Γιάννης Μπεχράκης: Η αλήθεια της φωτογραφίας

Πριν από τέσσερα ακριβώς χρόνια, στις 2 Μαρτίου 2019, έφυγε από τη ζωή ο πολυβραβευμένος φωτορεπόρτερ Γιάννης Μπεχράκης, σε ηλικία 59 ετών.

Ο Μπεχράκης, που διακρίθηκε μεταξύ άλλων ως πολεμικός ανταποκριτής, διετέλεσε διευθυντής του φωτογραφικού τμήματος του πρακτορείου ειδήσεων Reuters στη χώρα μας και την Κύπρο.

Ήταν ο επικεφαλής της ομάδας φωτογράφων του Reuters που τιμήθηκε με το Βραβείο Πούλιτζερ το 2016 για την κάλυψη της προσφυγικής κρίσης στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή.

Το 2002, με διαφορά λίγων μηνών, ο Μπεχράκης είχε παραχωρήσει δύο συνεντεύξεις στην εφημερίδα «Τα Νέα» και τη δημοσιογράφο Μαρία Νταλιάνη.

Από τις συνεντεύξεις αυτές επιλέξαμε τις ακόλουθες ερωταποκρίσεις, που σκιαγραφούν την προσωπικότητα του Μπεχράκη:

Το φωτορεπορτάζ είναι τέχνη;

Δεν μπορώ να πω ότι κάνω τέχνη φωτογραφίζοντας ανθρώπους που υποφέρουν. Το αποτέλεσμα είναι αισθητικό, γιατί τους βλέπω μέσα από τη φωτογραφική μου ματιά που περνάει πρώτα από την ψυχή μου.

Τι σας στενοχωρεί περισσότερο: να χάσετε την είδηση ή την καλή φωτογραφία;

Η είδηση συμβαδίζει με τη φωτογραφία. Την είδηση όμως μπορώ να τη βρω, ενώ η φωτογραφία υπάρχει για λίγα λεπτά ή δευτερόλεπτα. Μου στοιχίζει η φωτογραφία.

Μια αξέχαστη αποστολή;

Όλες που είχαν ουσιαστικό αποτέλεσμα, δηλαδή κάποιοι άνθρωποι που υπέφεραν βοηθήθηκαν.

Υπάρχει φρένο στη δημοσιογραφική έρευνα;

Εγώ βάζω φρένο με βάση την ιδεολογία και δεοντολογία μου. Δεν θα κοιμηθώ καλά, αν τις καταπατήσω.

Λέτε πάντα την αλήθεια στις φωτογραφίες σας;

Για κάθε άνθρωπο λένε μια αλήθεια, σε μένα λένε τη δικιά μου/τους αλήθεια. Πάντως, το γεγονός της φωτογραφίας είναι πέρα για πέρα αληθινό, ποτέ σκηνοθετημένο.

Γιατί να ρισκάρει κάποιος τη ζωή του;

Για να σώσει μια ζωή, μια αλήθεια, μια ιδεολογία.

Σε μια εμπόλεμη ζώνη διαλέγεις «πλευρά»;

Πηγαίνω με αυτούς που δεν μου λένε τι και πώς θα το κάνω, κι όχι μ’ εκείνους που θέλουν να με κάνουν υποχείριο της προπαγάνδας τους.

Σας λογοκρίνουν;

Στο Reuters ποτέ, στην περιοχή όμως που φωτογραφίζω πολλές φορές, και προσπαθώντας να κάνω σωστά τη δουλειά μου παίρνω ακόμα μεγαλύτερα ρίσκα.

Αν το παιδί σας ακολουθούσε τον δικό σας δρόμο;

Ελπίζω πως όχι. Αυτή η δουλειά δεν αφήνει χώρο, χρόνο για προσωπική ζωή.

Τίποτε δεν είναι πιο σημαντικό από την ανθρώπινη ζωή. Συμφωνείτε;

Οι ιδέες είναι. Και αξίζει να πεθάνει κανείς γι’ αυτές.

«ΤΑ ΝΕΑ», 24.5.2002, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Όταν τραβάτε, έχετε το μυαλό σας στα βραβεία;

Ποτέ!

Σας ενδιαφέρει το κάδρο ή το θέμα;

Μ’ ενδιαφέρουν πολύ και τα δύο, πολλές φορές όμως δεν έχω την πολυτέλεια να νοιαστώ για το κάδρο.

Άσπονδοι φίλοι σας λένε πως «αν ο φωτορεπόρτερ γίνει ο ίδιος θέμα, έχει αποτύχει».

Η εξαίρεση επιβεβαιώνει τον κανόνα, και νομίζω ότι είμαι η εξαίρεση. Πάντως δεν ήξερα ότι έχω άσπονδους φίλους!

Εξαρτημένος από τη δόξα;

Έχω μάθει ότι «εν οίδα, ότι ουδέν οίδα», «γηράσκω αεί διδασκόμενος» και «τα πάντα ρει».

Υπάρχει αντικειμενική αλήθεια στις φωτογραφίες σας;

Υπάρχει το γεγονός καθεαυτό και η προσωπική μαρτυρία.

Κατασκευάζονται εικόνες;

Από ζωγράφους, σκηνοθέτες (TV, κινηματογράφος) και λίγους απατεώνες.

Τι σας έλκει στις εμπόλεμες περιοχές;

Το να βλέπω αληθινά και δυνατά συναισθήματα εν τη γενέσει τους.

Γιατί δεν βλέπουμε συχνά έλληνες δημοσιογράφους να βραβεύονται;

Κι εγώ Έλληνας είμαι! Δεν γνωρίζω – ίσως δεν καλύπτουν ανάλογα θέματα για να έχουν το ανάλογο portfolio, πάντως ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος, σε πολύ υψηλό επίπεδο, και το αντίτιμο είναι μεγάλο. Ξεχνάς οικογένεια και φίλους, με επακόλουθο να τους χάνεις. Τα βραβεία έρχονται ως επιβράβευση – δεν πρέπει να τα κυνηγάς.

Τι θα σας εμπόδιζε να πατήσετε το κουμπί της μηχανής σας;

Το να αισθανθώ ότι χρησιμοποιούμαι σαν όργανο προπαγάνδας ή ότι τραβώντας κάνω περισσότερο κακό παρά καλό. Η δουλειά μου απευθύνεται σε 2 δισ. ανθρώπους την ημέρα και η ευθύνη είναι μεγάλη.

Η βία εθίζει;

Μόνο στενόμυαλους. Εμένα με απωθεί. Τα τελευταία χρόνια η πρωτοχρονιάτικη ευχή μου είναι… να μείνω άνεργος.

«ΤΑ ΝΕΑ», 22.10.2002, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»