Ρωσία: Gazprom, ο κρατικός γίγαντας διαφθοράς της Μόσχας

Πολλά κορυφαία στελέχη εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ρωσία πέθαναν το ένα μετά το άλλο κατά τη διάρκεια του 2022, υπό ύποπτες συνθήκες.

Ο Alexander Tyulyakov, αναπληρωτής γενικός διευθυντής εταιρικής ασφάλειας στο Ενιαίο Κέντρο Επεξεργασίας της Gazprom, φέρεται να αυτοκτόνησε στα τέλη Φεβρουαρίου 2022. Το πτώμα του βρέθηκε σε ένα γκαράζ, που βρίσκεται στον φυλασσόμενο εταιρικό οικισμό της Gazprom κοντά στην Αγία Πετρούπολη, ενώ δίπλα στο πτώμα είχε τοποθετηθεί ένα σημείωμα αυτοκτονίας.

Δύο μήνες αργότερα, το πτώμα του Vladislav Avaev, 51 ετών, αντιπροέδρου της Gazprombank, βρέθηκε κοντά στα πτώματα της συζύγου του και της ανήλικης κόρης του στο διαμέρισμά τους στη Μόσχα. Το TASS ανέφερε, επικαλούμενο πηγές του, ότι η θεωρία των ερευνητών ήταν ότι ο Avaev είχε δολοφονήσει την σύζυγο και την κόρη του και στη συνέχεια αυτοκτόνησε.

Ακόμη και ένα χρόνο μετά τα γεγονότα, δεν υπάρχει βεβαιότητα για το τι προκάλεσε αυτούς τους θανάτους. Δεν έχει σημειωθεί καμία πρόοδος στην έρευνα, ούτε έχει υπάρξει κάποια αντίδραση από τις κρατικές εταιρείες.

Η Novaya Gazeta Europe και η Διεθνής Διαφάνεια της Ρωσίας ανακάλυψαν ότι αυτά τα κορυφαία στελέχη εργάζονταν σε εταιρείες, που μάλλον εμπλέκονται σε λογιστικές απάτες, οι οποίες συνδέονται με συμβάσεις πολλών δισεκατομμυρίων με την Gazprom.

Στους δικαιούχους αυτών των συμβάσεων περιλαμβάνονται η οικογένεια του αντιπροέδρου του διοικητικού συμβουλίου της Gazprom και οι φίλοι του, πρώην αξιωματικοί της ασφάλειας και του στρατού.

Ένα ξενοδοχείο για τέσσερις

Μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Ρωσία διεύρυνε τον κατάλογο των «μη φιλικών χωρών». Οι περισσότερες από τις χώρες του καταλόγου ήταν μέλη του ΝΑΤΟ ή κράτη οι ηγέτες των οποίων τάχθηκαν κατά της «ειδικής επιχείρησης».

Το Μαυροβούνιο, μέλος του ΝΑΤΟ από το 2017, συγκαταλέγεται μεταξύ αυτών των χωρών: ο πρόεδρός του, Μίλο Ντουκάνοβιτς, καταδίκασε τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αμέσως μετά την έναρξή της τον Φεβρουάριο του 2022, ενώ δεκάδες Ρώσοι υπήκοοι μετακόμισαν στο Μαυροβούνιο κατά τη διάρκεια του έτους.

Η απουσία της υποχρέωσης βίζας έχει καταστήσει το Μαυροβούνιο έναν από τους πιο ελκυστικούς προορισμούς για τους Ρώσους τουρίστες τα τελευταία χρόνια. Ο μεγάλος δήμος Χέρτσεγκ Νόβι, που βρίσκεται στην ακτή της Αδριατικής Θάλασσας, διαθέτει πολλά ξενοδοχεία υψηλού προφίλ.

Ένα από αυτά τα ξενοδοχεία, το Lazure Hotel, βρίσκεται στην παραλία της πόλης Meljine. Διαθέτει δύο πτέρυγες με πολυτελή και standard δωμάτια και σουίτες, δύο εστιατόρια, κέντρο σπα και γυμναστήριο με πισίνα. Το ξενοδοχείο διαθέτει επίσης τη δική του μαρίνα σκαφών αναψυχής.

Το ξενοδοχείο πέντε αστέρων Lazure Hotel, μαζί με τη μαρίνα και τα εστιατόρια, ανήκει στην εταιρεία Lazure Montenegro του Μαυροβουνίου, με έδρα το Herceg Novi. Η εταιρεία αυτή ιδρύθηκε από την Imperio Holdings Ltd., η οποία κατέχει το 100% της Lazure.

Η κατασκευή του ξενοδοχείου ξεκίνησε το 2015 και ολοκληρώθηκε σε μόλις τρία χρόνια. Το νέο συγκρότημα τοποθετήθηκε εν μέρει στα ιστορικά κτίρια του φρουρίου Lazaret, που κατασκευάστηκε τον 18ο αιώνα.

