέο (Μέρος Β’)

Ευριπίδης: Η πάλη ανάμεσα στο παλαιό και στο νέο (Μέρος Γ’)

Ευριπίδης: Η πάλη ανάμεσα στο παλαιό και στο νέο (Μέρος Δ’)

Ευριπίδης: Η πάλη ανάμεσα στο παλαιό και στο νέο (Μέρος Ε’)

Ευριπίδης: Η πάλη ανάμεσα στο παλαιό και στο νέο (Μέρος ΣΤ’)

Ευριπίδης: Η πάλη ανάμεσα στο παλαιό και στο νέο (Μέρος Ζ’)

Ευριπίδης: Η πάλη ανάμεσα στο παλαιό και στο νέο (Μέρος Η’)

Ευριπίδης: Η πάλη ανάμεσα στο παλαιό και στο νέο (Μέρος Θ’)

Ευριπίδης: Η πάλη ανάμεσα στο παλαιό και στο νέο (Μέρος Ι’)

Ευριπίδης: Η πάλη ανάμεσα στο παλαιό και στο νέο (Μέρος ΙΑ’)