Τουρκία: Τα λάθη του Ερντογάν που θα «υπογράψουν» το τέλος του – Γιατί οι απολυτάρχες δεν φτουράνε

Πως οι σύγχρονοι απολυτάρχες πάτησαν την… μπανανόφλουδα και γιατί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν θα εκλεγεί ξανά.

Την περίοδο του κοροναϊού, οπότε η ζωή όλων ήρθε τα πάνω κάτω, πολλοί απηυδισμένοι από την ολιγωρία στην αναχαίτιση της επέλασης του, σχολίασαν ότι εκεί που οι δημοκρατίες απέτυχαν, τα κατάφεραν οι απολυταρχίες του σήμερα.

Ηγέτες δηλαδή σαν τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κινητοποιήσαν εγκαίρως τον μηχανισμό που απαιτούνταν για να προστατεύσει τη χώρα και του λαό του.

Πρόκειται ίσως για τη μεγαλύτερη παρανόηση των τελευταίων ετών, γράφει το Foreign Policy, που δικαιολογεί μόνο το άξαφνο, την έκταση και τα σχεδόν 7εκατ. θανάτους, που προκάλεσε η πανδημία.

Ψέματα και αλήθειες

Την αλήθεια αποκαθιστά τώρα, με άκρως δραματικό τρόπο, η επίπονα αργή και επίφοβα ασυντόνιστη ανταπόκριση του καθεστώτος της Άγκυρας στη διπλή σεισμική δόνηση των 7.8 και 7.5 Ρίχτερ, που μετέτρεψε τη νότια Τουρκία σε σκόνη και θρύψαλα.

Κι όμως, ευρέως πιστεύεται ότι όπου η εξουσία είναι συγκεντρωμένη και δεν «ξοδεύεται» δεξιά και αριστερά, οι αποφάσεις λαμβάνονται άμεσα και ως εκ τούτου αποτελεσματικά.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση, το μόνο που θα είχε να κάνει ο Ερντογάν είναι να σηκώσει το τηλέφωνο και να διατάξει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ να προστρέξει στο πλευρό των θυμάτων για να βρει τους επιζώντες ανάμεσα τους.

Να κινητοποιήσει επίσης τη γραφειοκρατία για να δώσει γοργή βοήθεια στους πληγέντες και να ζητήσει άμεσα βοήθεια από τους συμμάχους του για να ενδυναμώσει το ηγετικό προφίλ του.

Στην πραγματικότητα, τίποτα από τα παραπάνω δεν συνέβη. Ή σωστότερα όλα έγιναν, αλλά με τόσες πολλές ώρες καθυστέρηση, που ο θάνατος πήρε κεφάλι έναντι της ζωής σε αυτή την υπερ-επείγουσα κατάσταση.

Η… χαλαρή λαβή

Την απάντηση προσφέρει στο καταπληκτικό βιβλίο του με τίτλο «Weak Strongman: The Limits of Power in Putin’s Russia» ο Τίμοθι Φράι, στο οποίο ούτε λίγο ούτε πολύ επιχειρηματολογεί ότι οι ηγέτες με τη σιδερένια γροθιά, όπως συνηθίζουμε να τους αποκαλούμε, έχουν μάλλον χαλαρή λαβή.

Οι απολυτάρχες του σήμερα, ιδιαίτερα αυτοί που έχουν στήσει μια ολόκληρη χώρα γύρω από το πρόσωπο τους, είναι δέσμιοι ενός διαβολικού quid pro quo.

Δηλαδή, συσπειρώνουν τον κόσμο στο πλευρό τους, υποσχόμενοι ότι θα φέρουν αποτελέσματα, αλλά αυτό που πρέπει να κάνουν για να ενδυναμώσουν την εξουσία τους είναι να τα πάρουν όλα πάνω τους, το οποίο συνακόλουθα δεν επιτρέπει την εκπλήρωση της αρχικής τους υπόσχεσης.

Από τις πρώτες κινήσεις τους, μόλις αναλαμβάνουν την εξουσία, είναι να αποδυναμώσουν τους θεσμούς της.

