Το τηλεφωνικό ραντεβού των ΥΠΑΜ Ελλάδας – Τουρκίας – Τι σημαίνει το «μηδέν παραβιάσεις»

Την Πέμπτη ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Παναγιωτόπουλος είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον τούρκο ομόλογο του, Χουλουσί Ακάρ στον απόηχο των σεισμών στην Τουρκία και του δυστυχήματος στο Τέμπη.

Με το τουρκικό ΥΠΑΜ να ανακοινώνει ότι οι δύο συμφώνησαν να αναπτύξουν την ατζέντα με βάση τις σχέσεις καλής γειτονίας μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών. Στο ίδιο πνεύμα και η ανακοίνωση του ΥΠΕΘΑ που σημειώνει ότι «υπογραμμίστηκε η σημασία διατήρησης της επικοινωνίας και των συναντήσεων μεταξύ των δύο πλευρών, προκειμένου δημιουργηθεί κλίμα σταθερότητας και συνεργασίας, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και των κανόνων καλής γειτονίας».

Το ραντεβού κλείστηκε – σύμφωνα με αρμόδιες πηγές – με πρωτοβουλία Ακάρ, ο οποίος είχε επικοινωνία με τον Νίκο Παναγιωτόπουλο ακόμα και στις περιόδους της μεγάλης έντασης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

«Είναι νωρίς για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα αν αυτό κλίμα θα διατηρηθεί και στο πολιτικό επίπεδο. Όμως πιστεύω ότι πρέπει να το αξιοποιήσουμε για την ομαλοποίηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων» ανέφερε από την πλευρά του σε δηλώσεις του ο Νίκος Δένδιας, επιβεβαιώνοντας ότι η επιφυλακτικότητα παραμένει στην ελληνική πλευρά ωστόσο υπάρχει και η σαφής διάθεση να υπάρξει διάλογος.

Η θετική ατζέντα

Να σημειωθεί ότι στην ίδια γραμμή συνεχίζει να κινείται και ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος επιμένει να εκφράζει την ευγνωμοσύνη της Τουρκίας για την ελληνική αλληλεγγύη. Σε γεύμα που παρέθεσε στους πρέσβεις των 27 χωρών της ΕΕ, μεταξύ των οποίων και της Ελλάδας, είχε – σύμφωνα με όσα είδαν το φως της δημοσιότητας – με τον πρεσβευτή της Ελλάδας στην Άγκυρα εκφράζοντας και την ιδιαίτερη ικανοποίηση του για την επανεκκίνηση των συνομιλιών για τη θετική ατζέντα.

Υπενθυμίζεται ότι η επανέναρξη των επαφών για την θετική ατζέντα συμφωνήθηκε – σύμφωνα με πληροφορίες – την Κυριακή στην Ντόχα, όπου ο ΥΦΥΠΕΞ Κώστας Φραγκογιάννης, ο οποίος είναι ο υπεύθυνος για την διεξαγωγή των συνομιλιών, με τον τούρκο ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου και αντικείμενο την εξέλιξη της θετικής ατζέντας. Του λιγότερο «επικίνδυνου» τραπεζιού διαλόγου, που μπορεί να στρωθεί και προεκλογικά, αφού δεν συμπεριλαμβάνει εθνικά θέματα, αλλά οικονομικά και εμπορικά ζητήματα «χαμηλής πολιτικής». Για τα υπόλοιπα όπως λένε οι πληροφορίες, ουδέν νεότερο δεν πρέπει να αναμένεται μέχρι τις εκλογές σε Ελλάδα και Τουρκία.

Παραβιάσεις και υπερπτήσεις

«Μηδενική Τουρκική Πτητική Δραστηριότητα στο FIR Αθηνών την Πέμπτη 09 Μαρτίου 2023». Η εν λόγω ανακοίνωση επαναλαμβάνεται από το ΓΕΕΘΑ από τις 14 Φεβρουαρίου και μετά. Και σε αυτή την περίπτωση το «μηδέν» είναι ιδιαίτερα σημαντικός αριθμός.

Ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς ότι το θέμα των παραβιάσεων και των υπερπτήσεων αποτελεί βαρόμετρο της τουρκικής προκλητικότητας. Μία είδηση που δεν απουσίαζε από τα ΜΜΕ ως μέρος της πολιτικής απειλών της Άγκυρας απέναντι στην Αθήνα.

Σύμφωνα με τους ορισμούς που δίνει το ΓΕΕΘΑ, παραβίαση είναι η παραβίαση εναερίου χώρου αφορά την άνευ αδείας πτήση αεροσκάφους άλλου κράτους σε ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο. Ο εθνικός εναέριος χώρος ενός κράτους είναι ο εναέριος χώρος που εκτείνεται πάνω από το χερσαίο έδαφος και τα χωρικά του ύδατα. Αν και η Ελλάδα έχει χωρικά ύδατα στο Αιγαίο στα 6 ναυτικά μίλια έχει ορίσει το εύρος εθνικού εναερίου χώρου εκτείνεται στα 10 ν.μ.

Μία παραβίαση χαρακτηρίζεται υπέρπτηση όταν το αεροσκάφος περάσει πάνω από χερσαίο έδαφος.

