Ουκρανία: Μια τεράστια περιβαλλοντική «βόμβα»

Όλοι ελπίζουν ότι κάποια στιγμή θα σταματήσουν οι βομβαρδισμοί και ο πόλεμος στην Ουκρανία με την καταστροφική του δύναμη θα τελειώσει.

Αλλά από τότε θα ξεκινήσει ένας άλλος «πόλεμος», εξίσου αγωνιώδης, για τη σωτηρία της φύσης και των ανθρώπων της. Το ερώτημα που τίθεται είναι τι θα γίνει με τις οβίδες, τις νάρκες, τις βόμβες και τα βλήματα που απελευθερώνουν δηλητηριώδεις ουσίες, όπως αμίαντο, κι άλλες τοξικές ουσίες;

Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters, τουλάχιστον 10,5 εκ. εκτάρια γης έχουν μολυνθεί με χημικές ουσίες, που αργά ή γρήγορα θα φτάνουν μέσω των φυτών, των ζώων και του νερού στη διατροφική αλυσίδα και στον άνθρωπο, αν δεν έχουν φτάσει ήδη.

Καρκινογόνες, βλαβερές ουσίες

Ο Έντμουντ Μάζερ, καθηγητής Τοξικολογίας και διευθυντής του Ινστιτούτου Τοξικολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κιέλου, κάνει διάκριση ανάμεσα  στις ουσίες που χρησιμοποιούνται για εκρηκτικά, όπως το ΤΝΤ, και στα βαρέα μέταλλα, όπως το αρσενικό, ο υδράργυρος και ο μόλυβδος που βρίσκονται στους πυροκροτητές.

«Γνωρίζουμε από μελέτες σίτισης με αρουραίους και ποντίκια και από μελέτες σε εργοστάσια εκρηκτικών υλών ότι το ΤΝΤ είναι πολύ τοξικό για όλα τα είδη ζωντανών οργανισμών. Στους θαλάσσιους οργανισμούς γνωρίζουμε ότι επηρεάζει την αναπαραγωγή και την ανάπτυξη και από μελέτες διατροφής γνωρίζουμε ότι το ΤΝΤ είναι καρκινογόνο. Και αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα».

Αλλά και τα βαρέα μέταλλα, το αρσενικό, το κάδμιο, αλλά πάνω από όλα ο υδράργυρος, είναι καρκινογόνες ουσίες, επισημαίνει ο Γερμανός καθηγητής.

Ο υδράργυρος βλάπτει τα νευρικά κύτταρα, οδηγεί σε παραμορφώσεις ιδίως στα αγέννητα παιδιά. Το αρσενικό μπορεί να βλάψει το ήπαρ, τους πνεύμονες. Ο μόλυβδος μπορεί να προκαλέσει κολικούς, αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Ο κατάλογος είναι ατέλειωτος.

«Είναι βέβαια πρόβλημα το γεγονός ότι οι βλαβερές ουσίες μπορούν να εισβάλουν στον οικολογικό κύκλο. Τα φυτά τις απορροφούν, τα ζώα τρέφονται με αυτές και τις απορροφούν. Έτσι, υπό ορισμένες συνθήκες μπορεί να συσσωρευτούν στην τροφική αλυσίδα και να φτάσουν στον άνθρωπο μέσω των γεωργικών προϊόντων», περιγράφει την κατάσταση ο Έντμουντ Μάζερ.

«Τα βαρέα μέταλλα παραμένουν βαρέα μέταλλα»

Η Κατερίνα Ζμίρνοβα, από το Ινστιτούτο Σοκολόφκσι Εδαφολογίας και Αγροχημείας της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Ουκρανίας, ένα από τα κορυφαία επιστημονικά ιδρύματα της χώρας για την προστασία του εδάφους, αναφέρει ότι από δείγματα χώματος στην περιοχή του Χαρκόβου έχει φανεί ότι η συγκέντρωση καρκινογόνων βαρέων μετάλλων είναι αυξημένη.

Μια κατεστραμμένη γη για πάντα; Ο καθηγητής Μάζερ μαζί με την ομάδα του ψάχνουν για λύσεις και προτείνουν την αφαίρεση του πάνω στρώματος του εδάφους για να φύγουν τα βαρέα μέταλλα και το ΤΝΤ και να χρησιμοποιηθεί κατά κάποιον τρόπο το κάτω στρώμα, όμως τέτοιες μέθοδοι είναι ακριβές και απαιτούν πολύ χρόνο.

Στην περίπτωση δε των βαρέων μετάλλων, η απομάκρυνσή τους σε κάθε περίπτωση σημαίνει μόνο την αποθήκευση των επικίνδυνων αυτών ουσιών σε χώρο που θεωρείται ασφαλής. Διότι, όπως λέει ο Μάζερ, τα βαρέα μέταλλα παραμένουν βαρέα μέταλλα, «δεν μπορείς να τα ξεφορτωθείς».

Πάντως οι εμπειρογνώμονες του Ινστιτούτου Σοκολόφκσι υπολογίζουν πολύ πρόχειρα ότι το κόστος από τις ζημιές που θα υποστούν τα εδάφη της Ουκρανίας ανέρχονται σε πάνω από 15 δις δολάρια.

Γιούλια Βέργκιν

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου