Γρίπη: Από πού προήλθε ο ιός; Η απάντηση ίσως κολυμπά στη θάλασσα

Η πρώτη επιδημία γρίπης ίσως ξέσπασε πριν καν εμφανιστούν τα πρώτα χερσαία ζώα.

Σύμφωνα με νέα μελέτη, αυτή η οικογένεια διαδεδομένων ιών πιθανότατα εξελίχθηκε στη θάλασσα πριν από εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, λίγο μετά την εμφάνιση των πρώτων ζώων του πλανήτη.

Οι σημερινοί ιοί της γρίπης προσβάλλουν μόνο πτηνά και θηλαστικά και, χάρη στην ικανότητά τους να μεταλλάσσονται γρήγορα και να ξεφεύγουν από την ανοσία που προσφέρουν τα εμβόλια και η φυσική λοίμωξη, προκαλούν κάθε χρόνο επιδημίες που εξαπλώνονται σε όλο τον πλανήτη.

Η μελέτη, η οποία δεν έχει ακόμα υποβληθεί σε έλεγχο και παρουσιάζεται ως προδημοσίευση στο αποθετήριο BiorXiv, υποδεικνύει οι πρόγονοι της γρίπης προσέβαλλαν ψάρια και κνιδόζωα, την ομάδα οργανισμών που περιλαμβάνει τις μέδουσες και τα κοράλλια.

Γρίπη και χαβιάρι

Η Μέρι Πετρόουν, ιολόγος του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ, ξεκίνησε την έρευνα μελετώντας κοράλλια της Αυστραλίας, στα οποία ανίχνευσε ιικά μόρια RNA από ιούς της ομάδας Articulavirales, στην οποία ανήκουν και οι ιοί της γρίπης.

Η ανάλυση υποδεικνύει ότι οι ιοί της ομάδας πρωτοεμφανίστηκαν πριν από 600 εκατομμύρια χρόνια, όταν τα ζώα περιορίζονταν ακόμα στους ωκεανούς.

Στην επόμενη φάση της μελέτης, η Πετρόουν και οι συνεργάτες της άρχισαν να ψάχνουν βάσεις γενετικών δεδομένων και τελικά εντόπισαν παρόμοιες αλληλουχίες RNΑ σε δείγματα οξύρυγχου της Σιβηρίας (Acipenser baerii), είδος ψαριού του οποίου τα αβγά καταναλώνονται ως μαύρο χαβιάρι.

Τα ευρήματα των αναλύσεων δείχνουν έτσι να επιβεβαιώνουν προηγούμενες ενδείξεις, όπως μια μελέτη του 2018 που ανίχνευε συγγενείς του ιού της γρίπης στα πετρόχελα, μια πρωτόγονη ομάδα ψαριών χωρίς σιαγόνες.

Άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε 2021 εντόπιζε ιούς συγγενικούς με τη γρίπη σε αστακούς που ζουν σε μεγάλα βάθη. «Υπάρχει μεγάλη ποικιλία ιών στα υδατικά περιβάλλοντα που δεν έχει μελετηθεί ως σήμερα» σχολίασε στον δικτυακό τόπο του Nature ο Τζία Κούι του Ινστιτούτου Παστέρ στη Σαγκάη, επικεφαλής της μελέτης στους αστακούς.

Εκτός όμως από τη γρίπη, η νέα μελέτη διαπιστώνει ότι τα κοράλλια προσβάλλονται από ιούς της ομάδας Quaranjavirus, οι οποίοι είναι συγγενείς της γρίπης και προσβάλλουν συνήθως τσιμπούρια, αν και σποραδικά κρούσματα καταγράφονται επίσης στα πτηνά και σε θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου.

Οι διαθέσιμες ενδείξεις επιβεβαιώνουν έτσι ότι η ευρύτερη ομάδα ιών στην οποία ανήκει η γρίπη έχουν αξιοθαύμαστη ικανότητα να μεταπηδούν σε διαφορετικές ομάδες ξενιστών.

Τα ευρήματα της μελέτης θα μπορούσαν έτσι να βοηθήσουν στον εντοπισμό ιών που θα μπορούσαν στο μέλλον να μεταπηδήσουν στον άνθρωπο ως επιδημίες ζωονόσων.