Τουρκία: Μπλοκάρει την επέκταση του ΝΑΤΟ – Πώς μπορεί να το αξιοποιήσει ο Πούτιν

Για τις εξελίξεις γύρω από την επέκταση του ΝΑΤΟ γράφει το CNN, εξετάζοντας αν ο Βλαντίμιρ Πούτιν μπορεί να αξιοποιήσει το μπλόκο της Τουρκίας στην ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στη συμμαχία.

Όταν η Σουηδία και η Φινλανδία δήλωσαν την πρόθεσή τους να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ τον περασμένο Μάιο, πολλοί το θεώρησαν ως μια γροθιά στο πρόσωπο της Ρωσίας και απόδειξη της αλλαγής του ευρωπαϊκού τρόπου σκέψης.

Ιστορικά, και οι δύο χώρες είχαν δεσμευτεί για μη ευθυγράμμιση με το ΝΑΤΟ ως τρόπο αποφυγής πρόκλησης της Μόσχας. Η εισβολή στην Ουκρανία το άλλαξε αυτό, επισημαίνει το CNN.

Τόσο η Φινλανδία όσο και η Σουηδία – μαζί με τη συντριπτική πλειοψηφία των συμμάχων στο ΝΑΤΟ – θα ήθελαν να δουν τις χώρες να εντάσσονται επίσημα στη συμμαχία στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις 11 Ιουλίου. Ωστόσο, ένα σημαντικό εμπόδιο στέκεται στον δρόμο για να γίνει αυτό πραγματικότητα: Η Τουρκία δεν έχει ακόμη δώσει στο σχέδιο την επίσημη ευλογία της.

Ο ρόλος της Ουγγαρίας

Η Τουρκία δεν είναι η μόνη χώρα που εμποδίζει την ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας. Η Ουγγαρία επίσης απέτυχε να επικυρώσει την ένταξη των δύο χωρών, γεγονός που θολώνει ακόμα περισσότερο τα νερά. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή το να συμφωνήσει η Τουρκία θεωρείται προτεραιότητα, σύμφωνα με την ανάλυση του γνωστού αμερικανικού Μέσου.

Δυστυχώς για τους φιλονατοϊκούς, οι δυτικοί αξιωματούχοι είναι όλο και πιο απαισιόδοξοι ότι η Τουρκία θα υποχωρήσει.

Επισήμως, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αντιτίθεται στην ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας για λόγους ασφαλείας, όπως ισχυρίζεται. Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι και οι δύο χώρες, και ιδιαίτερα η Σουηδία, φιλοξενούν μαχητές του απαγορευμένου Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), που έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική ομάδα στην Τουρκία, τη Σουηδία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Ο Ερντογάν λέει ότι θα ήθελε να εκδοθούν όσοι το υποστηρίζουν, ωστόσο η Σουηδία έχει καταστήσει σαφές ότι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί.

Οι απόψεις των διπλωματών του ΝΑΤΟ διίστανται ως προς το αν πιστεύουν ότι η Τουρκία θα υποχωρήσει πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του Ιουλίου.

Μεγάλα τα προβλήματα για τον Ερντογάν

Στο επίκεντρο και των δύο σχολών σκέψης βρίσκονται οι φετινές τουρκικές εκλογές, οι οποίες θεωρούνται ως η μεγαλύτερη πολιτική απειλή που έχει αντιμετωπίσει ο Ερντογάν εδώ και χρόνια.

«Η εικόνα που δημιούργησε για έναν ισχυρό άνδρα που φέρνει αποτελέσματα για τον τουρκικό λαό έχει καταρρεύσει», εξηγεί ο Γκονιούλ Τολ από το Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής που εξειδικεύεται στα θέματα σχετικά με την Τουρκία. «Υπάρχει πολύ αντιδυτικό και αντικουρδικό συναίσθημα στην Τουρκία αυτή τη στιγμή. Αυτό είναι ένα καλό θέμα (σ.σ. για τον Ερντογάν) και μια δραματική στροφή θα τον έκανε να φανεί πιο αδύναμος».

Δεν θέλει να αναστατώσει τον Πούτιν

Ο Τολ πιστεύει ότι υπάρχουν και άλλοι λόγοι για τους οποίους ο Ερντογάν δεν θέλει να αναστατώσει τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν.

«Η Ρωσία ήταν μια οικονομική σανίδα σωτηρίας για την Τουρκία μετά την επιβολή κυρώσεων από άλλα κράτη για τις δραστηριότητές της στη Συρία, τη στρατιωτική συνεργασία της με τη Ρωσία και άλλες εχθρικές δραστηριότητες», εξηγεί ο Τολ. «Χωρίς τα ρωσικά χρήματα, ο Ερντογάν δεν θα ήταν σε θέση να αυξήσει τους μισθούς ή να παράσχει οικονομική στήριξη στους φοιτητές. Τώρα υπόσχεται μαζική ανοικοδόμηση, μετά τον σεισμό. Έτσι, η Ρωσία εξακολουθεί να είναι ένας ελκυστικός εταίρος για τον Ερντογάν».

