Κυψέλη: Οι άγνωστες τοιχογραφίες της Δημοτικής Αγοράς

Νοέμβριος 1944, μόλις λίγες εβδομάδες μετά την απελευθέρωση της Αθήνας και ξεκινούν οι εορτασμοί για την επέτειο των 26 ετών από την ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος. Στις 19 εκείνου του μήνα χιλιάδες πολίτες συγκεντρώνονται στην Πλατεία Συντάγματος και χιλιάδες σφυροδρέπανα ζωγραφίστηκαν εκείνες τις ημέρες σε όλη την πόλη.

Μάιος 2005, κατά τη διάρκεια εργασιών ανακαίνισης της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης, εξαιτίας αποκόλλησης σοβάδων, ήρθαν στο φως τυχαία δύο τοιχογραφίες. Πάνω από τις δύο πλευρικές εισόδους της Αγοράς αποκαλύφθηκαν δύο κόκκινα σφυροδρέπανα, τα οποία για περίπου έξι δεκαετίες ήταν κρυμμένα κάτω από στρώματα ασβέστη, όπως έγινε και με τα υπόλοιπα που είχαν ζωγραφιστεί τότε, καθώς στα χρόνια που ακολούθησαν το ΚΚΕ είχε τεθεί εκτός νόμου. Οι δύο αυτές τοιχογραφίες – από τις ελάχιστες που διασώζονται από εκείνη την εποχή -, στα χρόνια που η Δημοτική Αγορά της Κυψέλης λειτουργούσε, παρέμειναν άθικτες.

Με πρόσφατη ανακοίνωσή της η Λαϊκή Συσπείρωση Αθήνας προς την Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, η οποία και θα αναλάβει πλέον τη διαχείριση του χώρου της Αγοράς, ζητά τη συντήρηση και προστασία των ιστορικών τοιχογραφιών.

«Η σημερινή εικόνα των συρμάτων που διαπερνούν τη συγκεκριμένη τοιχογραφία δεν συνάδει με την πρόθεση της Τεχνόπολης για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και θα πρέπει να διορθωθεί με τις εργασίες ανακαίνισης που θα ακολουθήσουν. Διεκδικούμε από την Τεχνόπολη και τον Δήμο της Αθήνας να σεβαστούν τους αγώνες και την ιστορία του τόπου μας και να φροντίσουν ώστε οι συγκεκριμένες τοιχογραφίες να μην καταστραφούν, να συντηρηθούν και να πλαισιωθούν καταλλήλως», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην επιστολή.

Οπως επισημαίνει στα «ΝΕΑ» ο διευθύνων σύμβουλος της Τεχνόπολης Κωστής Μπιτζάνης, πρόκειται για ιστορικές επιγραφές, οι οποίες και θα αναδειχθούν. «Ανακαλύφθηκαν τυχαία και αποτελούν ιστορικό μνημείο της Αθήνας. Οπως και η Δημοτική Αγορά Κυψέλης είναι ανακηρυγμένο μνημείο».

Η απειλή

Το ιστορικό κτίριο της Κυψέλης ανεγέρθηκε το 1935, με το πέρασμα των ετών όμως η απειλή για κατεδάφιση ήταν συνεχής. Οι παρεμβάσεις των κατοίκων ήταν αυτές που… γλίτωναν κάθε φορά το κτίριο από ένα ξαφνικό τέλος.

Ωστόσο, ο σεισμός του 1999 ήταν αρχή για έναν αργό… θάνατο της Αγοράς, η οποία το 2003 είχε πλήρως ερημώσει. Μέχρι τότε, βέβαια, λειτουργούσε ως αγορά τροφίμων. Από το 2009 και για τρία χρόνια η Αγορά διαμορφώθηκε ως ένας αυτοδιαχειριζόμενος χώρος από τους κατοίκους, με δανειστική βιβλιοθήκη, συλλογική κουζίνα, λογοτεχνικές εκδηλώσεις. Το 2012 ανακαινίστηκε από τον Δήμο Αθηναίων με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση και τέσσερα χρόνια αργότερα έγινε ανοιχτή πρόσκληση σε επιχειρηματίες και εμπόρους να «ξαναγεμίσουν» την Αγορά. Τότε κατατέθηκαν 30 προτάσεις από επιχειρήσεις που συνδύαζαν κλασικές επιχειρηματικές ενέργειες με μια πρόταση κοινωνικής καινοτομίας.

Η «ανανεωμένη» Δημοτική Αγορά λειτούργησε μέχρι και τα τέλη του 2022 υπό τη διαχείριση της μη κερδοσκοπικής εταιρείας Impact Hub. «Ο κύκλος αυτός ολοκληρώθηκε με τη λήξη της σύμβασης και πλέον ο ίδιος ο δήμος, μέσω της Τεχνόπολης, θα διαχειριστεί την Αγορά. Αυτή τη στιγμή γίνονται οι απαραίτητες εργασίες αναβάθμισης και αποκατάστασης και παράλληλα τρέχει ανοιχτή πρόσκληση ενοικίασης των καταστημάτων εντός του χώρου από μικρούς παραγωγούς, τεχνίτες, μικρά εργαστήρια, οι οποίοι θα οργανώνουν και σεμινάρια, προκειμένου να μεταδώσουν την τέχνη τους», σημειώνει ο κ. Μπιτζάνης.

Ηδη ο φορέας διαχείρισης έχει λάβει 50 εκδηλώσεις ενδιαφέροντος και το επόμενο διάστημα θα καταλήξει στις 8-9 που θα «συγκατοικήσουν» στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης. «Ηδη σχεδιάζεται το πολιτιστικό πρόγραμμα, ενώ προβλέπεται τα Σαββατοκύριακα να στήνονται αγορές, όπως με βιολογικά προϊόντα. Στόχος μας είναι να γίνει μια ζωντανή αγορά», προσθέτει. Οπως όλα δείχνουν, οι πόρτες της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης θα ανοίξουν μέσα στην άνοιξη, αν και το σενάριο για τα τέλη Μαρτίου, όπως αρχικά είχε ειπωθεί, φαίνεται να απομακρύνεται για γραφειοκρατικούς λόγους.

Έντυπη έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»