Αυτές τις δύσκολες στιγμές του τραγικού δυστυχήματος στα Τέμπη, η ψυχολογική υποστήριξη των συγγενών και οικείων προσώπων είναι επιβεβλημένη. Σύμφωνα με τους ειδικούς το πένθος και η απώλεια, αν και αποτελούν κάποια από τα πιο επώδυνα και δύσκολα κεφάλαια, είναι φυσιολογικά και αναπόσπαστα κομμάτια της ζωής μας.
Μιλήσαμε με την ψυχολόγο Χαρά Σπυροπούλου που δίνει να κατανοήσουμε τις έννοιες της απώλειας και του πένθους και πώς το ανθρώπινο σώμα και η ψυχή μπορούν να τα διαχειριστούν το αρχικό σοκ στην πληροφορία του θανάτου.
Η ανάγκη για ψυχολογική συμπαράσταση και υποστήριξη
«Το πολύνεκρο δυστύχημα στα Τέμπη είναι ένα συγκλονιστικό γεγονός για όλη την Ελλάδα. Ένα μεγάλο πένθος για όλους μας, πόσο άλλωστε για τους συγγενείς και οικείους των θυμάτων. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν να αντιμετωπίσουν το σοκ της απώλειας των αγαπημένων τους προσώπων. Ο κάθε άνθρωπος έχει τις δικές του αντιδράσεις και τον δικό του τρόπο να βιώνει και να εκφράζει το πένθος του, ωστόσο κάποια κοινές συναισθηματικές αποκρίσεις είναι η λύπη, η θλίψη και η ψυχική οδύνη.
Είναι κάποιοι που δεν μπορούν να εκφραστούν σε κανένα επίπεδο και μένουν σιωπηλοί. Και κάποιοι άλλοι που νιώθουν θυμό, οργή και εκφράζονται με έντονο τρόπο, πολλές φορές επιθετικά. Εκεί είναι απαραίτητη η βοήθεια των ειδικών, οι οποίοι καλούνται να σταθούν στο πλευρό τους και να προσπαθήσουν να διαχειριστούν τη δύσκολη κατάσταση. Ως απώλεια ορίζεται αυτό που βιώνω όταν δεν μπορώ να έχω πια κοντά μου κάποιον ή κάτι που είναι σημαντικό για εμένα. Ως πένθος θα μπορούσαμε να ορίσουμε την απόκρισή μας στην απώλεια και την προσπάθειά μας να την διαχειριστούμε και να την αφομοιώσουμε.»
Ο περίγυρός μας και οι άνθρωποι που μας νοιάζονται μπορεί να εκδηλώνουν το ενδιαφέρον τους με ουσιαστικούς τρόπους, αλλά και με λιγότερο χρήσιμες προτροπές όπως “ξεπέρασέ το”, “μη στεναχωριέσαι” κλπ. Αυτό είναι πιθανό να συμβαίνει επειδή ενδεχομένως να μην ξέρουν πώς να μας συμπαρασταθούν συναισθηματικά ή να δυσκολεύονται και οι ίδιοι να διαχειριστούν την απώλεια και τα δύσκολα συναισθήματα που την ακολουθούν. Ωστόσο πολύ σημαντικό λόγο έχει ο χρόνος, που λειτουργεί τις περισσότερες φορές θετικά.»
Τα στάδια του πένθους
Άρνηση
Ο συγκεκριμένος μηχανισμός άμυνας “επιστρατεύεται” προκειμένου το άτομο αρχικά να προστατευτεί από το αναπάντεχο της είδησης και να απαλύνει τα έντονα συναισθήματα. Χαρακτηρίζεται κυρίως από μια κατάσταση σοκ, αμφισβήτησης του γεγονότος ή σύγχυσης.
Θυμός
Ο πόνος και το αρχικό σοκ μετατρέπονται σε θυμό και επιθετικότητα, καθώς το άτομο προσπαθεί να βρει τον υπαίτιο και να αποδώσει ευθύνες για την απώλεια – μερικές φορές ακόμα και στον ίδιο του τον εαυτό, βιώνοντας ενοχές. Κυριαρχούν αναπάντητα ερωτήματα όπως “γιατί σ’ εμένα;” ή “γιατί τώρα;” και μπορεί να εκδηλώνονται συναισθηματικές εκρήξεις, σε μια προσπάθεια αποφόρτισης της έντασης.
Διαπραγμάτευση
Κατά το μεταβατικό αυτό στάδιο, το άτομο αρχίζει να συνειδητοποιεί την απώλεια ή το θάνατο και να τα επεξεργάζεται περισσότερο εγκεφαλικά παρά συναισθηματικά. Στρέφει την προσοχή του προς τον εαυτό (πχ. μέσω της στροφής σ’ έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής ή προς την πνευματικότητα) καθώς φαίνεται να προσπαθεί να κερδίσει χρόνο και να ανασυνταχθεί απέναντι στη συνειδητοποίηση του μη αναστρέψιμου της όλης κατάστασης.
Κατάθλιψη
Η μορφή αυτή κατάθλιψης θεωρείται απόλυτα φυσιολογική και αποτελεί συνήθως το πλέον επώδυνο αλλά αναγκαίο στάδιο της διαδικασίας. Η συνειδητοποίηση της απώλειας ή του θανάτου είναι πλέον γεγονός, τόσο σε γνωσιακό όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο. Το άτομο μπορεί να βιώνει έντονα συναισθήματα θλίψης, μελαγχολίας ή απελπισίας και να έχει τη διάθεση να αποσυρθεί στον εαυτό του.
Αποδοχή
Πορευόμενος προς την ολοκλήρωση του κύκλου του πένθους, ο άνθρωπος σιγά σιγά αποδέχεται τη νέα πραγματικότητα και μαθαίνει να ζει χωρίς αυτόν ή αυτό που χάθηκε. Πρόκειται ουσιαστικά για τη σταδιακή αναδιοργάνωση του ατόμου και της ζωής του και τη συμφιλίωση με την απώλεια. Η θλίψη κι ο πόνος είναι πιθανόν να παραμένουν, ωστόσο πλέον τους συντροφεύει ένα είδος γαλήνης και ψυχικής ηρεμίας.
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι τα στάδια αυτά δεν έχουν την ίδια διάρκεια για όλους και δεν εξελίσσονται αυστηρά με την ίδια σειρά. Ο κάθε άνθρωπος έχει τη δική του διαδικασία και μπορεί να επανέρχεται σε κάποια από αυτά για να διαχειριστεί ό,τι παρέμεινε ανοιχτό.
Οι Γλύξμπουργκ επέλεξαν για επίθετο το «De Grece», το οποίο παραπέμπει σε αξίωμα και δείχνει την εμμονή τους με τον τίτλο, τον οποίο ο ελληνικός λαός τους αφαίρεσε με το δημοψήφισμα του 1974.
Ζούμε σε μια εποχή με γρήγορους και έντονους ρυθμούς, που πολλά πράγματα μπορούν να φέρουν την καθημερινότητά μας άνω κάτω. Για αυτό ο αυτοέλεγχος είναι σημαντικός.