Όπως και πολλοί δυτικοί αξιωματούχοι, ο Τολ πιστεύει ότι οι τουρκικοί ισχυρισμοί για τη Σουηδία και τη Φινλανδία που φιλοξενούν τρομοκράτες παρέχουν τέλεια κάλυψη στον Ερντογάν για να μην εμπλακεί σε μια πολιτικά άβολη στιγμή στο ζήτημα του ΝΑΤΟ.

Αν και δεν μπορεί να προκύψει τίποτα από τις συνομιλίες που θα διεξαχθούν μεταξύ των τριών μερών την Πέμπτη, διεξάγεται μια συζήτηση σχετικά με το πόσο πολιτικό κεφάλαιο μπορεί να έχει να δαπανήσει ο Ερντογάν μετά τις εκλογές, σε περίπτωση που κερδίσει.

Κατ’ αρχάς, οι αισιόδοξοι. Σε αυτή την ομάδα περιλαμβάνονται η Σουηδία, η Φινλανδία και ορισμένα από τα κράτη που συνορεύουν με τη Ρωσία ή ζούσαν στη σοβιετική σφαίρα. Πιστεύουν ότι η Τουρκία, η οποία επωφελείται σε τεράστιο βαθμό από την ένταξή της στο ΝΑΤΟ, θα κάνει τελικά αυτό που την συμφέρει και θα εγκαταλείψει τις αντιρρήσεις της.

Για να συμβεί αυτό, οι αξιωματούχοι προετοιμάζονται ότι η Τουρκία θα θέσει πιο ρεαλιστικά αιτήματα από την παράδοση ατόμων που θεωρεί τρομοκράτες, όπως η άρση των κυρώσεων ή το να επιτρέψουν οι ΗΠΑ στην Τουρκία να αγοράσει τα μαχητικά αεροσκάφη που η χώρα χρειάζεται επειγόντως για να διατηρήσει την πολεμική της αεροπορία σε καλό επίπεδο.

«Πηγαίνοντας για την ένταξη μόνη της»

Τελικά, οι αισιόδοξοι πιστεύουν ότι υπάρχει ένας συμβιβασμός που ευνοεί σε μεγάλο βαθμό το ΝΑΤΟ. Η συμμαχία, η Σουηδία και η Φινλανδία έχουν προβάλει τα επιχειρήματά τους και το ΝΑΤΟ έχει πολιτική ανοικτών θυρών για κάθε χώρα που θέλει να ενταχθεί.

Η Σουηδία και η Φινλανδία έχουν εκπληρώσει και με το παραπάνω τα κριτήρια, οπότε η μη ένταξή τους αποτελεί κοροϊδία για τη συμμαχία – μια συμμαχία που η Τουρκία επωφελείται από το γεγονός ότι είναι μέλος της. Ένας αξιωματούχος του ΝΑΤΟ δήλωσε στο CNN ότι υπέθεσαν ότι ο Ερντογάν θα περίμενε τη Σύνοδο Κορυφής προτού υποχωρήσει, ώστε να μπορεί να απολαμβάνει τους «επαίνους όλων των δυτικών συμμάχων του».

Η πολύ μεγαλύτερη ομάδα μεταξύ των αξιωματούχων που μίλησαν στο CNN είναι απαισιόδοξοι. Πιστεύουν ότι οι πιθανότητες να αλλάξει θέση ο Ερντογάν πριν από τις 11 Ιουλίου είναι σχεδόν μηδενικές και σκέφτονται ήδη μετά από αυτή τη Σύνοδο Κορυφής.

«Νομίζω ότι είναι όλο και πιο πιθανό η Φινλανδία να αποσχιστεί από τη Σουηδία και να διεκδικήσει μόνη της την ένταξη», δήλωσε ένας διπλωμάτης του ΝΑΤΟ στο αμερικανικό Μέσο.

Άλλα μέλη της συμμαχίας εξακολουθούν να βλέπουν μια πραγματική προοπτική αποκλεισμού και των δύο χωρών και εξετάζουν πώς μπορεί το ΝΑΤΟ να χειριστεί καλύτερα ένα τέτοιο σενάριο.

Πώς μπορεί να τροφοδοτηθεί το αφήγημα του Πούτιν

Πολλοί αξιωματούχοι και διπλωμάτες του ΝΑΤΟ δήλωσαν στο CNN ότι ο κίνδυνος εδώ είναι ότι το μπλόκο της Τουρκίας μπορεί να τροφοδοτήσει το αφήγημα του Κρεμλίνου ότι η Δύση και το ΝΑΤΟ είναι διχασμένα.

Η δουλειά της συμμαχίας σε αυτό το σημείο θα είναι να καταστήσει σαφές ότι, ακόμη και αν δεν είναι μέλη, η Φινλανδία και η Σουηδία είναι πλέον ουσιαστικά στο ίδιο μήκος κύματος με το ΝΑΤΟ, σημειώνει το CNN. Μπορεί να μην είναι μέλη, αλλά είναι τόσο στενοί εταίροι όσο είναι δυνατόν να είναι – και δεν είναι πλέον ουδέτεροι.