Σύμφωνα με την επενδυτική συμφωνία που έχουν στην κατοχή τους η Transparency και η Novaya-Europe, ήταν η Imperio Holdings Ltd. που συντόνισε τις τεχνικές προϋποθέσεις που ήταν απαραίτητες για την ανέγερση του ξενοδοχείου με τις Αρχές του Μαυροβουνίου το 2015, συμπεριλαμβανομένης της λήψης άδειας από τις επιτροπές που είναι αρμόδιες για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας.

Πόθεν έσχες;

Ορισμένοι από τους επενδυτές του ξενοδοχείου έχουν δημοσιοποιηθεί. Ένας από αυτούς είναι ο Valery Pustarnakov, ο οποίος έφερε εκεί το 2015 τη συλλογή του με πίνακες ζωγραφικής από καλλιτέχνες του ρεαλισμού της Αγίας Πετρούπολης.

Ωστόσο, το πιστοποιητικό εγγραφής της Imperio Holdings Ltd. δείχνει ότι οι μετοχές της εταιρείας είναι μοιρασμένες μεταξύ τεσσάρων Ρώσων υπηκόων: Valery Pustarnakov, Igor Kalayda, Sergey Martynov και Fyodor Khomyakov.

Αυτά τα τέσσερα άτομα δεν αναφέρονται στο πιστοποιητικό εγγραφής της Lazure, ωστόσο, ορισμένοι συγγενείς τους εμφανίζονταν στην προηγούμενη έκδοση του εν λόγω εγγράφου: για παράδειγμα, η κόρη του Martynov, Άννα, αναφερόταν εκεί ως διευθύντρια, και ο αδελφός του Valery Pustarnakov, Vyacheslav, αναφερόταν επίσης εκεί και έκανε διακοπές στο Μαυροβούνιο πριν από λίγο καιρό.

Οι πηγές μας λένε ότι οι λογαριασμοί της Imperio Holdings Ltd. στο Μαυροβούνιο ενδέχεται να έχουν μπλοκαριστεί μετά την έναρξη της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» της Ρωσίας, γράφει η ανεξάρτηση ρωσική εφημερίδα. Ωστόσο, δεν μπορέσαμε να το επαληθεύσουμε αυτό με έγγραφα.

Η πηγή της Novaya-Europe αναφέρει ότι οι Fyodor Khomyakov και Valery Pustarnakov, συνιδιοκτήτες της εταιρείας, δεν κατάφεραν να εξηγήσουν την προέλευση τουλάχιστον 30 εκατομμυρίων ευρώ που είχαν μεταφέρει σε λογαριασμούς της IHL, όταν ρωτήθηκαν από την οικονομική υπηρεσία πληροφοριών του Μαυροβουνίου το 2022.

Η οικονομική υπηρεσία πληροφοριών του Μαυροβουνίου θα μπορούσε να είχε απευθυνθεί στη Ρωσία μέσω της Ιντερπόλ, για να μάθει από πού πήραν οι Ρώσοι αυτά τα ύποπτα χρήματα, δήλωσε η ίδια πηγή στη Novaya-Europe και την Transparency.

Δεν μπορέσαμε να το επαληθεύσουμε με έγγραφα, σημειώνει η εφημερίδα, αλλά η Ρωσία εξακολουθεί να μην έχει απαντήσει στα ερωτήματα της Transparency.

Ο λόγος πίσω από αυτό, όπως τονίζει στην ανάλυσή της, μπορεί να είναι ότι όλοι οι συνιδιοκτήτες της επιχείρησης του Μαυροβουνίου συνδέονται με τον «εθνικό πλούτο της Ρωσίας», την κρατική εταιρεία φυσικού αερίου Gazprom.

Η πιο ισχυρή φιλία

«Προσπαθούν να μας διχάσουν και να μας αποδυναμώσουν ξανά. Μια σκληρή μάχη για τα συναισθήματα και το μυαλό μας, τη στάση μας απέναντι στην πατρίδα μας, την ενότητά μας ως έθνος βρίσκεται σε εξέλιξη», δήλωσε ο Alexey Miller, διευθύνων σύμβουλος της Gazprom, στους υπαλλήλους του τον Μάρτιο του 2022. Ωστόσο, δεν φαίνεται να συμφωνούν όλοι σε αυτό.

Ο Sergey Khomyakov εργάζεται στη Gazprom από το 2007 και σήμερα κατέχει τη θέση του αναπληρωτή προέδρου του διοικητικού συμβουλίου και επικεφαλής της εταιρικής υπηρεσίας ασφαλείας.

