Θέατρο Βαφείο: Στις πρόβες του έργου «Κάζιμιρ και Καρολίνα»

«Το Κάζιμιρ και Καρολίνα», του Έντεν Φον Χόρβατ μια ρομαντική ιλαροτραγωδία του 1932, είναι ένα συναρπαστικό μείγμα απόλαυσης και καταστροφής.

Αυτή η γλυκόπικρη ιστορία δύο νέων που χωρίζουν σε ένα σκηνικό οικονομικής και πολιτικής αστάθειας είναι ένα από τα πιο συχνά θεατρικά έργα στον γερμανόφωνο κόσμο από τη μεγάλη ύφεση του 2008.

Μια ύφεση που έχει επηρεάσει ποικιλοτρόπως και τη χώρα μας, οπότε οι αναλογίες με το σήμερα παραπάνω από εμφανείς και γίνονται η αφορμή για μια βιτριολική σάτιρα, που πραγματεύεται πανανθρώπινα ζητήματα, άλυτα στο διηνεκές.

Συναντήσαμε τη θεατρική ομάδα στο Βαφείο κατά τη διάρκεια των προβών και μας μίλησαν για την παράσταση.

Πώς προέκυψε η ιδέα να σκηνοθετήσετε το έργο;

Αγγελική Καρυστινού:

Όλοι  οι ηθοποιοί (Γιώργος Γιέτος, Μαίρη Καραμπίνα, Γεωργία Κοκκίνου,Μαρία Κουρή, Ελευθερία Μάζαρη Πολύκαρπος Μόσχος, Οδυσσέας Παγουλάτος, Ιωάννης Τζιώνας )  είναι παλιοί μου μαθητές από την Πράξη Επτά. Έτσι, όταν μου ζήτησαν να τους σκηνοθετήσω ένα έργο, ήθελα να βρω κάτι που να ταιριάζει καταρχάς με  την ηλικία και την ιδιοσυγκρασία τους.

Το  «Καζιμίρ και Καρολίνα » ήθελα κάποια στιγμή να το κάνω στη σχολή. Στη συνέχεια, μιλώντας με τον Αλέξανδρο Κοέν, μου το θύμισε. Άρχισα να το ξαναδιαβάζω στη μετάφραση του  Γιώργου Δεπάστα, ο οποίος με μεγάλη ευγένεια και καλοσύνη στάθηκε δίπλα μας- και  βρήκα πως έχει έναν κοινό άξονα με τον Αρτούρο Ούι  του Μπρεχτ που είχα σκηνοθετήσει στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης:  το ερώτημα κατά πόσο υπεύθυνοι είμαστε εμείς γι’ αυτό που ονομάζουμε σύστημα και κοινωνία.   Αυτό  είναι μα ερώτηση, που με βασανίζει πάντα.

Να σας πω την αλήθεια, δεν μπορώ  που στη χώρα μας πάντα κατηγορούμε κάποιον  άλλον, γιατί η κοινωνία είμαστε εμείς …. Το ίδιο και η Βουλή μας κλπ. Επίσης, αυτή η ερωτική ιστορία,  δηλαδή μια προσωπική υπόθεση που διαλύεται από την περιρρέουσα κατάσταση, άρα και το πώς συνδέεται το προσωπικό με το σύνολο με ενδιαφέρει ιδιαιτέρως.

Ας πούμε πώς θα σωθεί  ο πλανήτης; Αν κινητοποιηθούμε κατά των μεγάλων  εργοστασίων; Ναι, σίγουρα. Αλλά θα σωθεί κι αν κάνουμε ανακύκλωση, αν δεν σπαταλάμε ατομικά τις φυσικές πηγές, αν δεν πετάμε  όπου να ‘ναι τα σκουπίδια μας. Αυτό τουλάχιστον πιστεύω εγώ. Οπότε και ο Χόρβατ τώρα και ο Μπρεχτ  στο παρελθόν  μου δίνουν το υλικό να θέσω  αυτό το ερώτημα που πάντα με απασχολεί.

