Κάγια Κάλας: Η νέα «Σιδηρά Κυρία» της Ευρώπης;

«Πάρε μια βαθιά ανάσα», παρότρυνε το 1988 την 11χρονη Κάγια Κάλας  ο πατέρας της -τότε στέλεχος του σοβιετικού καθεστώτος στην Εσθονία και μετέπειτα πρωθυπουργός της ανεξάρτητης πια χώρας- Σίιμ Κάλας, καθώς οι δυό τους στέκονταν μπροστά από την Πύλη του Βρανδεμβούργου, στην ανατολική πλευρά του ακόμη διχασμένου Βερολίνου. «Είναι ο αέρας της ελευθερίας», της είπε, «που έρχεται από την άλλη πλευρά»…

Μέχρι και σήμερα, 34 χρόνια μετά, η Κάγια έχει τη φωτογραφία από εκείνη την επίσκεψη στον λογαριασμό της στο Instagram.

«Γεννημένη υπό σοβιετική κατοχή, δεν είχα βιώσει ποτέ την ελευθερία. Τώρα μπορώ να στέκομαι εδώ και να αναπνέω τον ίδιο αέρα ελευθερίας», γράφει στη λεζάντα, με αφορμή μια παλαιότερη επίσκεψή της στο Βερολίνο, ούσα από το 2021 η ίδια πρωθυπουργός της Εσθονίας.

Αξίωμα στο οποίο τώρα ετοιμάζεται -ως ηγέτιδα του κεντροδεξιού Μεταρρυθμιστικού Κόμματος- να υπηρετήσει για μια δεύτερη θητεία, μετά τις εκλογές της Κυριακής.

«Αν κάνουμε τα πάντα για να βοηθήσουμε την Ουκρανία, δεν θα υπάρχουν 11χρονα παιδιά για τα οποία ο αέρας της ελευθερίας είναι κάτι που βιώνουν μόνο από απόσταση», συμπληρώνει η Κάγια Κάλας στο συνοδευτικό σχόλιο στην παλιά φωτογραφία, όπου το αιχμηρό βλέμμα της διαπερνά τον φακό.

Κανείς τότε γνώριζε ότι το Τείχος του Βερολίνου θα έπεφτε μόλις ένα χρόνο αργότερα, το 1989.

Ότι η ΕΣΣΔ θα κατέρρεε μετά από μια διετία, με την Εσθονία να ανακτά -έπειτα από αιώνες διαδοχικής γερμανικής, δανέζικης, σουηδικής και ρωσικής κυριαρχίας- την ανεξαρτησία της και να μπαίνει το 2004 στους κόλπους του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.

Ή ότι μεταψυχροπολεμικά η Ρωσία θα εισέβαλε στην Ουκρανία εν έτει 2023, αλλάζοντας άρδην την αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Ευρώπη και το διεθνές γεωπολιτικό σκηνικό.

View this post on Instagram

A post shared by Kaja Kallas (@kajakallas)

Μια ορκισμένη εχθρός του Πούτιν

Σε αυτό το φόντο, η 45χρονη πολιτικός μετεξελίχθηκε τους τελευταίους μήνες από την πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό της «e-Estonia» -όπως αποκαλείται η χώρα της Βαλτικής ως ψηφιακή πρωτοπόρος στην ΕΕ- σε μια από  πιο ηχηρές φωνές στη Δύση υπέρ της στήριξης της Ουκρανίας και της συντριπτικής ήττας της Ρωσίας, με την οποία η Εσθονία έχει κοινά σύνορα 300 χιλιομέτρων.

Υποστήριξε εξ αρχής την αποστολή όπλων στο Κίεβο – μέχρι σήμερα, η Εσθονία των μόλις 1,3 εκατομμυρίων κατοίκων παρέχει τη μεγαλύτερη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία ως ποσοστό του ΑΕΠ από οποιαδήποτε άλλη χώρα.

