Πώς τα ηφαίστεια άλλαξαν την ιστορία του πλανήτη

Ο καθηγητής Παγκόσμιας Ιστορίας στην Οξφόρδη Πίτερ Φράνκοπαν, του οποίου τις ερευνητικές προσεγγίσεις γνωρίσαμε στα ελληνικά με τα βιβλία του «Δρόμοι του Μεταξιού» και «Πρώτη Σταυροφορία» (εκδόσεις Αλεξάνδρεια), προτείνει μια άλλη γωνία ανάγνωσης στο βιβλίο του «The Earth Transformed». Ο ιστορικός αναφέρει ότι οι μεγάλες εκρήξεις μπορούν να έχουν πλανητικές συνέπειες μέσω των κλιματικών επιπτώσεων της τέφρας που διοχετεύουν στην ατμόσφαιρα, σύμφωνα με κριτική της «Guardian». Αν και ανησυχούμε περισσότερο για τους αστεροειδείς ή τον πυρηνικό χειμώνα, τα ηφαίστεια ευθύνονται για τις περισσότερες απότομες κλιματικές αλλαγές στην ιστορία του είδους μας. Δυστυχώς, γράφει, «σχεδόν καμία επένδυση χρόνου, σχεδιασμού ή χρηματοδότησης δεν έχει δαπανηθεί για τις πιθανές επιπτώσεις των μεγάλων ηφαιστειακών εκρήξεων» στην εποχή μας.

Η ανθρωπότητα έχει επιβιώσει από ιστορικές διακυμάνσεις του κλίματος πιο σοβαρές από τη σημερινή άνοδο της θερμοκρασίας. Αναφέρει τις «μεγα-πλημμύρες» που συνέβησαν κατά την τήξη της τελευταίας εποχής των παγετώνων (η αρχέγονη μνήμη τους αναμφισβήτητα εμπνέει την Παλαιά Διαθήκη και άλλα ιερά κείμενα), μια ηφαιστειακή έκρηξη του 6ου αιώνα που κάλυψε μεγάλο μέρος του ήλιου για μερικά χρόνια και ίσως να συνεισέφερε στη γέννηση της σκανδιναβικής μυθολογίας.

Ο Τζένγκις Χαν θα μπορούσε ίσως να ευχαριστήσει τις ασυνήθιστα έντονες βροχοπτώσεις στη Μογγολία για τη στρατιωτική του επιτυχία (αυξήθηκαν οι εκτάσεις με βοσκοτόπια για τα άλογά του). Ομως τα στρατεύματά του διέδωσαν επίσης τον Μαύρο Θάνατο παντού όπου επελαύναν.

Γεωργία και εμπόριο

Ο Φράνκοπαν παρουσιάζει πώς η γεωργία με τη σειρά της μεταμόρφωσε τον πλανήτη, καθώς και η ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου μπαχαρικών, βαμβακιού και υποδουλωμένων ανθρώπων. Ακόμη και η μεταφύτευση ντομάτας και πατάτας από την Αμερική στην Ευρώπη συνετέλεσαν στην εξέλιξη. «Η ταπεινή πατάτα άλλαξε τον κόσμο» γράφει ο ιστορικός στην πραγματεία του.

Στο «The Earth Transformed» τα συμπεράσματα του ιστορικού δίνουν μια ελπίδα σε μια μελλοντική εποχή της Εδέμ στην οποία ένας ελάχιστος αριθμός ανθρώπων θα ζει πλέον σε αρμονία με τη φύση. Το πώς ένας τέτοιος μαζικός παγκόσμιος αποπληθυσμός θα επιτευχθεί με μη δολοφονικούς τρόπους αφήνεται ως άσκηση για τον αναγνώστη.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