Η άγνωστη ιστορία πίσω από το «καταραμένο» τζαμί της πλατείας του Μοναστηρακίου

Αν και αποτελεί ένα από τα εμβληματικότερα κτήρια της Αθήνας, πολλοί λίγοι γνωρίζουν την ύπαρξή του πόσο μάλλον την ιδιαίτερη ιστορία που κρύβεται πίσω του. Ο λόγος για το τζαμί Τζισταράκη, που αν και άγνωστο σε πολλούς βρίσκεται στο κέντρο της πλατείας Μοναστηρακίου και σίγουρα δεν υπάρχει άνθρωπος που πέρασε από το σημείο και δεν του έριξε μια κλεφτή ματιά.

Πως είναι όμως δυνατόν ένα τέτοιο ιστορικό κτίριο, που δεσπόζει στην καρδιά της Αθήνας, να είναι σχετικά «αόρατο»; Όσοι πιστεύουν έστω και λίγο στους μύθους δεν θα δυσκολευτούν να το συνδέσουν με την κατάρα που το συνοδεύει.

Άλλωστε, πόσο εύκολο είναι να ριζώσει κάτι που από το σημείο μηδέν της ύπαρξής του τα έβαλε με τον πατέρα των Ολύμπιων θεών;

Η κατάρα που ακολουθεί το τζαμί Τζισταράκη στην πλατεία του Μονοστηρακίου

View this post on Instagram

A post shared by Ottoman Greece (@ottomangreece)

Η ιστορία, λοιπόν, μας πηγαίνει πίσω στο μακρινό 1759 και στην οθωμανική κατοχή. Το μουσουλμανικό τζαμί οφείλει την ύπαρξή του στον Οθωμανό βοεβόδα -από όπου πήρε και το όνομά του- που ήταν και ο διοικητής της Αθήνας εκείνη την εποχή. Τότε, ήταν επίσης γνωστό ως το τζαμί του «Κάτω Παζαριού».

Ο Τζισταράκης είχε οραματιστεί την ανέγερση ενός ογκώδους και επιβλητικού τζαμιού. Ένα όνειρο που μπόρεσε τελικά να το πραγματοποιήσει, με τον πιο λανθασμένο τρόπο. Όπως είναι γνωστό, ένα έργο τέτοιας κλίμακας είχε σημαντικές ανάγκες σε ασβέστη, κάτι που ο Μουσταφά Αγάς Τζισταράκης δεν διέθετε.

Η έλλειψη αυτή, ωστόσο, δεν αποτέλεσε τροχοπέδη στα μεγαλόπνοα σχέδιά του. Ο Οθωμανός διοικητής πήρε μια απόφαση που στοίχησε τόσο στον ίδιο όσο και στη μετέπειτα φήμη του έργου του. Προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες σε ασβέστη, ο Τζισταράκης έκανε το μοιραίο λάθος να γκρεμίσει έναν από τους κίονες του ναού του Ολυμπίου Διός, που βρισκόταν ακριβώς δίπλα.

Σαν πρακτική δεν ήταν κάτι το ασυνήθιστο. Εκείνη την περίοδο πολλά έργα από τον αρχαίο πολιτισμό θυσιάζονταν για να δημιουργηθεί κάτι νέο. Ωστόσο, αντίθετα με την κοινή αντίληψη οι Οθωμανοί δεν ανήκαν στους υπερασπιστές αυτής της τεχνικής. Ως λάτρες τον αρχαίων μνημείων, είχαν βαθύ σεβασμό για τους ναούς και την αρχαιότητα. Μάλιστα, τους αντιμετώπιζαν σαν κάτι το ιερό, με αποτέλεσμα να απαγορεύουν αυστηρά οποιαδήποτε αλλοίωση ή μετακίνησή τους.

Η μεγάλη πανούκλα και ο διωγμός του Οθωμανού βοεβόδα

Σύμφωνα πάντα με τον θρύλο, θεωρούνταν ότι κάθε κολώνα που καταστρέφεται, απελευθερώνει αρχαία πνεύματα που προκαλούσαν συμφορές και έφερναν τον θάνατο. Γι΄ αυτό τον λόγο, οι ναοί προστατεύονταν ως ιερά κειμήλια, με τους καταστροφείς τους να τιμωρούνται ως βέβηλοι.

Ο Τζισταράκης προσπάθησε να χρηματίσει τον πασά του Ευρίπου, για να αποφύγει την τιμωρία για τις πράξεις του. Τελικά δεν τα κατάφερε, με αποτέλεσμα να καθαιρεθεί από τους ανωτέρους του και να διωχθεί από την Αθήνα.

Η κατάρα, όμως, δεν μπόρεσε να ξορκιστεί. Η πανούκλα που έπληξε την ίδια χρονιά την πόλη θεωρήθηκε τιμωρία σταλμένη από τους θεούς και το τζαμί του Τζισταράκη έμεινε για πάντα χαραγμένο στις μνήμες όλων ως καταραμένο.

Το τζαμί του «Κάτω Παζαριού» κατάφερε να λειτουργήσει για 62 χρόνια. Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους  χρησιμοποιήθηκε σαν αποθήκη, στρατώνας και φυλακή.

Σήμερα, αποτελεί το μοναδικό επισκέψιμο τζαμί της Αθήνας και ανήκει στο μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης και φιλοξενεί εντυπωσιακές εκθέσεις.