Μιλήστε μας για τη συνεργασία σας με την υπόλοιπη θεατρική ομάδα

Πολυκαρπος Μόσχος: Είχαμε την τύχη να γνωρίσουμε την Αγγελική πρώτα ως δασκάλα μας στη δραματική σχολή και ήδη από τότε και οι 3 νιώθαμε μια γλυκιά ασφάλεια και μια ιδιαίτερη χημεία. Αποφασίζοντας μετά από τη σχολή να φτιάξουμε μια ομάδα, ήταν ο πρώτος άνθρωπος που σκεφτήκαμε ότι θα θέλαμε να έχουμε στο πλάι μας στην πρώτη μας προσπάθεια και σπεύσαμε να της το ζητήσουμε. Δέχτηκε με μεγάλη χαρά και μάλιστα μας έφερε κοντά με συναδέλφους, που κουμπώσαμε αρμονικά και περνάμε υπέροχα…

Γεωργία Κοκκίνου: Τις περισσότερες φορές τουλάχιστον. Χαχαχα…. Αστειευόμαστε. Σοβαρά όμως ήταν ο καταλύτης αυτής της υπέροχης συνεργασίας και του κλίματος ομαδικότητας. Είναι μοναδικός ο τρόπος ,που έχει να μας κάνει να ακούμε την ανάγκη του σώματός μας επί σκηνής, αλλά και να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες του άλλου σώματος. Το τονίζουμε ίσως περισσότερο, καθώς η δουλειά μας σχετίζεται τόσο με το σώμα αφού μέσω αυτού συντονίζονται ή όχι οι ανάσες μας, ακούγονται ή δεν ακούγονται οι φωνές μας, επικοινωνούν ή όχι οι ψυχές μας κ.ο.κ.

Ελευθερία Μάζαρη: Νιώθουμε ευλογημένοι που σε αυτή την πρώτη μας απόπειρα μας ένωσε και μας αγκάλιασε με τόση αγάπη και δοτικότητα. Μαζί μας είναι και η μοναδική συνθέτης Μαρίνα Χρονόπουλου, που υπογράφει τη μουσική, επίσης μια αγαπημένη μας δασκάλα  από τη σχολή,  η υπέροχη  χορογράφος Μαρία Γοργία, ο δημιουργικός Γιώργος Λυντζέρης στα σκηνικά και τα κοστούμια  και  ο  μετρ των φώτων Νίκος Βλασσόπουλος.

Πόσο επίκαιρο είναι ένα κείμενο που γράφτηκε το 1932;

Ιωάννης Τζιώνας: Όσο επίκαιρο μπορεί να είναι κάθε θεατρικό έργο, κείμενο, καλλιτεχνικό δημιούργημα που επιχειρεί την αποτύπωση της ταξικής διαστρωμάτωσης της κοινωνίας, των σχέσεων εξουσίας που αναπτύσσονται μεταξύ των μελών της, όσο και των ανθρώπινων σχέσεων γενικώ,ς όπως αυτές δημιουργούνται εντός ορισμένου κοινωνικοπολιτικού πλαισίου. Όσο επίκαιρη είναι η άρθρωση πολιτικού λόγου καθ’ εαυτή.

Μαίρη Καραμπίνα: Σήμερα, όπως και τότε, όπως πάντα όσο υπάρχουν άνθρωποι, δρούμε, αλληλεπιδρούμε, υπάρχουμε ορίζοντες και οριζόμενοι από τους άλλους -από το σύνολο των μονάδων που συνθέτουν εν τέλει τις κοινωνίες. Πέραν της προφανούς ομοιότητας, (που είναι ζήτημα Ιστορίας), μεταξύ άλλων, ο Χόρβατ έθεσε το ’32 το ερώτημα του κατά πόσο είναι τα πάντα εκεί έξω θέμα επιλογής. Ερώτημα που προϋπήρχε της γερμανικής κοινωνίας του Μεσοπολέμου και πιθανότατα θα παραμένει εκκρεμές και ανοιχτό για πολύ μετά το παρόν της ελληνικής πραγματικότητας.