Να σημειωθεί ότι η διαδικασία αναγνώρισης και αναχαίτισης είναι ίδια για όλα τα αεροσκάφη που πραγματοποιούν παραβιάσεις. Ωστόσο στους στρατιωτικούς κύκλους υπάρχει διαφοροποίηση στο εάν την παραβίαση την κάνει ένα UAV, ένα αεροσκάφος ναυτικής συνεργασίας, ή ένα μαχητικό και αν αυτό είναι ή όχι οπλισμένο.

Η σημασία του «μηδέν»

Η μηδενική καταγραφή παραβιάσεων και υπερπτήσεων τον τελευταίο μήνα, δεν μπορεί κανείς να προβλέψει μέχρι πότε θα συνεχιστεί, αφού υπερπτήσεις και παραβιάσεις πραγματοποιούνται από το 1976 και μετά, ωστόσο είναι μία σημαντική ένδειξη της διάθεσης χαμηλών τόνων και ενός επί της ουσίας μορατόριουμ ηρεμίας στο Αιγαίο. Κάτι που επιβάλλει και το κύμα αλληλεγγύης μεταξύ των δύο λαών που ξεκίνησε με τους φονικούς σεισμούς στην Τουρκία, την αποστολή της ελληνικής βοήθειας, ενώ ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο μετά και το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη.

Το πεδίο των παραβιάσεων και υπερπτήσεων εξεταζόταν και ως ένα από τα πιθανά σενάρια για την εξέλιξη ενός ενδεχόμενου «ατυχήματος» που θα μπορούσε να επιδιώξει η τουρκική πλευρά με στόχο να εκβιάσει εξελίξεις. Ακόμα και αν οι έλληνες πιλότοι θεωρούνται απόλυτα έμπειροι για να αποφεύγουν τις παγίδες.

Η εκστρατεία στο εξωτερικό

Αξίζει να σημειωθεί ότι για τις παραβιάσεις και τις υπερπτήσεις είχε μιλήσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο αμερικανικό Κογκρέσο το Μάιο του 2022, τονίζοντας ότι «πρέπει να πάψουν άμεσα» και ζητώντας από τους αμερικανούς βουλευτές και γερουσιαστές να λάβουν υπό τους «κίνδυνο αστάθειας στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ» όταν λαμβάνουν «αποφάσεις για την προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού στην περιοχή». Προκαλώντας την έκρηξη του τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Επί σειρά μηνών το 2022 τόσο ο πρωθυπουργός όσο και οι Υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας, Νίκος Δένδιας και Νίκος Παναγιωτόπουλος ενημέρωναν με τους χάρτες του Αιγαίου ανά χείρας εταίρους και συμμάχους, θέλοντας να δείξουν τους κινδύνους της εν λόγω πρακτικής, όχι μόνο για τα μαχητικά αλλά και για τα αεροσκάφη της Πολιτικής Αεροπορίας.

Με την παραβίαση 2,5 ναυτικά μίλια από την Αλεξανδρούπολη, επίσης το Μάιο του 2022 να καταδικάζεται με τον πλέον έντονο τρόπο από το ΥΠΕΞ, που αξιοποιώντας και το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την περιοχή, στο πλαίσιο και των διευκολύνσεων της ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA), χαρακτήριζε την εν λόγω παραβίαση υπονόμευση της συνοχής και των άμεσων προτεραιοτήτων του ΝΑΤΟ, «αποτελώντας και σαφή απειλή για την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε μια κρίσιμη συγκυρία, καθώς το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης αποτελεί βασικό κόμβο μεταφοράς δυνάμεων για την ενίσχυση των συμμάχων μας».

Οικονομική αιμορραγία

Υπερπτήσεις και παραβιάσεις πέραν του κινδύνου ατυχήματος αποτελούν και παράγοντα οικονομικής αιμορραγίας από την πλευρά της Ελλάδας, αφού οι αναχαιτίσεις είναι ιδιαίτερα δαπανηρές. Αρκεί να σημειωθεί ότι μία ώρα πτήσης ενός μαχητικού κοστίζει, όπως αποκάλυψε ο Νίκος Παναγιωτόπουλος (Παρουσίαση βιβλίου Μάνου Καραγιάννη, Αποτροπή και Άμυνα), 9.000-10.000 ευρώ. Ποσό στο οποίο συνυπολογίζονται τα καύσιμα, οι φθορές και η συντήρηση, καθώς και η αμοιβή των πιλότων. Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την πάγια πρακτική η Πολεμική Αεροπορία δεν αναχαιτίζει μόνο τα τουρκικά F-16 που προχωρούν σε παραβιάσεις και υπερπτήσεις αλλά ακολουθεί την ίδια τακτική με όλα τα αεροσκάφη που παραβιάζουν τους κανόνες και με τα UAV. Με την πτήση ενός UAV να υπολογίζεται ότι κοστίζει μόλις 400-500 ευρώ, σύμφωνα με τον ΥΕΘΑ.

Το Δεκέμβριο του 2022 πραγματοποιήθηκαν 1.153 παραβιάσεις εκ των οποίων οι 18 ήταν υπερπτήσεις, από σύνολο 305 τουρκικών αεροσκαφών.  Με το κόστος για την Αθήνα να υπολογίζεται πάνω από 2,2 εκατ. ευρώ.  Συνολικά το 2022 πραγματοποιήθηκαν 11.256 παραβιάσεις εκ των οποίων οι 235 υπερπτήσεις. Το 2023 τον Ιανουάριο είχαμε 978 παραβιάσεις, το Φεβρουάριο 163 και το Μάρτιο μηδέν.