Με καταγωγή από την Καρελίγια, ο Khomyakov θεωρείται ότι είναι το «δεξί χέρι του Miller» και εκπρόσωπος της φατρίας του Λένινγκραντ-Καρελίγια εντός της Gazprom, η οποία περιλαμβάνει επίσης αρκετούς πρώην και εν ενεργεία υπαλλήλους της τοπικής FSB, όπως για παράδειγμα τον Νικολάι Πατρούσεφ, γραμματέα του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας.

Ο Khomyakov, σύμφωνα με πηγές της Transparency και της Novaya-Europe, υπηρέτησε στο παράρτημα της KGB στην Καρελίγια – κάτι που εξηγεί το κενό στο βιογραφικό του μεταξύ 1976 και 2002.

Προφανώς, ήταν στην KGB όπου γνώρισε τον Πατρούσεφ, ο οποίος επίσης εργαζόταν ως αξιωματικός της KGB στην περιοχή του Λένινγκραντ από το 1974 και διορίστηκε υπουργός ασφαλείας της Καρελίγιας το 1992.

Οικογενειακή υπόθεση

Στις 25 Φεβρουαρίου 2022, 24 ώρες μετά την έναρξη της πλήρους εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, βρέθηκε νεκρό το ανώτατο στέλεχος της Gazprom, Alexander Tyulyakov. Ο Tyulyakov, όπως και ο Sergey Khomyakov, ήταν υπεύθυνος για την ασφάλεια στον ενεργειακό γίγαντα, αλλά εργαζόταν στο κέντρο οικονομικών διακανονισμών, που θεωρείται το ταμείο της Gazprom. Διετέλεσε αναπληρωτής επικεφαλής του τμήματος.

Η ερευνητική ομάδα πιστεύει ότι ο Tyulyakov αυτοκτόνησε, αλλά ήταν μόνο μία περίπτωση από μια σειρά ύποπτων θανάτων κορυφαίων στελεχών σε εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου: Ο Λεονίντ Σούλμαν της Gazprom Invest είχε προηγουμένως πεθάνει, στον ίδιο οικισμό όπου βρέθηκε ο Τιούλιακοφ.

Μετά τον θάνατο του Tyulyakov, η Novaya Gazeta ανέφερε, επικαλούμενη το Fontanka.ru, ότι ο άνδρας εθεάθη «σοβαρά χτυπημένος» πριν πεθάνει. «Παραμένει ένα μυστήριο πώς ή με τι, ένα κορυφαίο στέλεχος της Gazprom θα μπορούσε να έχει χτυπηθεί», σημείωσαν οι δημοσιογράφοι.

Πηγές της Novaya-Europe και της Transparency συνδέουν τον θάνατό του με τα προβλήματα της Imperio του Μαυροβουνίου, παρόλο που το όνομά του δεν αναφέρεται σε κανένα έγγραφο της εταιρείας.

Βίοι παράλληλοι

Η πορεία της καριέρας του Tyulyakov είναι παρόμοια με εκείνη του Sergey Khomyakov. Όπως και πολλοί υπάλληλοι των υπηρεσιών ασφαλείας, ο Tyulyakov προερχόταν από την κοινότητα της ασφάλειας: αποφοίτησε από την Ακαδημία της FSB και υπηρέτησε σε μονάδες και υπηρεσίες της KGB και της FSB για περισσότερα από 20 χρόνια.

Το 1999, βρήκε δουλειά σε αυτό που σήμερα είναι γνωστό ως Gazprom Transgaz – Αγία Πετρούπολη. Το 2009 προήχθη σε αναπληρωτή διευθύνοντα σύμβουλο και αργότερα σε αναπληρωτή επικεφαλής για την εταιρική ασφάλεια και τη διαχείριση του προσωπικού.

Ο Tyulyakov μετακινήθηκε στο ταμείο της Gazprom, μόλις αυτό αναδείχθηκε ως ανεξάρτητος οργανισμός το 2015.

Το κέντρο χρηματοοικονομικών διακανονισμών συνδέεται επίσης με τον αναπληρωτή πρόεδρο της Gazprom, Khomyakov.

Το κορυφαίο στέλεχος της ασφάλειας Σεργκέι Χομιακώφ έχει δύο παιδιά. Ο μεγαλύτερος γιος ονομάζεται Fyodor και, με τη σειρά του, ο γιος του ονομάζεται και πάλι Sergey. Η οικογένεια Khomyakov φαίνεται να έχει παράδοση στην επαναχρησιμοποίηση αυτών των ονομάτων για τους άνδρες.

Ο Khomyakov Sr. έχει επίσης μια κόρη, την Darya, η οποία κατέχει επίσημα ένα από τα διαμερίσματα της οικογένειας στην Αγία Πετρούπολη. Η Darya παντρεύτηκε στα μέσα της δεκαετίας του 2010 και άλλαξε το επώνυμό της σε Boldyreva.