Ο Χάρβατ αναρωτιέται «ποιος ευθύνεται για ό,τι συμβαίνει; Οι άνθρωποι;» Ποια είναι η δική σας άποψη;

Οδυσσέας Παγουλάτος: Η λέξη ευθύνη, παράγωγο του αρχαίου ελληνικού ρήματος είμι, που σημαίνει πορεύομαι, είναι μέρος ενός λεξιλογίου ανθρώπινης κατασκευής, ώστε να μπορέσει η ανθρωπότητα να οριοθετήσει και να αντιληφθεί Έννοιες και καταστάσεις που την ξεπερνούν. Αποτελεί την πεμπτουσία της αιώνιας πάλης του ανθρώπου να μπορέσει να νοηματοδοτήσει αυτά που συμβαίνουν γύρω του και να τα μορφοποιήσει, δηλαδή να έχει την αίσθηση ότι έχει τον έλεγχο, ότι μπορεί να επιλέξει αυτοβούλως.

Η επιλογή όμως εμπεριέχει την έννοια της επίπτωσης, της σχέσης αιτίου και αποτελέσματος και την ενοχή που επιφέρει η ανθρώπινη συνείδηση της ευθύνης. Οπότε ναι, στο ερώτημα του Ούγγρου δραματουργού θα απαντούσα με μία σχετική επιφυλακτικότητα ότι ναι, για όλα ευθύνεται ο άνθρωπος από τη στιγμή που αποδέχεται την έννοια της ευθύνης και αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του μέσω αυτής.

Η ευθύνη διαμορφώνει το κοινωνικο-πολιτικό γίγνεσθαι και προάγει την συλλογική και την ατομική συνείδηση. Είναι μια συμφωνία μεταξύ των ανθρώπων ότι είμαστε όλοι υπόλογοι για ό,τι συμβαίνει, όμως έχει σημασία να υπάρχουν κοινές προσλαμβάνουσες ως προς το τι ορίζεται ως ευθύνη. Ποιος την αναλαμβάνει, σε ποιο βαθμό και με ποιο αντιληπτικό επίπεδο εγκαθιδρύεται στην εκάστοτε κοινωνία.

Είναι λοιπόν θέμα παιδείας, μόρφωσης, κοινωνικής ευαισθησίας και αποσαφήνισης των σχέσεων του ανθρώπου με τους δασμούς της εξουσίας.  Και το πώς πράττει ο καθένας όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με τις Ευθύνες του, αλλά και της ευθύνες της κοινωνίας που ζει είναι θέμα πολιτισμού και ουσιαστικής ανάγκης να δώσει μια ερμηνεία στα γεγονότα που συμβαίνουν γύρω του, στα οποία νιώθει πως έχει τον έλεγχο. Άρα το θέμα του εάν οι άνθρωποι έχουν ευθύνη για αυτά που συμβαίνουν γύρω τους ανά τους αιώνες είναι  ,κατά τη γνώμη μου, μια συμφωνία. Είναι η βίαιη επανάσταση  αντίδραση στην έλλειψη υπευθυνότητας,  η απαθής διανόηση; Η μεθοδευμένη μετριοπαθής σύγκρουση ή μήπως η απάντηση βρίσκεται σε έναν συνδυασμό τους;

Αυτό θα το καθορίσουν τελικά οι αξίες της εκάστοτε κοινωνίας.