Υπό το μότο «θα μπορούσαμε να είμαστε οι επόμενοι», η Κάλλας χαρακτηρίζει εξ αρχής τον Βλαντίμιρ Πούτιν «τρομοκράτη» και «εγκληματία», καλώντας τη Δύση να μην διαπραγματευτεί μαζί του, αλλά να οδηγήσει ο Ρώσο πρόεδρο σε στρατηγική ήττα και δίκη για εγκλήματα πολέμου.

Ήταν μπροστάρισσα στις πιέσεις για επιτάχυνση της ενίσχυσης της ανατολικής πλευράς του ΝΑΤΟ.

Για την επιβολή ακόμη πιο σκληρών οικονομικών κυρώσεων στη Μόσχα.

Για τον τερματισμό της λειτουργίας των αγωγών φυσικού αερίου Nord Stream -πριν καταστραφούν από την επισήμως ακόμη «ορφανή» δολιοφθορά του περασμένου Σεπτεμβρίου.

Η κυβέρνησή της ήταν η πρώτη που έσπευσε να συγχαρεί  ον Οκτώβριο τους Ουκρανούς για την έκρηξη στη Γέφυρα του Κερτς που συνδέει τη ρωσική ενδοχώρα με την προσαρτημένη χερσόνησο της Κριμαίας -παρά το γεγόνος ότι το Κίεβο απέφυγε να αναλάβει επισήμως την ευθύνη.

Στην πρόσφατη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια κάλεσε ξανά τα ευρωπαϊκά κράτη να αντιμετωπίσουν την επιθετικότητα της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών της απειλών, υποστηρίζοντας ότι η υποχώρηση θα ενθάρρυνε τη Μόσχα σε περαιτέρω κλιμάκωση.

Στην Εσθονία, το ακροδεξιό ευρωσκεπτικιστικό κόμμα EKRE -που αναδείχθηκε δεύτερη δύναμη στην κάλπη της Κυριακής- την αποκαλεί «πριγκίπισσα του πολέμου».

Λόγω της πολιτικής της, αρκετοί τη θεωρούν «γεράκι».

Πολιτική θέση με ιστορικό υπόβαθρο…

«Η μητέρα μου ήταν μόλις έξι μηνών όταν απελάθηκε μαζί με τη μητέρα της και τη γιαγιά της σε αυτό που οι Εσθονοί αποκαλούν Ψυχρή Γη», είπε τον περασμένο Μάρτιο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η Κάγια Κάλας, σε μια ομιλία που έγινε μόλις δύο εβδομάδες μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Ο τόπος εξορίας ήταν η Σιβηρία, απ’ όπου η μητέρα της επέστρεψε όταν ήταν πια 10 ετών.

Η Κάλας χρησιμοποίησε την οικογενειακή ιστορία για να τονίσει ότι η ΕΕ πρέπει να αντισταθεί στη ρωσική επιθετικότητα. «Θα μπορούσατε να πείτε ότι εμείς οι Εσθονοί έχουμε εμπειρία με τη Ρωσία, την οποία προσπαθούμε να μοιραστούμε με την Ευρωπαϊκή Ένωση από τότε που ενταχθήκαμε», προσέθεσε.

Έκτοτε βρήκε πολύ περισσότερα ευήκοα ώτα εκτός και εντός της Εσθονίας, όπου πολλοί μέχρι πρότινος απέδιδαν την ανέλιξή της κυρίως στην οικογενειακή πολιτική «κληρονομιά» της.

Ο παππούς της ήταν από τους πρωτεργάτες του αγώνα για ανεξαρτησία από τη Ρωσική Αυτοκρατορία στα τέλη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου.

Ο πατέρας της, Σίιμ Κάλας, έγινε κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1990 πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Εσθονίας και έπειτα υπουργός Εξωτερικών.

Εξελέγη πρωθυπουργός το 2002, παραμένοντας στο αξίωμα για περίπου ένα χρόνο.

