Συγγνώμες, ευθύνες και οργή

«Αυτονόητα, οφείλω σε όλους, αλλά πάνω από όλα στους συγγενείς των θυμάτων, μια μεγάλη συγγνώμη, τόσο προσωπική, όσο και στο όνομα όλων όσοι κυβέρνησαν τη χώρα εδώ και χρόνια», ανέφερε σε ανάρτηση του ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Οι διαχρονικές ευθύνες για την κατάσταση των σιδηροδρόμων επίσης μνημονεύονται με έμφαση στις παραλείψεις που οδήγησαν στο δυστύχημα και πάνε πίσω τουλάχιστον 20 χρόνια.

Αλήθεια. Οι ευθύνες είναι διαχρονικές και πάνε πολύ πίσω στο χρόνο. Πόση σημασία έχει όμως αυτό; Εκτός από το να θεωρηθεί, ενδεχομένως, μία προσπάθεια από αυτόν που «έτυχε η στραβή στη βάρδια του» να μειώσει λίγο το βάρος της ευθύνης και να το μοιραστεί με τους προηγούμενους.

Αλλά αν το σκεφτεί κανείς ποιοι ήταν ακριβώς οι «προηγούμενοι» και τι σχέση είχαν με τους «σημερινούς», αλλά και τους «αυριανούς»;

«Ένα πράγμα μπορώ να εγγυηθώ: θα μάθουμε τα αίτια της τραγωδίας και θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να μην ξανασυμβεί ποτέ κάτι τέτοιο», ήταν τα λόγια του Κυριάκου Μητσοτάκη από το σημείο του σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη.

Δεν είναι ο πρώτος πρωθυπουργός ούτε ο τελευταίος που λέει προσπαθώντας να πείσει και να κατευνάσει «ποτέ ξανά».

Για αυτό ίσως και δεν μπορεί να πείσει. Γιατί αυτό το «ποτέ ξανά» έχει ειπωθεί από συστάσεως του ελληνικού κράτους αμέτρητες φορές. «Θα κάνουμε ότι μπορούμε», «λαμβάνουμε όλα τα μέτρα», «δεν θα επιτρέψουμε ποτέ να συμβεί κάτι τέτοιο ξανά». Και αυτό μέχρι την επόμενη καταστροφή.

Αναζητείται δε πάντα το «ανθρώπινο λάθος», «οι εξαιρετικά δύσκολες και πρωτόγνωρες συνθήκες», «οι ιδιαίτερες καταστάσεις που έκαναν την κατάσταση να ξεφύγει», για να μην πει κανείς, «φταίω και αναλαμβάνω την ευθύνη» και να το εννοεί.

Ή ακόμα περισσότερο για να γίνουν όσα θα έπρεπε να έχουν γίνει πριν φτάσουμε στο τραγικό διά ταύτα.

«Προφανώς οι δικοί μου άνθρωποι και οι δύο είναι νεκροί αυτή την στιγμή. Έχω χάσει τον αδερφό μου. Έχω χάσει τον πατέρα μου. Δεν μπορεί να αλλάξει κάτι σε αυτό. Το γνωρίζω. Το θέμα είναι να γίνει κάτι για να μην υπάρξει ξανά κάτι τέτοιο», δήλωνε πριν μερικές μέρες συγγενής δύο θυμάτων του δυστυχήματος για να προσθέσει ότι όλοι δηλώνουν την υποστήριξη τους, ωστόσο οι άνθρωποι που έχασαν τους δικούς τους δεν έχουν ανάγκη από συμπαράσταση, όπως είπε. Θα βρουν τρόπο να στηριχθούν μόνοι τους.

Με τα λόγια συμπαράστασης να αποδεικνύονται σε τέτοιες καταστάσεις που για πολλοστή φορά επιχειρούν κατευνασμό και όχι λύσεις κενές περιεχομένου.

Και τα δάκρυα μίας ακόμα κυβέρνησης που ζητάει συγγνώμη και αναζητά τη λήθη και την εκτόνωση, να μην έχουν αξία για τους ανθρώπους που αναζητούν κάτι να θάψουν στη θέση των νεκρών τους.

Και βγαίνει ξανά στο δρόμο το «όλοι ίδιοι είναι». Αυτό το επικίνδυνο «όλοι ίδιοι είναι». Που όπως και στο παρελθόν οδηγεί σε αφορισμούς και ακραίες λύσεις που μοιάζουν ελκυστικές αλλά τελικά ενισχύουν ότι πιο αντιδημοκρατικό έχει αυτή η κοινωνία.

Προσπάθησα να μην γράψω τη λέξη «τραγωδία». Για ένα λόγο. Η λέξη «τραγωδία» μοιάζει να γέρνει προς έναν αστάθμητο παράγοντα, κάτι μεταφυσικό, να προσπαθεί να αφαιρέσει, να μετριάσει τις ευθύνες. Και οι ευθύνες είναι εκεί. Και πρέπει να παραμείνουν.