Ελευθερία Μάζαρη:

Ένα ερώτημα όμορφο, επίκαιρο πάντα του και συνάμα επικίνδυνο θα έλεγε κανείς. Ας ξεκινήσουμε, μιλώντας για τη Γερμανία του Μεσοπολέμου λοιπόν. Πόσο θα μπορούσε να φταίει ο άνθρωπος τελικά; Και υπό ποιες συνθήκες. Πώς να επιρρίψεις τελικά ευθύνες σε έναν λαό εξουθενωμένο οικονομικά, εξαθλιωμένο από τον πόλεμο. Φταίει ο άνθρωπος λοιπόν εξ ολοκλήρου για την άνοδο του ναζισμού;

Και τελικά πόσο εύκολο είναι να καταλογιστούν ευθύνες; Ευθύνη υπάρχει, ο άνθρωπος φταίει, αλλά πού αρχίζει και πού τελειώνει όλο αυτό; Ως πολίτης, ο άνθρωπος έχει ευθύνη για την επιλογή του, για την πορεία του στην καθημερινότητα, για τις αποφάσεις που μπορεί να πάρει, για τη συμπεριφορά του. Για το αν θα ζει τις εξελίξεις, απλώς παρακολουθώντας τες, ή αν θα δράσει απέναντι τους. Ναι.

Καθώς και ο όρος «εξουσία», από τον οποίο ειδικά ως νέοι αισθανόμαστε ότι προέρχονται όλα…  όμως να πάλι ο άνθρωπος, ένας άνθρωπος αναλαμβάνει την εξουσία, φταίει αυτός; Φταίει ο άλλος οποίος του την αναθέτει, φταίει κάποια συνθήκη και πάλι; Ως οντότητα, πραγματικά κάπου εδώ θα πρέπει μάλλον να παραδεχτώ ότι δεν γνωρίζω πού αρχίζει και πού τελειώνει αυτό,  ή ίσως να μη θέλω να πάρω την ευθύνη αυτής της γνώσης, ή απάντησης.

Πηγαίνοντας στο σήμερα λοιπόν, βιώνοντας μια τραγωδία στη χώρα μας, μιλώντας για ένα τρένο, για παιδιά που γονείς δε θα δουν ξανά, για έναν άνθρωπο ,για ένα κουμπί, για μια καθημερινή ή και όχι, εξέγερση, για μια κλιμάκωση πραγμάτων, γεγονότων, αποφάσεων. Ποιος άνθρωπος θα καταλογίσει με ευκολία ευθύνες σε ποιον άνθρωπο;  Και για ποιο απ ‘όλα τελικά;

Ποιο είναι το μήνυμα της παράστασης;

Γιέτος: Όλοι ηθοποιοί της παράστασης ανήκουμε σε μια νέα γενιά που έχει βιώσει την οικονομική κρίση και την νέα τεχνολογική επανάσταση ,όπως ακριβώς την βιώνουν οι χαρακτήρες στο έργο μας, με όλους τους προβληματισμούς τα άγχη και τις αντιφάσεις.  Σε  κάθε κρίση, ο κάθε άνθρωπος πρέπει να κάνει επιλογές,  οι οποίες συχνά τον φέρνουν αντιμέτωπο με το δίλημμα: ηθική ή ανάγκη, καριέρα η οικογένεια κτλ.

Κουρή: Οι επιλογές καθορίζουν τον άνθρωπο με την έννοια της μεταμόρφωσης, όπως ακριβώς το θέτει και ο Χόρβατ.Κανένας άνθρωπος δεν είναι από τη φύση του κακός, αλλά οι επιλογές του τον κάνουν να φαίνεται  ως τέτοιος. Κάθε άνθρωπος είναι υπεύθυνο πρόσωπο και υφίσταται τις συνέπειες των επιλογών του, αλλά και το κόστος που αυτές επιφέρουν.

Ποια είναι η θέση σας για το ΠΔ και τις κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών;

Αγγ. Καρυστινού:  Το Πδ ήρθε σαν κερασάκι στην τούρτα, καθώς η τέχνη μας και οι σπουδές μας είναι ούτως η άλλως απαξιωμένες  εδώ και δεκαετίες. Τα πτυχία μας είναι αδιαβάθμητα και  ο αγώνας μας για τη διαβάθμισή τους κρατάει χρόνια.

