Πολιτική σύγκρουση και πολιτειακή τάξη

Ειδικά μετά τη φοβερή τραγωδία που έπληξε την Ελλάδα στα Τέμπη, όσο πλησιάζουμε πλέον στην πρώτη, και ίσως μόνη, Κυριακή των εκλογών (αν βέβαια η κυβέρνηση δεν διαπράξει το εκκωφαντικά ενοχικό σφάλμα να τις αναβάλει όπως όλο και πιο πολύ ακούγεται), πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι υπάρχουν δύο διακριτές έννοιες: οι πολιτικές επιδιώξεις και η πολιτειακή τάξη. Οι πρώτες, είναι αναμφίβολα και ορθώς διάφορες, υποκειμενικές και μεταξύ τους συγκρουσιακές. Η δεύτερη όμως είναι ξεκάθαρη, σαφής και μη επιδεχόμενη ερμηνειών επενδεδυμένων με «εξυπνάδες» που επιβάλλουν οι πολιτικές στοχεύσεις. Ιδίως σε ό,τι αφορά στο πώς ανατίθεται ο σχηματισμός κυβέρνησης. Για το Σύνταγμα λοιπόν δεν υπάρχουν κυβερνήσεις νικητών ή ηττημένων. Υπάρχουν κυβερνήσεις που στέκονται στη Βουλή. Αλλιώς θα επέβαλε τη διερευνητική εντολή μόνον για τον αρχηγό του πρώτου κόμματος και ουδένα άλλον. Ή θα απαγόρευε σχηματισμό κυβέρνησης χωρίς τη συμμετοχή του πρώτου σε ψήφους κόμμα. Τίποτα από αυτά δεν συμβαίνει.

Το Σύνταγμα προβλέπει διαδικασία σειράς διερευνητικών εντολών. Ο τύπος και η ουσία αυτής της διαδικασίας ταυτίζονται και επιβάλλουν το εξής: η Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναθέτει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στους αρχηγούς των κοινοβουλευτικών κομμάτων, κατά σειρά δύναμης, με συγκεκριμένο χρονικό περιθώριο για να σχηματίσουν κυβέρνηση. Αν δεν πιστεύουν ότι μπορούν, δεν αποδέχονται την εντολή και καλείται ο αμέσως επόμενος. Οταν σε αυτή τη διαδικασία κάποιος από τους αρχηγούς που λάβει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση που θα πάει στη Βουλή και θα πάρει ψήφο εμπιστοσύνης, ενεργοποιείται αυτή η διαδικασία με τη νέα Βουλή που έχει προκύψει από τις εκλογές. Και πηγαίνει, έχουμε την ανάγνωση και τη συζήτηση των προγραμματικών δηλώσεων και στη συνέχεια την ψήφιση. Αν πράγματι λάβει ψήφο εμπιστοσύνης, έχουμε μία καθόλα συνταγματική, νόμιμη και πολιτικά νομιμοποιημένη κυβέρνηση – είτε αυτή αρέσει σε όλους είτε δεν αρέσει.

Η πολιτική αποτίμηση μίας τέτοιας κυβέρνησης είναι συνεπώς μία εντελώς διαφορετική υπόθεση από τη συνταγματική και δημοκρατική της αρτιότητα. Και αυτό συμβαίνει επειδή πουθενά και με κανένα τρόπο δεν υπάρχει κανενός είδους δέσμευση ή πρόβλεψη, ή πρόνοια ή οτιδήποτε άλλο που να συνδέει τη νομιμότητα ή τη νομιμοποίηση μίας κυβέρνησης με τη θέση των κομμάτων στην κούρσα των εκλογών, από τη στιγμή που η συνταγματική τάξη στην ανάθεση της εντολής και στη λήψη της ψήφου εμπιστοσύνης έχει τηρηθεί όπως το Σύνταγμα ορίζει. Αντίθετα, μπορεί να πει κανείς ότι αν κάποιος επιμείνει ότι μία τέτοια κυβέρνηση βρεθεί αντιμέτωπη με το δήθεν επιχείρημα ότι είναι παράνομη, ή αντίθετη προς τη λαϊκή βούληση, ή οτιδήποτε άλλο συναφές, πολιτικό, ή, πολύ περισσότερο, πολιτειακό, θα είναι εκείνος που, καλώς ή κακώς, θα παραβιάζει ουσιωδώς και το γράμμα και το πνεύμα του Συντάγματος.

Ολα τα παραπάνω πρέπει να είναι απόλυτα ξεκάθαρα ειδικά σε αυτές τις εκλογές, τις τόσο ιδιαίτερες και τόσο ερεβώδεις όσο αυτές που έχουμε μπροστά μας με το σύστημα της απλής αναλογικής. Και το τι θέλουμε θα πρέπει να μην το συγχέουμε με όσα ορίζει το πολίτευμα. Είναι άλλο το ένα, άλλο το άλλο. Αν λοιπόν πραγματικά εννοούμε ότι αυτή η χώρα λειτουργεί ως μία σύγχρονη ευρωπαϊκή δημοκρατία που σέβεται το Σύνταγμα και τους νόμους της και τις θεσμικές της λειτουργίες, τα κόμματά της οφείλουν να έχουν αναγνωρίσει αυτή την πραγματικότητα – γιατί αυτή είναι και η μόνη απόδειξη ότι είναι μία τέτοια δημοκρατία. Αλλιώς, είναι μία μπανανία που ερμηνεύει και διαστρέφει τη συνταγματική τάξη όπως και όποτε τη βολεύει κατά πως της αρέσει.

Η απλή αναλογική είναι ένα σύστημα που είναι σε θέση να προκαλέσει τεράστια προβλήματα. Και η λεγόμενη ακυβερνησία δεν είναι καν το μεγαλύτερο από αυτά. Ας ελπίσει κανείς ότι η Ελλάδα θα τα αποφύγει. Ομως, το Σύνταγμα είναι Σύνταγμα. Και οι νόμοι είναι νόμοι. Και τέλος.