Τι θα πράξει ο Όρμπαν

Ακόμη και αν η Τουρκία μπορεί να υποχωρήσει, υπάρχει το ξεχωριστό, αν και λιγότερο περίπλοκο ζήτημα της Ουγγαρίας.

Ο πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν έχει δηλώσει δημοσίως ότι δεν αντιτίθεται στην ένταξη των δύο χωρών, αλλά συνεχίζει να βρίσκει τρόπους για να καθυστερήσει την επισημοποίηση της απόφασης.

Υπάρχουν μερικοί λόγοι για τους οποίους ο Όρμπαν θα ήθελε να καθυστερήσει η ένταξη. Η Φινλανδία και η Σουηδία έχουν αμφότερες επικρίνει την Ουγγαρία για το κράτος δικαίου που εφαρμόζει. Ο ίδιος αναφέρθηκε σε αυτό σε πρόσφατη συνέντευξή του, ρωτώντας πώς «μπορεί κάποιος να θέλει να είναι σύμμαχός μας σε ένα στρατιωτικό σύστημα, ενώ διαδίδει ξεδιάντροπα ψέματα για την Ουγγαρία;».

«Άλλη μια χάρη στον Πούτιν»

Ο Όρμπαν θεωρείται ο ηγέτης της ΕΕ που βρίσκεται πιο κοντά στον Πούτιν. Η Καταλίν Τσεχ, Ουγγαρέζα βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, περιγράφει το μπλοκάρισμα των υποψηφιοτήτων της Σουηδίας και της Φινλανδίας από τον Όρμπαν ως «πολύ απλά, άλλη μια χάρη στον Βλαντιμίρ Πούτιν».

Πιστεύει ότι ο Όρμπαν, ο οποίος έχει κατηγορηθεί ότι διολισθαίνει προς τον αυταρχισμό, έχει «επενδύσει πάνω από μια δεκαετία για να αντιγράψει τις πολιτικές του και να δημιουργήσει ένα πουτινικό μοντέλο» και ότι οποιαδήποτε αντιληπτή νίκη του ΝΑΤΟ επί του Πούτιν «θέτει σε κίνδυνο ολόκληρο το καθεστώς του».

Είναι πιθανό ο Όρμπαν να επιμένει για να επιτύχει παραχωρήσεις από άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, όπου η Ουγγαρία έχει κατηγορηθεί για παραβίαση κάθε είδους νομοθεσίας της ΕΕ. Το αποτέλεσμα ήταν η παρακράτηση κονδυλίων της ΕΕ και η περιφρόνηση από το μπλοκ. Ενώ το ΝΑΤΟ και η ΕΕ είναι ξεχωριστές οντότητες, έχουν πολλά κοινά μέλη και είναι εύλογο ότι η διμερής διπλωματία θα μπορούσε να δει κάποια δούναι και λαβείν μεταξύ της Ουγγαρίας και των ομολόγων της στην ΕΕ, σημειώνει το CNN.

Παρ’ όλη την κωλυσιεργία του Όρμπαν, ωστόσο, ευρέως θεωρείται ότι αν η Τουρκία αλλάξει τη στάση της, η Ουγγαρία θα εγκαταλείψει την αντίθεσή της στην ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Η ειρωνεία είναι ότι ένας από τους κύριους λόγους που επικαλέστηκε ο Πούτιν για την εισβολή στην Ουκρανία ήταν να σταματήσει την επέκταση του ΝΑΤΟ, όπως ισχυρίστηκε. Το γεγονός ότι η επιθετικότητά του μπορεί να έσπρωξε μια ιστορικά ανένταχτη χώρα στο ΝΑΤΟ εξακολουθεί να θεωρείται από τους περισσότερους στη Δύση ως ένας τεράστιο αυτογκόλ του Κρεμλίνου.

«Διαιρεμένη Δύση»

Μέχρι να επιτευχθεί συμφωνία, ωστόσο, το μέλλον της συμμαχίας παραμένει κάπως στον αέρα, υπογραμμίζει το CNN. Η Φινλανδία και η Σουηδία έχουν ουσιαστικά επιλέξει πλευρά από την έναρξη της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Φαίνεται απίθανο ότι θα επιστρέψουν σε θέση ουδετερότητας αν ο πόλεμος τελειώσει ξαφνικά.

Ο κίνδυνος για το ΝΑΤΟ και την ευρύτερη δυτική συμμαχία είναι να μην ενταχθούν καθόλου στη συμμαχία και το Κρεμλίνο να μπορεί να το χρησιμοποιήσει για προπαγανδιστικούς σκοπούς. Αν συμβεί αυτό, ακόμη κι αν ο πόλεμος τελειώσει ξαφνικά, το αφήγημα μιας διαιρεμένης Δύσης θα συνεχίσει να είναι το τύμπανο που μπορούν να χτυπάνε οι αντίπαλοι του ΝΑΤΟ.