Αυτό που δεν ξέρουν πολλοί είναι πως οι δραματικές σχολές,  αν και ιδιωτικές  επιχειρήσεις στην πλειοψηφία τους, εποπτεύονται  από το ΥΠΠΟΑ και πως οι σπουδαστές παίρνουν το  πτυχίο τους- αυτό το χωρίς αξία  ουσιαστικά πτυχίο- από μια κρατική  επιτροπή.

Άρα  για ποιον λόγο δεν διαβαθμίζονται;  Δεν  είναι ΙΕΚ, δεν είναι ιδιωτικά  κολέγια, είναι  εποπτευόμενες  από το κράτος επιχειρήσεις που δεν έχουν το δικαίωμα να  χορηγήσουν τίποτα αν δεν το εγκρίνει το Υπουργείο.

Ας εξηγήσουμε ε καταρχάς αυτό για να καταλάβουν οι άνθρωποι για ποιο  θέμα μιλάμε. Άρα, οι  κινητοποιήσεις  εν πρώτοις των σπουδαστών , οι οποίοι έχουν επιδείξει μάλιστα εξαιρετικό  πολιτισμό και ήθος και στη  συνέχει του καλλιτεχνικού κόσμου και των σωματείων μας, είναι  απολύτως δίκαιες και δικαιολογημένες.

Το Πδ απαξιώνει πλήρως την  ιδιότητα του ηθοποιού, αλλά η απαξίωση των σπουδών του  είναι  προγενέστερη… Οπότε έχουμε  δυο μέτωπα κατά βάση που ζητούν επίμονα μια λύση από την Πολιτεία.

Υπάρχουν πολλές ακόμα παράμετροι, γύρω από το Πδ  που δεν  είναι της παρούσης  και σίγουρα  δεν μπορούν να  απασχολούν  το κοινό που έρχεται και να μας βλέπει, ή ανοίγει τις τηλεοράσεις του και  περνάει μαζί μας ώρες από τη μέρα του, όμως είναι ζωτικής  σημασίας να γίνει κατανοητό, τι είναι η εκπαίδευση του ηθοποιού, μια εκπαίδευση απαιτητική και δύσκολης  καθώς  και πώς ακριβώς  λειτουργούν οι δραματικές σχολές.

Από εκεί και πέρα πρέπει να βρεθεί μια υπουργική ηγεσία που θα αναλάβει επιτέλους αυτή την ευθύνη και θα λύσει μια αδικία χρόνων.

Πληροφορίες παράστασης

Συντελεστές

Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας

Σκηνοθεσία/Δραματουργία: Αγγελική Καρυστινού

Πρωτότυπη Μουσική: Μαρίνα Χρονοπούλου

Σύμβουλος Κίνησης: Μαρία Γοργία

Σκηνικά-Κοστούμια: Γιώργος Λυντζέρης

Φωτισμοί: Νίκος Βλασσόπουλος

Βίντεο: Οδυσσέας Παγουλάτος

Βοηθοί σκηνοθέτη: Νάγη Παρασκευοπούλου, Γεωργία Κοκκίνου

Φωτογραφίες: Αρχοντούλα Μαρούση

Τρέιλερ: Δώρα Πανταζοπούλου

Παραγωγή: Act for art

Παίζουν: 

Γιώργος Γιέτος, Μαίρη Καραμπίνα, Γεωργία Κοκκίνου, Μαρία Κουρή, Ελευθερία Μάζαρη, Πολύκαρπος Μόσχος, Οδυσσέας Παγουλάτος, Ιωάννης Τζιώνας

Πληροφορίες

Θέατρο Βαφείο

Αγίου Όρους 16, Αθήνα

Τηλ: 21 0342 5637

Πρεμιέρα: Τετάρτη 22 Μαρτίου

Ημέρες και ώρες παραστάσεων

Κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 21:00

Διάρκεια: 90 λεπτά

Τιμές εισιτηρίων: 12 ευρώ, 10 ευρώ μειωμένο