Οσο και αν παραμένει κανείς ένας επιλεκτικός τηλεθεατής είναι τόσος ο αριθμός των εκπομπών με τα τηλεπαιχνίδια και τα υψηλά οικονομικά bonus που δεν μπορεί, όχι μόνο να έχει επισημάνει την παρουσία τους αλλά και ένα βασικό και κυριαρχικό τους «σύμπτωμα». Το πόσο, όσον αφορά τις τέχνες γενικότερα (θέατρο, κινηματογράφος, μουσική, ζωγραφική), είναι η λογοτεχνία που αποτυγχάνει το συνηθέστερο, τι το συνηθέστερο, κατά κύριο λόγο και αποκλειστικά σε σχέση με ερωτήσεις που αναφέρονται στα πάμπλουτα πεπραγμένα της του παρελθόντος και του παρόντος της. Σε βαθμό που να αναρωτιέται κανείς γιατί να μην καταργείται εντελώς ως ένας τομέας οι ερωτήσεις που προορίζονται για ένα κοινό, για σύνολα μάλιστα ανθρώπων, με κυριολεκτικά τόσο απαξιωμένη για τη συνείδησή της την υπόθεση της λογοτεχνίας ώστε να εμφανίζεται η τελευταία ως μια επαίτισσα που διεκδικεί το ενδιαφέρον τους. Είναι σίγουρα μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για έναν βαθύτατο ηθικής και πνευματικής τάξεως προβληματισμό αν, δεν περίσσευε το παράπονο, πώς συμβαίνει, για εκατοντάδες πια ανθρώπους που θα πρέπει στην πραγματικότητα να είναι χιλιάδες, που γνωρίζουν την τελευταία ατάκα που έχει εκφέρει ένας κομπάρσος σε μια οποιαδήποτε ταινία του παλιού ελληνικού κινηματογράφου (όταν μάλιστα δεν γνωρίζουν απέξω ολόκληρα κατεβατά διαλόγων από τις ταινίες αυτές), αλλά στην ερώτηση για το ποιο είναι το νησί της καταγωγής του Παπαδιαμάντη ακούμε να λένε το οποιοδήποτε άλλο (έχουν ακουστεί τα ονόματα «Ζάκυνθος», «Σίφνος», «Μυτιλήνη») αλλά ποτέ το όνομα «Σκιάθος».

Είναι δεκαετίες τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική εκπαίδευση, την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια, που η λογοτεχνία και η ποίηση έχουν την τιμητική τους και συγγραφείς και ποιητές όχι μόνον οι θεωρούμενοι «κλασικοί» αλλά και οι «νεωτεριστές» διδάσκονται και αναλύονται με έναν τρόπο που όχι μόνον το έργο τους αλλά και τα ονόματά τους να θεωρούνται πια ως ένα εσαεί κτήμα. Φαίνεται όμως πως επειδή ουδέποτε η λογοτεχνία και η τέχνη γενικότερα, θεωρήθηκαν ως μια πρώτη εκπαιδευτική εθνική επιλογή και μέριμνα, αυτή η βαθύτερη συνείδηση μιας αναγκαιότητας που έστω και ως λειψή, μπορεί να κάνει τη δουλειά της, είχε ως αποτέλεσμα να ακούμε μάλιστα ανερυθρίαστα από μορφωμένους υποτίθεται ανθρώπους πως οι Πλάτρες όπου έγραψε ο Σεφέρης το περίφημο ποίημά του «Ελένη» με τον στίχο «Τα αηδόνια δεν σε αφήνουν να κοιμηθείς στις Πλάτρες», είναι στην Κεφαλονιά ή στην Ρόδο. Ενώ γνωρίζουν όσοι απλά έχουν φυλλομετρήσει τα ποιήματα του Σεφέρη πως η Πλάτρες είναι στην Κύπρο.

Είναι σαν να το διαβάζω αυτή τη στιγμή ένα χρονογράφημα του Πέτρου Χάρη δημοσιευμένο στα μέσα της δεκαετίας του ’60 στη «Νέα Εστία». Ελεγε για δύο μικρούς μαθητές, τον Κωστάκη και την Ελενίτσα, που όταν ρωτήθηκαν (όχι βέβαια στην τηλεόραση γιατί δεν υπήρχε), ποιος έγραψε την «Οδύσσεια», είχαν απαντήσει ο… Κερκ Ντάγκλας. (Ηταν ο πρωταγωνιστής της ταινίας που είχε γυριστεί με βάση την «Οδύσσεια» του Ομήρου και υποδυόταν τον Οδυσσέα με την Ροσάνα Ποντεστά στον ρόλο της Πηνελόπης). Θα ήταν άραγε υπερβολή να έλεγε κανείς πως ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει από τη δεκαετία του ’60, αφού σίγουρα τα εγγόνια του Κωστάκη και της Ελενίτσας είναι που ακούστηκαν σε πρόσφατη τηλεοπτική εκπομπή να απαντάνε και μάλιστα με κατηγορηματικό τρόπο στην ερώτηση για το αν ο Τίτος Πατρίκιος είναι γλύπτης ή ποιητής: «Γλύπτης». Θα υπάρχουν άραγε άνθρωποι μετά από εξήντα χρόνια που θα εξακολουθούν να αιφνιδιάζονται ακούγοντας πως ο Οδυσσέας Ελύτης υπήρξε… μέγας πολεοδόμος;

Headlines