Η Novaya-Europe και η Transparency αποκάλυψαν ότι η Darya παντρεύτηκε τον Denis Boldyrev το 2013. Ωστόσο, δεν υπάρχει κανένα ίχνος πληροφορίας για τον Denis: δεν υπάρχουν φωτογραφίες που να έχουν δημοσιευτεί στο διαδίκτυο ή έστω ένα σύντομο επαγγελματικό ιστορικό, πριν ο Boldyrev ενταχθεί στο ταμείο της Gazprom ως πρώτος αναπληρωτής διευθυντής αμέσως μετά την ίδρυσή του.

Οι προμήθειες του κέντρου οικονομικού διακανονισμού, με επικεφαλής τον γαμπρό του Khomyakov, έχουν χαρακτηριστεί απόρρητες τα τελευταία χρόνια. Εξακολουθεί να μην είναι σαφές γιατί η Gazprom χρειάζεται αυτό τον οργανισμό: ο ενεργειακός γίγαντας διοχετεύει μόνο ορισμένες από τις δημόσιες αγορές του μέσω του κέντρου, ενώ το ίδιο το ταμείο δεν προσδιορίζει τον τομέα δραστηριότητάς του.

Επιπλέον, όλες οι κρατικές συμβάσεις που παραγγέλθηκαν από το κέντρο εκπληρώνονται από έναν μόνο προμηθευτή. Πολλές από αυτές έχουν έναν πολύ ασαφή σκοπό. Για παράδειγμα, μια τέτοια σύμβαση αφορούσε στην «παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών εξ αποστάσεως», αξίας 500.000 ρουβλίων (6.250 ευρώ).

Η Novaya-Europe και η Transparency κατάφεραν να αποκαλύψουν το όνομα του νικητή σε μία περίπτωση προμήθειας, που αφορούσε εμπιστευτικές πληροφορίες: την παλιά «καλή» Gazinformservice.

Η τελική πώληση και οι μυστικές υπηρεσίες

Όταν η οικονομική υπηρεσία πληροφοριών του Μαυροβουνίου ζήτησε εξηγήσεις από τον Fyodor Khomyakov, συνιδιοκτήτη της Imperio Holdings Limited και του Lazure Hotel, σχετικά με την προέλευση των κεφαλαίων που μετέφερε στους λογαριασμούς των επιχειρήσεων, εκείνος αναφέρθηκε στη Nauka-Servis-Meditsina και σε απροσδιόριστα «έσοδα που κερδήθηκαν στο ρωσικό χρηματιστήριο».

Στη συνέχεια, ο Khomyakov Jr. ήταν σε θέση να προσκομίσει τεκμηρίωση μόνο για να δικαιολογήσει συναλλαγές αξίας 211.000 ευρώ από τους προσωπικούς του λογαριασμούς, που εμπίπτουν στην κατηγορία των προσωπικών εσόδων σε τέσσερα χρόνια εργασίας, μεταξύ 2013 και 2017, και 500.000 ευρώ από τη Nauka-Servis-Meditsina.

Ωστόσο, αυτά τα ποσά ήταν μόνο ένα κλάσμα του συνολικού αριθμού για τον οποίο ενδιαφέρθηκαν οι μυστικές υπηρεσίες του Μαυροβουνίου: συνολικά, ο Fyodor Khomyakov μετέφερε 15 εκατομμύρια ευρώ σε λογαριασμούς της Imperio Holdings Limited στο εξωτερικό μέσα σε λίγα μόλις χρόνια.

Φυσικά, η απάντηση του Khomyakov δεν ικανοποίησε τη μονάδα οικονομικών πληροφοριών. Ως εκ τούτου, η πηγή της εφημερίδας ισχυρίζεται ότι οι λογαριασμοί της εταιρείας έχουν «παγώσει», μέχρι να μπορέσει να εξηγήσει από πού προήλθαν τα χρήματα.

Η Nauka-Servis-Meditsina πράγματι δεν θα μπορούσε να έχει βγάλει τόσα πολλά χρήματα μέσα σε λίγα χρόνια: τα έσοδα της εταιρείας δεν ξεπερνούσαν τελευταία τα δεκάδες εκατομμύρια ρούβλια (10 εκατομμύρια ρούβλια = 125.000 ευρώ), ενώ όλα τα περιουσιακά της στοιχεία μαζί αξίζουν περίπου 100 εκατομμύρια ρούβλια (1,25 εκατ. ευρώ).

Στα τέλη του 2021, η Lazure Montenegro άρχισε, για κάποιο λόγο, να ξεφορτώνεται διαμερίσματα που κατείχε, σύμφωνα με τα έγγραφα της εταιρείας.