Από το 2004 και για μια δεκαετία ήταν μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Σύντομα η Κάγια ακολούθησε τα βήματα του πατέρα της στην πολιτική. Έχοντας σπουδάσει Νομική και Διοίκηση Επιχειρήσεων κι έπειτα από ένα πέρασμα από τη δικηγορία, εξελέγη σε ηλικία 34 ετών ετών εξελέγη βουλευτής με το κεντροδεξιό Μεταρρυθμιστικό Κόμμα, προεδρεύοντας της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων για μια τριετία.

Το 2014 εξελέγη ευρωβουλευτής, εστιάζοντας στην ψηφιακή ενιαία αγορά, σε θέματα ενέργειας, στις σχέσεις ΕΕ-Ουκρανίας, ενώ ήταν μέλος και της αντιπροσωπείας για τις σχέσεις με τις ΗΠΑ.

Όταν το 2018 δημοσίευσε ένα βιβλίο για το έργο της στις Βρυξέλλες, μεγάλο μέρος του εσθονικού Τύπου της άσκησε δηλητηριώδη κριτική.

… και «ανοιχτά μέτωπα» στο μέλλον

Τώρα, με την πρωτιά του κόμματος της στις βουλευτικές εκλογές της Κυριακής με ποσοστό λίγο πάνω από 31% και διψήφια διαφορά από την ακροδεξιά, η Κάλλας δείχνει να εδραιώνεται πολιτικά εντός κι εκτός των συνόρων της Εσθονίας.

Αν και ο σχηματισμός κυβέρνησης συνασπισμού θα είναι αναγκαίος, αναμένεται να συνεχίσει την πολιτική της, εσωτερική και εξωτερική, εν μέσω κλιμακούμενων προκλήσεων.

Στην πατρίδα της ο πληθωρισμός καλπάζει στο 18% και οι οικονομικές ανισότητες διευρύνονται, ενόσω η Κάλας δηλώνει αμετακίνητη στον στόχο αύξησης των αμυντικών δαπανών στο 3% του ΑΕΠ, υπό τον φόβο της Ρωσίας.

Η συνοχή του κοινωνικού ιστού δοκιμάζεται επίσης από την εχθρότητα τμημάτων του πληθυσμού απέναντι αφενός στη ρωσική μειονότητα (25% των κατοίκων), αφετέρου στην παρουσία περίπου 60.000 Ουκρανών προσφύγων που έχουν βρει καταφύγιο στα εδάφη της μικροσκοπικής χώρας.

Παράλληλα, κυκλοφορούν τους τελευταίους μήνες σενάρια για το ενδεχόμενο η Κάλας -μητέρα τριών παιδιών- να γίνει η πρώτη γυναίκα που θα αναλάβει τη θέση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, διαδεχόμενη τον Νορβηγό Γενς Στόλτενμπεργκ, όταν τελικά λήξει η θητεία του.

Αυτή έχει ήδη παραταθεί και αναμένεται να λήξει το φθινόπωρο. Δημοσιεύματα ωστόσο αναφέρουν ότι στη Βορειοατλαντική  Συμμαχία εξετάζεται να δοθεί νέα παράταση μέχρι τον Απρίλιο του 2024, καθώς δεν είναι ακόμη ορατό το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία.

Η ίδια η Κάλας κρατά κλειστά τα «χαρτιά» της.

Σε προ ημερών συνέντευξή της στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel δήλωσε ότι οι Εσθονοί «πρέπει να είμαστε χρήσιμοι. Πρέπει να δείξουμε ότι μας χρειάζεστε».

Συχνά πυνκά δηλώνει ότι η ίδια έχει ως πηγή «έμπνευσης» την ιέρεια του άκρατου νεοφιλελευθερισμού Μάργκαρετ Θάτσερ, που «είχε δίκιο σε πολλά πράγματα», όπως έχει δηλώσει.

Αν και διαφέρουν σε πολλά, είναι μόλις ένας λόγος που πολλοί αποκαλούν σήμερα την Εσθονή πολιτικό τη «νέα Σιδηρά Κυρία» της Ευρώπης.