Ωστόσο σε βάθος χρόνου οι αδύναμοι θεσμοί καθιστούν δύσκολη τη διακυβέρνηση τους, ώστε μοιραία κάποια στιγμή υπονομεύεται και η ίδια τους η δύναμη.

Η περίπτωση Ερντογάν

Ο Ερντογάν, εν προκειμένω, στα 20 χρόνια που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της εξουσίας, πριόνισε τα θεμέλια όλων των θεσμών της χώρας του, τοποθετώντας στην κορυφή τους αδύναμους ανθρώπους που έκαναν τον ίδιο να μοιάζει παντοδύναμος.

Κάπως έτσι ο στρατός της γειτονικής χώρας μετατράπηκε σε στρατιωτάκια του προέδρου της, που τους στέρησε την αποστολή να τρέχουν να σώσουν κάθε επείγουσα κατάσταση, όπως είναι ένας σεισμός.

Τον συγκεκριμένο ρόλο έδωσε στην τουρκική υπηρεσία αντιμετώπισης καταστροφών (AFAD), που πριν την καταστροφή είχε περιοριστεί σε διαφημίσεις για τη βοήθεια που παρέχει σε μουσουλμάνους σε όλο τον κόσμο, προκειμένου να εξυπηρετήσει το αφήγημα του Ερντογάν ότι η Τουρκία και ο μουσουλμανικός λαός της δέχεται επίθεση από παντού.

Η AFAD, όπως γράφει το αμερικανικό περιοδικό, δεν έχει τις πηγές, την εμπειρία και το ανθρώπινο κεφάλαιο για να εκπληρώσει στην ουσία το πραγματικό της καθήκον.

Για του λόγου το ασφαλές επικεφαλής της είναι ένας απόφοιτος της Θεολογίας, που πριν υπηρετούσε στην τουρκική Διεύθυνση Θρησκευμάτων, και ο οποίος δεν έχει καμία εμπειρία στο έργο της διάσωσης.

Το μεγάλο λάθος

Με απλά λόγια 45.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, γιατί ο Ερντογάν και ο στενός τους κύκλος δεν ήθελε κανείς, και ιδιαίτερα ο στρατός, να υπονομεύσει την υπηρεσία που ο ίδιος δημιούργησε.

Ο πολιτικός που ανέβηκε στην πρώτη γραμμή της εξουσίας με την υπόσχεση ότι μπορεί να κάνει όσα η χώρα έχει ανάγκη, αποδείχτηκε εντελώς ανεπαρκής στις δυσκολότερες ώρες της.

Ο σεισμός, εκτός από τα παραπάνω, έδειξε επίσης που βρίσκονται οι προτεραιότητες του Τούρκου προέδρου, στον πλουτισμό του ίδιου και της οικογένειας του και όχι στην υπηρεσία των συμπατριωτών του.

Έγκλημα & τιμωρία

Το έγκλημα του Ερντογάν μάλλον θα έχει τιμωρία, γράφει το Foreign Policy.

Οι εκλογές θα γίνουν τον Ιούνιο -ίσως και τον Μάιο, σύμφωνα με σημερινές πληροφορίες, και όσα και να υποσχεθεί ο Ερντογάν στον λαό της Τουρκίας, όπως για παράδειγμα την ανέγερση 309.000 νέων κατοικιών μέσα σε λίγους μήνες, όσο και περιορίσει την πληροφόρηση τους από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, είναι τόσο μεγάλο το μέγεθος της καταστροφής, που είναι αδύνατον να κρύψει την αδυναμία του και την ανικανότητα της κυβέρνησης του.

Ήδη οι τελευταίες δημοσκοπήσεις φέρνουν μπροστά την συμμαχία της αντιπολίτευσης και αυτό ίσως είναι το πρελούδιο του πολιτικού τέλους του Ερντογάν, που θα «θαφτεί» κάτω από τα συντρίμμια των σπιτιών, που ο ίδιος έχτισε και γκρέμισε με τις αποφάσεις του.